تبیین نقش گردشگری در پایداری اقتصادی روستاها با رویکرد آمایش محیطی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان آمل- استان مازندران)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

2 استاد گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

رشد و گسترش گردشگری از پدیده‌های مهم جهان امروز است و نواحی روستایی از جمله مکان‌هایی است که در این زمینه بسیار مورد بهره برداری قرار گرفته است. توسعه گردشگری در نواحی روستایی از یک طرف می‌‌تواند نقش مهمی‌‌ در متنوع سازی اقتصاد روستایی داشته و زمینه ساز توسعه پایدار آن باشد و از سوی دیگر وسیله‌ای برای تحریک رشد اقتصاد ملی نیز به حساب می‌آید.براین اساس آنچه که در پژوهش حاضر به عنوان هدف اصلی پژوهش در نظر گرفته شد،تبیین نقش گردشگری در پایداری اقتصادی روستاها بود که به صورت مطالعه موردی در 85 روستای برخوردار‌ از منابع و جاذبه‌های گردشگری در شهرستان آمل استان مازندران انجام پذیرفت. از نظر هدف نوع تحقیق،کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش شناسی،تحلیلی- توصیفی است. روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانه‌ای و میدانی می‌باشد.حجم نمونه‌ها براساس فرمول کوکران،365 خانوار نمونه برآورد شده است.اعتبار سنجی روایی و پایایی پرسشنامه با استفاده از نرم افزار SPSS از طریق محاسبه آلفای کرونباخ در گویه‌های متنوع سازی اشتغال و افزایش درآمد مورد تأیید قرارگرفت . برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمونهای آماریt و پیرسون استفاده شده است.نتایج تحلیل بدست آمده از آزمون پیرسون،فرضیه تحقیق را تأیید کرده است.اما نباید فراموش کرد که نقش توسعه گردشگری در شاخص‌های متنوع سازی اشتغال خانوار و شاخص‌های افزایش درآمد خانوار روستا،در سطح متوسط بوده و لذا برای بهبود نقش گردشگری در متنوع سازی اشتغال وافزایش درآمد خانوار روستا،برنامه ریزی و سرمایه گذاری در این صنعت الزامی‌‌ است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Tourism Role in Economic Sustainability of Villages With an Spatial Analysis(Case study: Amol County- Mazandaran Province)

نویسندگان [English]

  • maryam gaza 1
  • Nasrollah Molaei hashjin 2
  • Eisa Pourramzan 3
  • Mohammad Reza Afshari Azad 3
1 Ph.D. candidate, Geography and Rural Planning, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
2 Professor, Department of Geography, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
3 Assistant Professor, Department of Geography, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
چکیده [English]

Nowadays, one of the most important phenomena in the world is growing and expanding tourism, and rural areas are the places that have been exploited in this regard. On the one hand, tourism developmentin the rural areas can play an important role in diversifying the rural economy and providing the basis for its sustainable development. On the other hand, tourism is considered as a means to stimulate the national economic growth.Accordingly,what was considered at the present studywas explaining the tourism role in economic sustainability of the villages, as the main objectivewhich was done as a case study in 85 villages enjoying tourism's resources and attractions in Amol county of Mazandaran province. This study is applied and descriptive-analytic research in terms of purpose and methodology.The data collection method was also library on and field study.The results obtained fromdescriptive and analytic statisticsshowed that the two varieties(job diversification and revenue growth) were related to the rural sustainable development with the median weight of the varieties less than mean, which showed that the role of tourism in the household job diversification and revenue growth varietieswas not a desirable situation.Although the Pearson's test results confirmed the research hypothesis, it should not be forgotten that the role of tourism development was at the medium levelin the household job diversification and revenue growth varieties. Therefore, planning and investing in this industry is obligatory to improve the role of tourism in household's job diversification and revenue growth varieties.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural tourism
  • economic sustainability
  • Rural settlements
  • Amol County
اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان آمل(1395).
اعظمی، موسی؛ و جلیلیان،سارا؛ و هاشمی‌‌ امین، ناهید(1394). تحلیل آثار اجتماعی، اقتصادی و محیطی گردشگری پایدار(مطالعه موردی:روستای نوره)، مجله‌ی‌ برنامه ریزی و توسعه گردشگری، ش 14، 154- 174.
اکبری سامانی،ناهید؛ و بدری،سید علی؛ و سامانی،محمد (1392).ارزیابی گردشگری پایدار روستایی (مطالعه موردی:بخش سامان-شهرستان شهرکرد)،جغرافیا و آمایش شهری – منطقه ای، 1392،ش 9: 29- 48. .
پاپلی یزدی، محمد حسین؛ و سقایی، مهدی (1386).گردشگری (ماهیت و مفاهیم). تهران: سمت.
پاپلی یزدی، محمد حسین؛ و سقایی، مهدی(1389). ماهیت و مفاهیم گردشگری. تهران: سمت.
جمعه پور،محمود؛ و احمدی، شکوفه­(1390). تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی (مطالعه موردی: روستای برغان،شهرستان ساوجبلاغ)، فصلنامه پژوهش‌های روستایی،ش 1: 33- 63.
جوان، جعفر؛ و حیدری، حمید (1389). نقش چاهک‌ها در متنوع سازی اقتصاد روستایی (مطالعه موردی:شهرستان زهک در سیستان و بلوچستان، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، ش 76: 49- 66.
جوان، جعفر؛ و سقایی،مهدی (1383). نقش گردشگری روستایی در توسعه منطقه‌ای با تاکید بر مدیریت روستایی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی ویژه جغرافیا و توسعه ناحیه ای،ش 2:109- 124.
دیناری، احمد­(1384). بررسی وضعیت صنعت گردشگری در کشور ترکیه،ماهنامه بین المللی میراث فرهنگی و گردشگری، ش 12.
راسق قزلباش، سلیمان­(1389). گردشگری روستایی و لزوم توجه به آن در برنامه‌های توسعه و آبادانی روستاها،فصلنامه مسکن و محیط روستا،ش 129 : 98- 109.
رضوانی­(1390). توسعه گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رضوانی­(1388). مقدمه‌ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران. تهران­: نشر قومس.
رضوانی، محمد رضا؛ و جعفری مقدم،سعید؛ و،رحیمی،حمید (1391). تاثیر گردشگری بر تقویت نگرش‌های کار آفرینانه در مناطق روستایی،پژوهش‌های روستایی،ش 10،153- 174.
زاهدی، شمس السادات (1377). تحلیلی بر تبعات توسعه گردشگر، فصلنامه مطالعات مدیریت، ش 2: 40.
 زرافشانی، کیومرث؛ وشرفی، لیدا؛ و گراوندی،شهپر؛ و قبادی،پرستو(1392). بررسی اثرات توسعه گردشگری در ارتقاء شاخص‌های اقتصادی - اجتماعی نواحی روستایی(مطالعه موردی: منطقه گردشگری ریجاب در استان کرمانشاه)، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ش 5: 119- 134.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مازندران(1390).
سالنامه آماری استان مازندران(1390).
سقایی، مهدی (1383). بررسی قابلیت‌های گردشگری روستایی در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
سلمانی، محمد و همکاران­(1392). ارزیابی گردشگری پایدار روستایی­(مطالعه موردی: بخش سامان-شهرستان شهرکرد)، جغرافیا و آمایش شهری – منطقه ای، ش9: 29.
سلیمانی هارونی، خدیجه؛ و خسروی پور، بهمن؛ و برادران، مسعود؛ و غنیان، منصور­(1389). نگرش ساکنان مناطق گردشگری روستایی نسبت به پیامدهای گردشگری روستایی در شهرستان ایذه،تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران،ش 2.
صدر موسوی، میر ستار­(1386). ارزیابی وضعیت تسهیلات گردشگری استان آذربایجان شرقی از دید گردشگران،فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی،ش 61: 129-143.
علیپور شیر سوار، حمید رضا؛ و دوست جلالی، فاطمه(1390). بررسی اثرات اقتصادی گردشگری بر نواحی روستایی.
غنیان، منصور (1389). تبیین راهبردهای توسعه گردشگری کارآفرین روستایی (مطالعه موردی: منطقه اورامان)،رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی،‌، دانشگاه تهران.
قادری، زاهد(1383). اصول و برنامه ریزی توسعه پایدار گردشگری روستایی. سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
کریمی‌‌ رستگار، منصوره (1394). اثرات تغییر کاربری اراضی ناشی از توسعه گردشگری بر نواحی روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان تنکابن)، پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکدهادبیات و علوم انسانی،دانشگاه مازندران.
 محمدی یگانه‌، بهروز؛ و ولائی،محمد (1393). تنوع بخشی به اقتصاد روستاها جهت تحقق توسعه پایدار،اقتصاد فضا و توسعه روستایی،ش 8: 54-70.
 مرادی مسیحی، واراز؛ و قاسمی، علی (1393). نقش گردشگری در توسعه اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان بهشهر، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی،ش 2:106-125.
مطیعی لنگرودی‌، سیدحسن؛ و رضائیه آزادی، مریم(1392).ارزیابی اثرات اقتصاد گردشگری از دیدگاه جامعه میزبان در تفریح‌گاه بند ارومیه،فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ش 4:75-91.
میمند، محمدمهدی؛ و مقدمی، امیر (1391).مدیریت نوین توریسم جهانی.تهران: مهکامه.
مهدوی حاجیلویی، مسعود؛ و قدیری معصوم،مجتبی؛ و سنایی،مهدی (1387). نقش و تأثیر خانه‌های دوم بر ساختار اقتصادی،اجتماعی ناحیه کلاردشت، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، ش 65: 19- 31.
مهدوی، مسعود؛ و قدیری معصوم،مجتبی؛ و قهرمانی،نسرین(1387). اثرات گردشگری بر توسعه روستایی با نظر سنجی از روستاییان دره کن و سولقان،فصلنامه روستا و توسعه، ش 2: 39-60.
یونل بیچریل، فرانسوا ولا­(1384). گردشگری بین المللی، محمد ابراهیم گوهریان و محمد مهدی کتابچی. تهران: امیر کبیر.
Assefa, G. & Frostell, B. 2007. Social Sustainability and Social Acceptance in Technology.
Briedenhann J., Wickens E. ;(2004), Tourism routes as a tool for the economic development of rural areas- vibrant hope or impossible dream? Tourism managment;www. Elsever.com/Locate/Tourman. P1.
Frocht, I.(2005). A benefit segmentation of tourist in rural areas: a Scottish perspective.Tourism Management, 26, pp. 335- 346.
Holland, J., Dixey, L., & Burian, M., 2003, Tourism in Poor Rural Areas: Diversifying the roduct and Expanding the Benefits in Rural Uganda and The Czech Republic, London, UK: ODI, IIED and ICRT.
McClinchey, K. A., Carmichael, B. A.(2010). Countryside capital, Changing rural landscapes, and rural tourism implication in Mennonite country . Journal of Rural and Community Development, 5 (1), pp. 178- 199.
Slee, B.(1997). The economics impact of altemative types of rural tourism, Journal of Agricaltural Economics,(10)6: 179-192.
Sustainable seatle,(1996), Indicators of sustainablecommunity, the sustainable seatle, seatle,wa.