مقایسه تطبیقی بافت بومی ومعاصر ازمنظرریخت شناسی شهرایرانی-اسلامی بارویکردهویت گرایانه

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 گروه معماری، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

2 گروه معماری ،واحد تهران مرکزی ،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

چکیده

شهرگرگان با پیشینه بسیار غنی وچند هزار سالانه خود و زادگاه خاندان قاجار از جمله شهرهایی است که از حیث شاخصه های ریخت شناسی شهرسازی ایرانی- اسلامی واجد ارزش بوده و باید مورد توجه طراحان و شهرسازان قرار بگیرد.  به نظرمی رسد که با وجود فرهنگ غنی و ارزشمند تاریخی و اصولی در زمینه ی معماری و شهرسازی دراین شهر، شرایط امروزی آن بیانگر فقدان هویت در آن می باشد. عدم وجود یک الگوی مناسب و منطبق با رویکردهای شهرسازی ایرانی- اسلامی از مهمترین مسائل امروزین شهر گرگان است. این مسأله در تخریب بافت‌های تاریخی وشهرسازی جدید نمود ویژه‌ای پیدا می‌کندبه گونه ای که معماری و شهرسازی  گذشته آن رو به فراموشی رفته و هویتش در چنگ معماری مدرن روبه نابودی می رود. هدف از پژوهش پیش روی استخراج مولفه های ریخت شناسی شهرهای ایرانی – اسلامی ازدید صاحب نظران و مقایسه ی بافت کهن و جدید در شهر گرگان از این منظرمی باشد. پژوهش پیش روی از نوع کاربردی می باشد، که مساله تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی بیان می گردد. ابتدا داده های نظری درباب مولفه های ریخت شناسی،کیفیت فضاهای شهری ،مولفه های شهرایرانی اسلامی و مباحث تئوری ازنظرات اندیشمندان و نظریه پردازان درجهت استخراج معیارهای منتخب از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای گردآوری می گردد و سپس جهت بررسی تطبیقی بافت سنتی و جدید از داده های  متکی بر مشاهدات میدانی درسطح شهراستفاده می گردد. یافته‌های تحقیق بیانگر آن است که چهار مولفه اصلی و هشت مولفه فرعی را می‌توان برای بافت معماری و شهرسازی بومی شهر گرگان تعیین نمود. محلات کهن شهرگرگان در بعدریخت شناسی، تغییرات گسترده ای در ساختار شهر ایرانی-اسلامی گرگان، نداشته اند و مولفه های ارزشمند شهرسازی ایرانی-اسلامی درآن ها کاملامشهودمی باشداما ساخت و سازهای جدید بویژه در محلات کهن به دورازضوابط شرسازی ایرانی- اسلامی بوده و منجر به فقدان هویت شهری شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Comparison of Indigenous and Contemporary Textures from the Morphological Perspective of Iranian-Islamic Urbanism

نویسندگان [English]

  • Vahideh Mojahed 1
  • Vahid Ghobadiyan 2
  • Saeid TizghalamZenozi 2
1 Department of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2
چکیده [English]

Gorgan city with a very rich history and several thousand years of self-inherited Qajar architecture is one of the cities that is valuable in terms of morphological characteristics of IranianIslamic urban planning and should be considered by designers and urban planners. It seems that despite the rich and valuable historical culture and principles in the field of architecture and urban planning in this city, today's conditions indicate weakness, inefficiency and lack of identity. Lack of a suitable model in accordance with Iranian-Islamic urban planning approaches is one of the most important issues in Gorgan today. This issue finds a special manifestation in the destruction of historical and urban contexts,so that the architecture and urban planning of the past is forgotten and its identity is destroyed in the hands of modern architecture.The purpose of this study is to extract the morphological components of Iranian-Islamic citiesfrom the point of view of experts and to compare the old and new contexts in Gorgan from thisperspective.The purpose of this research is applied, which is a descriptive-analytical research problem. First,theoretical data on morphological components, quality of urban spaces, Iranian urban components andtheoretical issues are collected from the views of thinkers and theorists in order to extract selected criteriathrough documentary and library studies. To be.The research findings indicate that four main components and eight sub-components can bedetermined for the native architecture and urban planning of Gorgan.In terms of morphology, the ancient neighborhoods of Gorgan have not undergone extensivechanges in the structure of the Iranian-Islamic city of Gorgan, and valuable components of IranianIslamic urbanism are fully evident in them, but new constructions in ancient neighborhoods are far fromIranian-Islamic It has become urban.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Morphology
  • Iranian-Islamic cities
  • Gorgan
  • identity

مراجع

اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان
بمانیان، محمدرضا(۱۳۹۳)، معنا و مفهوم شناسی شهر ایرانی- اسلامی؛ مبانی نظری و مصداق ها، ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، مشهد، شورای اسلامی شهر مشهد
بهزاد فر،مصطفی و رضوانی، نوشین (1394) بررسی تطبیقی هنجارهای ریخت شناسی شهرسازی اسلامی دربافت تاریخی، (موردکاوی: محله سرچشمه شهر گرگان) ، پژوهش های معماری اسلامی،3(6) ،3-21
بیرانوند، فروزان و ملک حسینی ،عباس(1398) عوامل پایداری هویتی مرکز شهر خرم آباد با تاکید بر قلعه فلک الافلاک، مطالعات هنر اسلامی ،15(35)318-291
پورمقدم، آیسان، فرامرزی اصلی، مهسا، موسوی، میر سعید و عبدالله زاده طرف، اکبر (1399)ارزیابی کیفیت های مؤلفه ی تجربی-زیباشناختی در طراحی شهری(نمونه موردی خیابان جمهوری شهرتبریز)، دانش شهرسازی ،4(2)،59-76
رضایی، محمود ( 1392) ارزشهای جاوید و جهانگستر شهرسازی اسلامی (بازنمودی از نگرشهای فراکالبدی و فرازمانی شهراسلامی)،پژوهشهای جغرافیای انسانی 45(3) ،169-190
عابدی, محمدحسین و محمدیان یامی، فرزانه ( ۱۳۹۷)زیبایی شناسی و بازشناسی اصول آن در معماری اسلامی، معماری شناسی 1 (4)،1-10
گلکار ، کورش (1380)مؤلفه های سازنده کیفیت طراحی شهری.صفه، 11(32) ، 38-65
شکوهی بیدهندی،محمدصالح،سبحانی،علی،ژند،سپهر،)1397(آسیب شناسی پروژه ی مسکن مهر با توجه به آموزه های شهرسازی الگوی بومی سکونت (مورد مطالعاتی: بندر خمیر)، پژوهش های معماری اسلامی،3،(6)
محمدی،حسین،آب وهواشناسی کاربردی،1385،انتشارات دانشگاه تهران
محملی ابیانه، حمیدرضا (1390)مقایســه تطبیقی مکاتب مطالعات مورفولــوژی شــهری به منظور تکمیل آن براســاس دســتگاه تحلیلی مکتب اقتصاد سیاسی فضا، آرمانشهر، 4(7)،159-171
موسوی سروینه باغی،الهه سادات،مرادی نینا،رنجبر،احسان .(1394).گونه شناسی کالبدی میدان های مرکزمحله دربافت تاریخی گرگان ،مطالعات شهرایرانی اسلامی ،6(21)
مهندسین مشاور طرح و معماری ،طرح جامع شهر گرگان،مرحله اول، جلد اول
نصر،طاهره وماجدی حمید(1392)نگاهی به مقوله هویت در شهرسازی معماری وشهرسازی ،آرمان شهر،61392(11) ،277-269
نقی زاده ، محمد(1386)رابطه هویت سنت معماری ایران بامدرنیسم و نوگرائی،1379،هنرهای زیبا، شماره 7
نقی زاده ، محمد،(1386)ادراک زیبایی و هویت شهر (در پرتوتفکر اسلامی)، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان
Carmona, M., Tiesdell, S. , Heath, T. & Oc, T. (2003). Public Places Urban Spaces- The Dimension of Urban Design. UK, Oxford: Architectural Press.
Cortes, Camila Pinzon (2004, a). Morphologies of Fragmentation and Continuity. Paper for the AESOP – APE- RAU PhD Workshop, Aix-en-Provence, France
Lang, J. (1987). Creating architectural theory: The role of the behavioural sciences in environmental design. New York: Van Nostrand Reinhold
Tarcísio da Luz Reis, Antônio and Maria Cristina Dias Lay.(2010). Internal and External Aesthetics of Housing Estates .42(2)271-294
Abedi, M, Mohammadian Yami, F (2018). Aesthetics and recognizing its principles in Islamic architecture, Architecture 1 (4), 1-10. (in Persian
Behzadfar, M, Rezvani, N. (2015). Comparative study of morphological norms of Islamic urban planning in historical context, (Case study: Sarcheshmeh neighborhood of Gorgan), Islamic Architecture Research, 3 (6), 3-21. (in Persian)
Biranvand, F&Malek Hosseini,A(2019) Factors of Identity Persistence in the City of Khorramabad with Emphasis on Falak Al-Aflak Castle,35(15) (in Persian)
Bemanian, M. (2014). ). Islamic Iranian city: meaning and conceptualization of Iranian-Islamic city 6thNational Conference on Urban Planning and Mnagement with Emphasis on the Element of Slamic City,Mashhad,Iran. (in Persian)
Design and architecture consulting engineers, comprehensive plan of Gorgan city. (1995). First stage, first volume. (in Persian)
Golkar, k. (2001). Components of Urban Design Quality. Soffeh, 11(32), 38-65. (in Persian)
Mahmoli Abyaneh, H. (2011). Comparative comparison of schools of urban morphology studies in order to complete it based on the analytical apparatus of the school of political economy of space, Armanshahr, 4 (7), 159-171. (in Persian)
Ministry of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of Golestan Province. (in Persian)
9-Mohammadi, H, Applied Climatology( 2006), University of Tehran. (in Persian)
Mousavi Sarvineh Baghi, E, Moradi N, Ranjbar, E.(2015)Physical typology of downtown squares in the historical context of Gorgan, Islamic Iranian city studies, 6 (21)67-78. (in Persian)
Pourmoghaddam, A., Faramarzi Asli, M., Moosavi, M., & Abdollahzadeh Taraf, A. (2020). Assessing the Qualities of Empirical-Aesthetic Factor in Urban Design; a Case Study of Jumhuri Street in Tabriz. Urban Planning Knowledge, 4(2), 59-76. (in Persian)
Rezaei, M. (2013). Eternal and universal values of Islamic urban planning (representation of transnational and transtemporal attitudes of Islamic urbanism). Human Geography Research 45 (3), 169-190. (in Persian)
Shokouhi, M, Sobhani , A, Zhand, S(2019) A Critique on the Urban and Architectural Processes Regarding Mehr Housing Program, in Comparison to the Endemic Architecture and Urban Planning Measures and Values: The Case Study of Khameer Seaport, Journal of Reasearch in Islamic Architecture,3(6) (in Persian)
Naghizadeh, M.( 2008) Islamic City and Architecture (Manifestations and Objective). Isfahan: Mani Publishers
Naghizadeh, M.( 2008) The Relationship between the Identity of Iranian Architectural Tradition and Modernism and Modernity,Honarhay Ziba,7(in Persian)
Nasr, T, Majedi H. (2013). A look at the category of identity in urban planning, architecture and urban planning, Armanshahr, 2013 (5) 11,269-277. (in Persian)
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 12، شماره 49
دی 1401
صفحه 296-311

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار