جایگاه ژئوپلتیک در جهت‌دهی به سیاست خارجی ج.ا.ا با تأکید بر سیاست همسایگی تعامل‌گرا

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

2 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

ژئوپلتیک از جمله عوامل موثر بر سیاست خارجی کشورها است. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز از عوامل ژئوپلتیک متاثر بوده است. هدف اصلی مقاله‌ی حاضر، بررسی جایگاه ژئوپلتیک در جهت دهی به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. سوال اصلی این گونه مطرح شده است که ژئوپلتیک چه تاثیری بر جهت دهی سیاست خارجی ایران در بعد از انقلاب اسلامی داشته است؟ که این فرضیه مطرح شده است که ژئوپلیتیک با تبیین یا سنجش تأثیر هریک از عوامل موثر بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، به دستگاه دیپلماسی در طراحی و اجرای سیاست خارجی واقع‌بینانه کمک کند و دستیابی به منافع ملی و امنیت ملی را آسان‌تر کند. نتایج مقاله نشان می‌دهد که نگاه عملی و نظری در طول سال‌های گذشته در سیاست خارجی ایران عدم توجه به راهبرد نگاه به شرق و نگاه یک جانبه به غرب، باعث غفلت از سایر مراکز و منابع قدرت و ثروت جهانی به خصوص در نزدیکی مرزها گشته است، اما در سال‌های اخیر راهبرد نگاه به شرق، به راهبردی منطقه گرایانه از سوی جمهوری اسلامی ایران در منظومه نگاه ژئوپلتیک و جغرافیایی تبدیل شده است، چرا که ایران از جمله کشورهایی می‌باشد که به لحاظ موقعیت جغرافیایی و سیاسی، از مزیت ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک بهره‌مند می‌باشد. بر این اساس راهبرد نگاه به شرق که از منطق علمی و تاریخی، همچنین ریشه‌های جغرافیایی و سیاسی در سیاست خارجی کشور برخوردار است و هویت سازی جدیدی در گفتمان سیاست خارجی ایجاد می‌کند، از اهمیت مضاعفی برخوردار شده است. نوع روش تحقیق توصیفی –

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The position of geopolitics in the direction of the foreign policy of J.A. with an emphasis on interactive neighborhood policy

نویسندگان [English]

  • Lamiah Engashteh 1
  • Shahram Fattahi 2
  • Hamid Reza Saeedi Nezhad 2
1 PhD student, Department of Political Science, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Political Science, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

Geopolitics is one of the factors affecting the foreign policy of countries. The foreign policy of the Islamic Republic of Iran has also been affected by geopolitical factors. The main goal of this article is to investigate the position of geopolitics in directing the foreign policy of the Islamic Republic of Iran. The main question has been raised as to what effect geopolitics has had on the direction of Iran's foreign policy after the Islamic Revolution. It has been hypothesized that geopolitics, by explaining or measuring the impact of each of the factors affecting the foreign policy of the Islamic Republic of Iran, will help the diplomatic apparatus in designing and implementing a realistic foreign policy and make it easier to achieve national interests and national security. The results of the article show that the practical and theoretical view over the past years in Iran's foreign policy, the lack of attention to the strategy of looking to the East and unilaterally looking to the West, has caused neglect of other centers and sources of global power and wealth, especially near the borders. but in recent years, the strategy of looking to the east has turned into a regionalist strategy by the Islamic Republic of Iran in the geopolitical and geographical perspective, because Iran is one of the countries that has a geostrategic advantage in terms of its geographical and political location. , geoeconomics and geopolitics are beneficial. Based on this, the strategy of looking to the east, which has scientific

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geopolitics
  • foreign policy
  • diplomacy
  • geoeconomy
  • national interests

مراجع

احمدپور، زهرا و لشکری‌تفرشی، احسان. (1389). ژئوپلیتیک دریای خزر. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
حافظ‌نیا، محمدرضا. (1385). جغرافیای سیاسی ایران. تهران: انتشارات سمت.
حافظ‌نیا، محمدرضا. (1385). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک. مشهد: انتشارات پاپلی.
دهقانی فیروزآبادی، جلال. (1388). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سمت.
عزتی، عزت‌الله. (1380). ژئوپلیتیک. تهران: انتشارات سمت.
حافظ‌نیا، محمد‌رضا و قالیباف، محمدباقر. (1380). راهبرد توزیع فضایی قدرت سیاسی در ایران از طریق توسعه نهادهای محلی. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره 2( پیاپی61 ).
حاجی‌یوسفی، امیرمحمد. (1388). هلال شیعی؛ فرصت‌ها و تهدیدها برای جمهوری اسلامی ایران، اعراب و آمریکا. فصلنامه دانش سیاسی، سال پنجم، شماره اول.
عزتی، عزت الله و احمدی‌سیلوه، جمال. (1389). تحلیل فضایی بحران قومیتها در خاورمیانه؛ مطالعه موردی کردهای ایران. فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیای انسانی، سال دوم، شماره دوم.
قالیباف، محمدباقر و پورموسوی، سیدموسی. (1387). ژئوپلیتیک و سیاست خارجی. پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 66.
رضویان، مهرداد(1389)، آرمان گرایی و واقع گرایی در سیاست خارجی، تهران، نشر زرگر.
حاجی یوسفی، امیرمحمد.1382. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه ندای ایران، شماره 2 .
کهنی، سیدمسعود.1391. ایدئولوژی و کاربرد آن در منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی، شماره 3 .
ازغندی، علیرضا.1384. سازنده انگاری: چارچوب تئوریک برای سیاست خارجی ایران، دانشنامه حقوق و سیاست، سال اول، شماره 1 .
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال.1384. موانع ساختاری برتری منطقه ای جمهوری اسلامی ایران، دانشنامه حقوق و سیاست، سال اول، شماره 2 .
رضایی، علیرضا.1387. تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو نظریه‌های روابط بین الملل، فصلنامه راهبرد یاس، شماره 17.
ترابی، طاهره.1389. تنش زدایی نامتوازن در سیاست خارجی ایران، فصلنامه ژئوپلتیک، سال ششم، شماره 3.
متقی، ابراهیم و زهره پوستین چی.(1390). الگو و روند در سیاست خارجی ایران. تهران: نشر قومس.
دبیرزاده، شهریار.1382. تأثیر گفتگوی تمدنها بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست خارجی، سال هفدهم، شماره 1.
نوروزی، نورمحمد.1383. تحول گفتمان سیاسی و پویایی در الگوی کنش سیاست خارجی ایران، فصلنامه راهبرد، شماره 31.
هرسیج، حسین و اعظم ملایی.1386. عوامل داخلی موثر بر سیاست خارجی ایران در دوران ریاست جمهوری خاتمی، مجله دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه اصفهان، سال نوزدهم، شماره 4.
حاجی یوسفی، امیرمحمد.1382. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه ندای ایران، شماره 2.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار