شناسایی نقش ژئوپلیتیکی ایران در مهار تروریسم از سال 2001 تا 2020 در منطقه خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

2 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز ، ایران.

3 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران.

چکیده

در دهه‌های اخیر، منطقه خاورمیانه به دلائل متعددی، درگیر تروریسم و جریان‌های تروریستی، به‌ویژه گسترش جریان‌های تندرو دینی شده است؛ بطوری که عمده حوادث تروریستی جهان در کشورهایی نظیر افغانستان، سوریه، عراق، یمن و... رخ می‌دهد و به همین دلیل، خاورمیانه موضوع بسیاری از گفتگوهای دو یا چندجانبه بین‏المللی کشورها در خصوص مواجهه با بحران‌های برخاسته از این جریان‌های تروریستی شده است و جمهوری اسلامی ایران نیز به دلائل مختلف ژئوپلیتیکی، تحت تأثیر گسترش تروریسم، به ایفای نقش خود در مقابله با این جریانات پرداخته است. در این پژوهش که به روش تحلیلی - توصیفی به واکاوی ابعاد پژوهش پرداخته می‌شود، نتایج پژوهش در پاسخ به سؤال اصلی مبنی بر اینکه « منطق ژئوپولیتیکی ایران در مقابله با تروریسم در محیط پیرامونی منطقه‌ای (2020-2001) متأثر از چه عواملی بوده است؟»، بیانگر آن است که منطق سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با مقابله با تروریسم در برخی مناطق همچون افغانستان و سوریه متأثر از رهیافت‌های ژئوپتیکی (واقع‌گرایی تدافعی) و در برخی مناطق همچون عراق و یمن، متأثر از رهیافت‌های ژئوکالچری بوده است که در این پژوهش به تفصیل، به علل و چرایی چنین گزاره‌ای در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با تروریسم در منطقه خاورمیانه پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying Iran's geopolitical role in curbing terrorism from 2001 to 2020 in the Middle East region

نویسندگان [English]

  • Ahmad Bargahi 1
  • Hamed Mohaghegh Nia 2
  • Jahanbakhsh Moradi 3
1 PhD student, Department of Political Science, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran.
2 Assistant Professor, Department of International Relations, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran.
3 Assistant Professor, Ilam Science and Research Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran.
چکیده [English]

In recent decades, the Middle East region has been involved in terrorism and terrorist movements, especially the spread of extremist religious movements, for several reasons. In such a way that the majority of terrorist incidents in the world occur in countries such as Afghanistan, Syria, Iraq, Yemen, etc., and for this reason, the Middle East has become the subject of many bilateral or multilateral international discussions regarding facing the crises arising from these terrorist currents. and the Islamic Republic of Iran, for various geopolitical reasons, under the influence of the spread of terrorism, has played its role in confronting these currents. In this research, which is analyzed in an analytical-descriptive method, the results of the research in response to the main question that "Iran's geopolitical logic in dealing with terrorism in the regional environment (2001-2020) was influenced by what factors" It shows that the logic of the foreign policy of the Islamic Republic of Iran in relation to countering terrorism in some regions such as Afghanistan and Syria has been influenced by geooptical approaches (defensive realism) and in some regions such as Iraq and Yemen, it has been influenced by geocultural approaches. In this research, the causes and reasons for such propositions in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran in the fight against terrorism in the Middle East region have been discussed in detail.

کلیدواژه‌ها [English]

  • geopolitical approaches
  • foreign policy
  • geoculture
  • defensive realism

مراجع

احمدی‌پور، زهرا، جنیدی، رضا، آقا گل‌زاده، فردوس. (1395). مفهوم‌سازی گفتمان ژئوپلیتیکی تروریسم؛ تصویرسازی ژئوپلیتیکی دولت بوش از خاورمیانه. فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک، 12(43), 28-53.
اخباری، محمد و نامی، محمد‌حسن. (1388). جغرافیای مرز با ﺗﺄکید بر مرزهای ایران. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
اسدی، علی‌اکبر. (1397). تغییرات ژئوپلیتیک در عراق و تحول در راهبرد سیاست خارجی ایران. سیاست کاربردی، 1(1), 113-139.
اسلامی مجد، محمد، درخشه، جلال، بیگی، علیرضا. (1398). تأثیر اتحاد علیه تروریسم بر منابع مادی قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران، جمهوری عراق و جمهوری عربی سوریه از منظر واقع‌گرایی. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 9(30), 199-215.
اطاعت، جواد (1385) ژئوپلیتیک و سیاست خارجی ایران، ناشر: انتخاب
اعظمی، هادی. (1385). «وزن ژئوپلیتیکی و نظام قدرت منطقه‌ای (بررسی موردی: جنوب غربی آسیا)». فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دوم، شماره سوم و چهارم.
افتخاری، اصغر، شبستانی، علی. (1390). راهبرد جمهوری اسلامی ایران در مقابله با تروریسم. فصلنامه آفاق امنیت، 4(12).
امیری‌اختیاری، رضا و حسین دوست‌محمدی (1396)، «نقش قدرت‌های تأثیرگذار در بحران سوریه و تحلیل ژانوسی از منافع ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، شماره 21، تابستان، صص 69-41.
برزگر‌، کیهان، (1386). «جایگاه تروریسم جدید در مـطالعات خـاورمیانه و روابـط بین‌الملل»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال‌ سیزدهم‌ و چهاردهم، شماره 4 و 1، بهار و زمستان.
برزگر، کیهان، (1393). «تحولات اخیر عراق و امنیت ملی ایران»، پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، 23 شهریور.
ترابی، یوسف، (1388). «سیاست‌های جمهوری اسلامی در مدیریت تنوعات اجتماعی». فصلنامه دانش سیاسی، سال پنجم، شماره اول.
حاجی‌یوسفی، امیرمحمد. (1388). «هلال شیعی؛ فرصت‌ها و تهدیدها برای جمهوری اسلامی ایران، اعراب و آمریکا»، فصلنامه دانش سیاسی، سال پنجم، شماره اول.
حاجی‌یوسفی، امیرمحمد. (1388). «هلال شیعی؛ فرصت‌ها و تهدیدها برای جمهوری اسلامی ایران، اعراب و آمریکا». فصلنامه دانش سیاسی، سال پنجم، شماره اول.
حافظ‌نیا، محمد‌رضا و قالیباف، محمدباقر. (1380). «راهبرد توزیع فضایی قدرت سیاسی در ایران از طریق توسعه نهادهای محلی». فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره 2(پیاپی 61 ).
حافظ‌نیا، محمدرضا. (1381). جغرافیای سیاسی ایران. تهران: انتشارات سمت...
حافظ‌نیا، محمدرضا. (1385). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک. مشهد: انتشارات پاپلی.
حافظی، پریسا، تولای کارا دنیز، (2014)، «ایران می‌گوید مقابله با تروریسم یک اولویت است»، رویترز، 9 ژوئن.
حسینی صیاد نورد، مجید، مایلی، محمدرضا. (1399). تحویل نظریه سازه انگاری از روابط بین‌الملل به مباحث علوم سیاسی. فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، 13(2), 131-160
درودیان، محمد (1380)، نقد و بررسی جنگ ایران و عراق 2 اجتناب‌ناپذیر جنگ، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
 دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1388)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، نشر سمت، تهران.
 دوئرتی جیمز و رابرت فالتزگراف. (1388) نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل. ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب. تهران: نشر قومس
رحیمی، سردار محمد، (1391)، ژئوپلیتیک افغانستان در قرن بیستم، کابل: انتشارات سعید.
رشنو، نبی‌الله (1388) ژئوپلیتیک و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، آوای دانش گستر
زین‌العابدین، یوسف. (1389). ژئوپلیتیک (ایده-کاربرد). رشت: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
سلیمی، صادق (1382)، جنایات سازمان‌یافته فراملی، تهران: انتشارات صدرا. قوام، عبدالعلی. )1386) روابط بین‌الملل، نظریه‌ها و رویکردها. تهران: انتشارات سمت
عزتی، عزت اله، (1388). جغرافیای استراتژیک ایران، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
عزتی، عزت‌الله  (1384)، تحلیلی بر ژئوپلیتیک ایران و عراق، چاپ دوم، نشر وزارت خارجه، تهران.
عزتی، عزت‌الله. (1380). ژئوپلیتیک. تهران: انتشارات سمت.
قصاب زاده، مجید. (1391). «جایگاه ژئواکونومی ایران در منطقه خاورمیانه بزرگ».   جلد دوم، رشت (دانشگاه آزاد اسلامی). ایران.
کریمی پاشاکی، سجاد و احمدی دهکا، فریبرز (1391). جغرافیای ترور، تهدیدهای تروریستی در جهان معاصر، رشت؛ انتشارات بازرگان
کریمی‌پور، یدالله و محمدی، حمیدرضا. (1388). ژئوپلیتیک ناحیه‌گرایی و تقسیمات کشوری. تهران: نشر انتخاب.
محمدنیا، مهدی، پورحسن، ناصر. (1398). ژئوپلیتیک احساس و روابط ایران و آمریکا (با تأکید بر بحران گروگان‌گیری). فصلنامه علمی مطالعات روابط بین‌الملل، 12(47), 121-150.
مشیرزاده، حمیرا (1384)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران، انتشارات سمت.
مشیرزاده، حمیرا (1389) تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل. چاپ اول. تهران: نشر سمت
ملکوتیان، مصطفی (1383)، جغرافیا و سیاست، قم، حق یاوران
منصور، جهانگیر (1398)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر دوران، چاپ 128.
نوروزی‌امیری، حسین (1394)، «بررسی تطبیقی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در قبال تحولات بیداری اسلامی»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد مطالعات منطقه‌ای، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
نیاکویی، امیر (1392)، «بررسی بحران‌های عراق و سوریه در پرتو نظریه‌های امنیتی»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره 2، شماره 1، بهار، صص 115-95.
هشترودی، یاشار (1389)، «امنیت»، روزنامه رسالت، شماره 7197، 18 بهمن،
ونت، الکساندر (1381 ). نظریه اجتماعی سیاست بین‌الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار