بررسی و تحلیل معیارهای الگوی فضایی خانه‌های معماری سنتی در شهرهای منطقه آذربایجان

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه معماری، دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

چکیده

درحالیکه توجه به معماری برخاسته از شیوه‌ی زندگی، باورهای جامعه‌ی بومی و بستر شهر که طی زمان تحت تأثیر عوامل مکانی و فرهنگی، شکل و محتوای خاصی یافته است، می‌تواند سبب افزایش رضایتمندی، تعلق به فضا و به طور کلی برآوردن نیازهای واقعی ساکنین شود. عدم سازگاری مسکن با هویت و فرهنگ ساکنین، بستر شکل‌گیری آن و خواسته‌ها و نیازهای واقعی بهره‌برداران که از شیوه‌ی زندگی آنان نشأت می‌گرد، از مشکلاتی است که مسکن امروزه با آن مواجه است و به جای آنکه تأمین‌کننده‌ی تمامی نیازهای انسان اعم از کمی و کیفی و اجتماعی باشد، صرفاً به رفع نیازهای مادی بسنده کرده است.هدف اصلی این تحقیق بررسی و تحلیل معیارهای الگوی فضایی خانه‌های معماری سنتی شهرهای منطقه آذربایجان است. پژوهش حاضر براساس کاربرد نتیجه و از نظر هدف در زمره پژوهش‌های کاربردی است و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات در زمره تحقیقات توصیفی و غیرآزمایشی است. در این پژوهش به منظور بررسی نظریه‌های مرتبط با پژوهش، بیان اصطلاحات و پیشینه پژوهش از روش توصیفی و کتابخانه‌ای به کمک روش تحلیل محتوا پرداخته شده است. تحلیل‌های انجام‌شده بر روی خانه‌های مورد مطالعه نشان از تفاوت ویژگی‌های کالبدی بین آنهاست. براساس نتایج به‌دست‌آمده خانه‌های شهرهای منطقه آذربایجان دارای بالاترین امتیاز از نظر معیارهای عدم اشرافیت و دید، ویژگی نقاط انتقالی، ارتباط با اقلیم محیط و طبیعت و جذابیت محیطی است. از نقاط ضعف در خانه‌‎های منطقه آذربایجان نسبت به سایر خانه‌ها می‌توان به معیارهای عدم تقویت نشانه‌ها و عدم تعیین مناسب جهت مسیر یا فضاها اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation and analysis of spatial pattern criteria of traditional architectural houses in the cities of Azerbaijan region

نویسندگان [English]

  • Saeide Dadashi 1
  • simon Ayvazian 2
  • Zohre Torabi 3
1 Department of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Department of Architecture, Faculty of Architecture, Campus of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Department of Architecture, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran
چکیده [English]

While paying attention to the architecture arising from the way of life, the beliefs of the local community and the city context, which has acquired a specific form and content over time under the influence of spatial and cultural factors, can increase satisfaction, belonging to the space and generally meet the real needs of the residents. The main purpose of this research is to investigate and analyze the criteria of the spatial pattern of traditional architectural houses in the cities of Azerbaijan region. The current research is based on the application of the result and in terms of its purpose, it is in the category of applied research, and in terms of the method of collecting information, it is in the category of descriptive and non-experimental research. In this research, in order to examine the theories related to the research, the terms and the background of the research have been expressed using the descriptive and library method with the help of the content analysis method. The analyzes performed on the studied houses show the difference in physical characteristics between them. Based on the obtained results, the houses of the cities of Azerbaijan region have the highest score in terms of the criteria of lack of aristocracy and visibility, characteristics of transition points, connection with the climate of the environment and nature, and environmental attractiveness. we can mention the criteria of not strengthening the signs and not properly determining the direction of the path or spaces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatial pattern
  • historical houses
  • communication spaces
  • Azerbaijan region

مراجع

ابراهیمی، نسترن (1397)، ساماندهی و طراحی خیابان شهری، با تأکید بر ارتباط یکپارچه فضای داخلی و فضای باز عمومی با رویکرد بازآفرینی اجتماعی. محدوده مورد مطالعه:خیابان دانشگاه مشهد (حدفاصل میدان شریعتی - میدان سعدی)، استاد راهنما: مرضیه ترابی استاد راهنما: شهاب‌الدین سعیدیان استاد مشاور: وحیدرضا ابراهیمی کارگرشیرازی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده معماری و شهرسازی موسسه آموزش عالی اقبال لاهوری؛
اولادی، زهرا (1397)، تبیین عوامل کالبدی پایدار اثر گذار بر افزایش حس تعلق به مکان در فضاهای باز و نیمه باز مجتمع های مسکونی (نمونه موردی مجتمع مسکونی فولاد نیشابور)، ستاد راهنما: سیدمهدی مداحی،  موسسه آموزش عالی سلمان؛
بحرینی، سید حسین (1383)، فرآیند طراحی شهری، تهران: دانشگاه تهران، چاپ سوم؛
پاکزاد، جهانشاه؛ قاسمی، مروارید؛ ترابی، مرضیه (1393)، مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری، انتشارات شهیدی، چاپ ششم؛
پیرنیا، محمدکریم و معماریان، غلامحسین (1390)، آشنایی با معماری اسلامی ایران (ساختمان‌های درون شهری و برون‌شهری)، تهران: دانشگاه علم و صنعت؛
حائری، محمدرضا (1388)، خانه، فرهنگ، طبیعت (بررسی معماری خانه های تاریخی و معاصر به منظور تدوین فرآیند و معیارهای طراحی خانه)، تهران، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری؛
ربانی، رسول (1385)، جامعه‌شناسی شهری، باهمکاری فریدون وحیدا)، تهران، سمت؛
رضاخانی، ژیلا (1392)، مفصل در معماری، پایان‌نامه دکتری معماری، دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران؛
زرکش،افسانه (۱۳۹۰)، مفهوم فضای نیمه باز در معماری، نشریه کتاب ماه هنر، شماره ۱۵۵ مرداد ماه؛
ساسانی، مژگان؛ عینی‌فر، علیرضا و ذبیحی، حسین (1395)، تحلیل رابطه بین کیفیت فضای میانی و کیفیت‌های انسانی- محیطی (موردپژوهی: مجتمع‌های مسکونی شهر شیراز)، نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، دوره21، شماره2، تابستان، صص69-80؛
صفری، فاطمه‌السادات (1393)، طراحی فضاهای باز مجتمع‌های مسکونی با رویکرد ارتقاء رضایتمندی کودکان، استاد راهنما: اسماعیل ضرغامی، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی؛
فرهادی بیرانوند، زینب (1395)، طراحی فضاهای باز و نیمه باز مجتمع های مسکونی با رویکرد ایجاد حس دلبستگی ساکنین، استاد راهنما: الهام پرویزی، دانشگاه علم و فرهنگ تهران، دانشکده هنر و معماری
قاضی زاده، سیده ندا (1390)، تاثیر طراحی فضای باز مجتمع مسکونی در ایجاد حس دلبستگی به مکان، رساله دکتری معماری، دانشگاه تهران.
گروتر، یورگ (1393)، زیبایی‌شناسی در معماری، ترجمه جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
محمدی، حمید (1383)، جستاری در احساس تعلق به مسکن (طراحی مجموعه مسکونی در منطقه 22 تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه تهران.
محمودی، عبدالله (١٣٨٤)، بازنگری اهمیت ایوان در خانه های سنتی (با نگاه ویژه به بم)، نشریه هنرهای زیبا، شماره ٢٢، تهران؛
مقدسی فریدنی، مائده (1397)، طراحی ساختمان بلند مرتبه مسکونی در شهر کرج (فردیس) با رویکرد ارتقاء سرزندگی ساکنین (با تاکید بر فضاهای باز و نیمه باز)، استاد راهنما: علی یاران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر و معماری دانشگاه علم و فرهنگ تهران؛
نشاندار، مهدی (1395)، طراحی مجتمع مسکونی در راستای افزایش کیفیت زندگی با تاکید ‌بر فضاهای باز و نیمه باز خصوصی، استاد راهنما: طاهر وحیدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، پردیس دانشگاهی دانشگاه گیلان؛
نمازیان، علی (1389)، نیاز های روانی در رابطه با محیط مصنوع، مجله علمی پژوهشی صفه، شماره 30، تابستان، صفحه 74-81؛
یزدانفر، سیدعباس؛ ضرابی‌الحسینی، مهسا و ناصردوست، زهره (1395)، الگوی مسکن ارومیه باتوجه به شیوه‌ی زندگی در گذر زمان (از دوره‌ی قاجاریه تا دوره‌ی معاصر)، موسسه انتشارات دانشگاه تهران به سفارش معاونت معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی، چاپ اول؛
Evans, Ghary ,& Mitchell, Mocoy .(1998). When Building Don’t Work : The Role Of Architeoturein Human Health . Journal Of Environment Al Psychology . Article No : Ps 980089
Keamey,Anne R.(2006) ." Residential Development Pattems and Neighborhood Satisfaction, Impacts of Density. and Nearby Nature. Journal of Environment and Behavior",38. 112- 139.
Khakee, A. 2001. Drama democratic discourse policy statement: an evaluation of plan texts, in: Voogd, H. (Ed.) Recent developments in evaluation, Groningen, Geopress, 235-252.
Liddle, J and Smith, S. 2007. Evaluation approaches, in: Managing the City, Routledge, 116-130.
Williams, Raymond. (1958) ”Moving from High Culture to Ordinary Culture Originally“ published in N. McKenzie Convictions.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 10، شماره 41
اسفند 1399
صفحه 968-994

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار