ارزیابی و شناخت پیشران های حیاتی موثر در بازآفرینی شهری بافت های فرسوده با رویکرد آینده پژوهی (نمونه موردی :منطقه هشت تبریز)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

چکیده

بازآفرینی شهری فرایندی است که به خلق فضای شهری جدید با حفظ ویژگی های اصلی فضایی­(کالبدی و فعالیتی) منجر می گردد. در این اقدام فضای شهری جدیدی حادث می شوند که ضمن شباهت های اساسی با فضای شهری قدیم، تفاوت های ماهوی و معنایی را با فضای قدیم به نمایش می گذارند. بافت فرسوده مرکزی شهر تبریز که تقریبا در محدوده منطقه هشت شهر قرار دارد با سایر بخش های شهر تفاوت اساسی دارد که این تفاوت ناشی از هویت تاریخی آن است .این بافت جز هسته های اولیه شکل گیری شهر تبریز است و علاوه بر فرسودگی جر بافت های تاریخی شهر نیز هست که این مسئله لزوم بازآفرینی و احیا این بافت را بیش از پیش اثبات می کند. این تحقیق از نظر نوع جز تحقیقات  کاربردی- توسعه ای و از نظر روش جز تحقیقات توصیفی-تحلیلی می باشد. هدف اصلی این تحقیق شناسایی پیشران های حیاتی و موثر در بازآفرینی منطقه هشت تبریز است. روش اصلی مورد استفاده در این تحقیق انواع روش های متداول آینده پژوهی من جمله تکنیک دلفی و روش تحلیل ساختاری و استفاده از نرم افزار­MICMAC  است. نتایج تحقیق نشان داد از بین 27 شاخص موثر در بازآفرینی منطقه هشت کلان شهر تبریز تعداد 9 شاخص به عنوان شاخص و عامل کلیدی انتخاب شد. در بین عوامل پیشران و کلیدی استخراج شده، توسعه گردشگری شهری بحرانی ترین وضعیت را جهت توسعه آینده بازآفرینی منطقه هشت  دارا می باشد و ارتقا بازار تبریز، دارای بهترین شرایط در رابطه با وضعیت های محتمل می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluating and Recognizing the Effective Factors on Regenerating Urban old texture with Futures Study Approach (Case Study: Eighth District of Tabriz city)

نویسندگان [English]

  • seyamak safori 1
  • bashir beygbabaye 2
  • parviz Nowrozi Sani 2
1 Department of Geography and Urban Planning, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran
2 Department of Geography and Urban Planning, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran
چکیده [English]

Urban regeneration is a process that leads to the creation of a new urban space with the preservation of the main spatial (physical and activity) characteristics. In this action, a new urban space occurs that, along with the basic similarities with the old urban space, displays significant and meaningful differences with the old space. The central old texture of the city of Tabriz, which is located almost in the eight district of the city, differs significantly from other parts of the city, which is due to its historical identity. This texture is the primary nucleus of the city of Tabriz, and in addition to the burnout of texture it is also a historical city, which proves the need to re-create and restore this texture more than ever. This research is a type of applied-development research, and is a descriptive-analytical research methodology. The main method used in this research is a variety of common approaches to futures studies, including Delphi technique and structural analysis method, and the use of MICMAC software. The results of the research showed that among the 27 effective indicators in the recreation of the eight metropolitan areas of Tabriz, 9 indicators and index were selected. Among the indicators extracted, urban tourism development is the most critical condition for the future development of the recreation area of the Eighth District of Tabriz city. And upgrading the Tabriz market has the best conditions for possible situations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Recreation
  • Future Studies
  • Structural Analysis
  • MICMAC
  • Eighth District of Tabriz city
اسماعیل پور، نجما، رحیمیان، محمد حسین، قربانی، سحر­(1391)، بازآفرینی بافت های فرسوده شهری با تأکید بر بسیج اجتماعی؛ مطالعه موردی محله کشتارگاه در شهر یزد، مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال چهارم زمستان، شماره  15،55
آئینی، محمد­)1387)، بازآفرینی بافت های فرسوده و نابسامان شهری، چالش ها، فرصت ها و پیشنهاد استراتژی های مناسب مداخله با استفاده از تکنیک سوات. همایش سیاست ها توسعة مسکن در ایران. جلد اول. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی- معاونت امور مسکن و ساختمان- دفتر برنامه ریزی و اقتصاد مسکن.
پوراحمد، احمد.، حبیبی، کیومرث.، کشاورز، مهناز(1389)­، سیرتحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکرد نو در بافت های فرسوده شهری. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، شماره اول،73-92 .
پوراحمد، احمد، کشاورز، مهناز، علی اکبری، اسماعیل، هادوی، فرامرز(1396)، بازآفرینی پایدار بافت های ناکارآمدی شهری مورد مطالعه (منطقه 10 شهر تهران)،فصلنامه آمایش محیط، شماره 37،تهران ،167-194.
پورمحمدی، محمدرضا، حسین‌زاده دلیر، کریم، ربانی، رسول و زالی، نادر­(1389). مهندسی مجدد فرایند برنامه­ریزی با تأکید بر کاربرد آینده نگاری، فصل‌نامة جغرافیا و توسعه، دورة 8، شمارة 20، صفحات 58-37.
حاجیانی، ابراهیم(­1390­)، مبانی، اصول و روشهای آینده پژوهی. دانشگاه امام صادق (ع).
حبیبی، سید محسن و ملیحه مقصودی­(1381)، مرمت شهری: تعاریف، نظریه­ها، تجارب، و منشورها و قطع‌نامه‌های جهانی، روش‌ها و اقدامات شهری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
حبیبی، کیومرث، پوراحمد، احمد و مشکینی، ابوالفضل(1386)، بهسازی و نوسازی بافت‌های کهن شهری، نشر انتخاب، تهران.
زالی، نادر، دارابی، حسن، میرزایی، عسگر(1392)، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده محله پیرسرای کلان شهر رشت با رویکرد مشارکت مردمی، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال چهارم، شماره 25
شرکت مادر تخصصی عمران وبهسازی شهری ایران(1394)، شیوه نامه تعیین محله ها و محدوده های هدف بازآفرینی شهری و راه کارهای اجرایی آن، وزارت راه و شهرسازی .
فرجی مولایی، امین(1389)، انواع روش های مداخله در بهسازی و نوسازی شهری، ماهنامه اطلاع رسانی، آموزشی وپژوهشی، شماره 54
کشاورز، مهناز(­1389)، سنجش و ارزیابی رویکرد توسعه پایدار و امکان کاربست آن در بازآفرینی بافت های فرسوده شهری­(مطالعه موردی: شهرخرم آباد). رساله دکتری،دانشگاه تهران.
مرادی, زرآبادی، زهرا سادات سعیده، ماجدی­(1398)، واکاوی اصول بازآفرینی شهری فرهنگ-مبنا با رویکرد ارتقای رقابت‌پذیری، ماهنامه علمی پژوهشی باغ نظر،16(70), 5-16.‎
معینی فر، فاطمه، پاکشیر، عبدالرضا، شعله، مهسا، حاجی پور، خلیل(1392)، بازآفرینی بافت های فرسوده با رویکرد مشارکت جویانه در جهت نیل به اهداف توسعه پایدار. اولین کنفرانس ملی معماری و فضاهای شهری پایدار، مشهد.
نژداغی، نسترن، نژادابراهیمی، احد­(1397)، بازآفرینی شهری اجتماع ‌محور از طریق آموزش براساس فلسفۀ رئالیسم اسلامی در بافت تاریخی محله سرخاب تبریز، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 9(35)، 139-150.‎
Bertolini, L. (2010). Sustainable urban mobility, an evolutionary approach, European Spatial Research Policy 1, 109–126.
Cheuk Man HO,Edmond,(2012),Renewing the urban regeneration approach in Hong Kong, Discovery-ss student E-journal, College of Liberal Arts and Social Sciences ,Hong Kong
Couch, Chris & Dennemann, Annekatrin (2000) urban regeneration and sustainable development in Britain, Cities journal, Vol. 17, No. 2, pp. 137–147.
Edwin, john M. (2008). Urban economics". The New Palgrave Dictionary of Economics (2nd Ed.).
FOREN. A Practical Guide to Regional Foresight, December 2001.
Izadi, m (2006) A study on citycenter Regenertion:A comparative  analysis of two different approaches to the revitalization of historic city centers in Iran, University Newcastle.
Leonard, Hill (2008). "Changing Places: The Advantages of Multi-sited Ethnography". In Hyderabad, Mark-Anthony. Multi-sited Ethnography: Theory, Praxis and Locality in Contemporary Research. Ashgate Publishing. pp. 165–180. ISBN 0-7546-7318-9.
Roberts,Peter & Sykes,Hugh(2000),Urban Regeneration(A hand book), SAGE Publications, New Delhi.
Godet, A. J. and Meunier, M. F. and Roubelat, F) 2003(“Structural analysis with the MICMAC method & actors' strategy with MACTOR method”, Futures Research Methodology-V2. 0, AC/UNU, Washington, DC, 7-10.