جایگاه آب و آبیاری در مناسبات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران باستان

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ باستان، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران.

2 استادیار، گروه تاریخ، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران.

3 استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران.

4 دانشیار، گروه تاریخ، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

10.22034/jgeoq.2023.114661.1254

چکیده

آب و آبیاری در تمدن سازی در بستر جغرافیایی ایران، منشاء بسیاری از تحولات و مناسبات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی شده است و این مقوله با جغرافیا یک رابطه منطقی و تاثیر گذار دارد و پس از شناخت اولیه و سطحی می تواند منشاء بسیاری از مباحث زیر باشد : مثلا تراکم جمعیت، جابجایی، اقتصاد و معیشت زندگی روستایی یکجانشینی ، شهرنشینی، ییلاق، قشلاق، صحرا گردی و بادیه نشینی و. آب از عناصر اصلی آفرینش، در باورهای ایران باستان بوده و هست و به نوعی تاثیر مستقیم در شکل گیری و اسکان و نوع زندگی در ایران داشته است از جمله تاثیر آن در اساطیر و باورهای مذهبی و نشانه های ان در زندگی تمدنی مثل ساخت معابد ، سد و قنات و..... بررسی مستقیم و از عناصر اصلی اقلیم و ناحیه و هر منطقه با حوزه جغرافیایی است و بارش ، دما، حجم آب جاری ، ریزشهای جوی و بسترهای زیر زمینی و ...... همگی ببه آب و مدیریت آن بستگی دارند. فلذا مطالعه و مرور جغرافیای طبیعی ایران ، نوع آب و هوا اقلیم و موقعیت جغرافیایی ایران و فلات ایران و ارتباط آن با مزیتهای اقتصادی از جمله وجود راهها، کاروانسراها و مسائل ژئوپلوتیک فلات ایران و امتداد و گسترش آن به نواحی پرآب از جمله سیحون و جیحون و خلیج فارس و دریای خزر و یبن النهرین و بین رودان همه و همه در شکل گیری باروهای مذهبی و فرهنگهای مرتبط به آن تاثیر گذارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The place of water and irrigation in the social, cultural and economic relations of ancient Iran

نویسندگان [English]

  • Alireza Babaei 1
  • Javad Sakha 2
  • Sina Foroozesh 3
  • Nasrollah Poormohammadi Amlashi 4
1 PhD student of ancient history, Abhar Branch, Islamic Azad University, Abhar, Iran.
2 Assistant Professor, Department of History, Abhar Branch, Islamic Azad University, Abhar, Iran.
3 Assistant Professor, Department of History, Islamic Azad University, Department of Research Sciences, Tehran, Iran
4 دانشیار، گروه تاریخ، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.
چکیده [English]

Water and irrigation has become the origin of many social, cultural and political changes and relationships in civilization in Iran's geographical context, and this category has a logical and effective relationship with geography, and after a basic and superficial understanding, it can be the origin of many of the following topics. For example, population density, movement, economy and livelihood of rural life, settlement, urbanism, villag, geshlaq, desert travel and Bedouin living and so on. Water was and is one of the main elements of creation in the beliefs of ancient Iran, and it has had a direct impact on the formation and settlement and type of life in Iran, including its impact on mythology and religious beliefs and its signs in civilized life, such as the construction of temples. Dams and aqueducts, etc., is a direct investigation and one of the main elements of the climate and region and each region with a geographical domain, and precipitation, temperature, volume of flowing water, atmospheric precipitation, and underground beds, etc. are all related to water. and its management depend. Therefore, the study and review of the natural geography of Iran, the type of climate and the geographical location of Iran and the Iranian Plateau and its relationship with economic advantages such as the existence of roads, caravanserais and the geopolitical issues of the Iranian Plateau and its extension and expansion to the watery areas such as Sihun and Jihun and the Persian Gulf, the Caspian Sea, the Nile River, and

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water and irrigation
  • ancient Iran
  • social
  • cultural and economic relations

مراجع

آب‌های پنهانی، ص 3 به نقل از الکرجی، ابوبکر، محمد بن حسن الحاسب، استخراج آب‌های پنهانی، ترجمه حسین خدیوجم، تهران، 1345، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، ص3.
آرین نژاد، شاپور، قدرت دریاها، دنیای کتاب، 1370، ص 181 الی 182
آرین نژاد، شاپور، قدرت دریاها، دنیای کتاب، 1370، ص 181 الی 182
تهامی، مرتضی، 1389، آبیاری و آبرسانی در ایران باستان، تهران، انتشارات بعثت، ص 30. به نقل از گریشمن، 1372، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمدمعین، تهران، انتشارات علمی فرهنگی ص 6.
دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
راوندی، مرتضی، (۱۳۵۷)، تاریخ اجتماعی ایران، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر
رهنمایی، محمدتقی، توانایی محیطی ایران، 1370، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری، ص 7.
زرین‌کوب، عبدالحسین، (۱۳۸۶)، نقد ادبی، چاپ هشتم، تهران، امیرکبیر.
سجادی، سید علی محمد، (۱۳۷۲)، صائب تبریزی و شاعران معروف سیک هندی، تهران، دانشگاه پیام‌نور
سعدی شیرازی، مصلح الدین، (۱۳۵۹)، بوستان، به تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ چهارم، تهران، خوارزمی
شعبانی، رضا، مروری کوتاه بر تاریخ ایران از آغاز عصر مادها تا پایان دوره قاجاریه / تهران، سخن، 1380، ص 68.
گیرشمن، رومن، تاریخ ایران از آغاز تا اسلام، مترجم محمد معین، تهران، سپهر ادب، 1388 ص 26-32
لمتون، ک.س، مالک و زارع در ایران، ترجمة منوچهر امیری، تهران – 1362، انتشارات علمی و فرهنگی، ص 31.
مهندسین مشاور قهرمانی: تاریخ استفاده از آب و مسائل آبیاری در ایران، تهران 1348، سازمان آب مهندسین مشاور، ص 6.
ویل دورانت،1342، تاریخ‌تمدن، ترجمه احمد آرام، جلد اول، تهران، انتشارات اقبال، ص 527

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار