تأثیر الگو و چیدمان های فضایی بر تجربه فردی در بازار کفاش‌های تهران

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجو دکتری معماری، گروه هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار، گروه هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه روانشناسی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

بازارهای ایرانی به غیر از جنبه اقتصادی و مبادله کالا به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز برقراری ارتباط و مناسبات اجتماعی در هر شهر محسوب می‌شد. علت حضور موفق افراد در این مکان وجود ساختار بازارها و اندام‌های تشکیل‌ دهنده آن‌که هر یک دارای هویتی مستقل و پیوندی معنادار برای حضور افراد و فعالیت‌های انسانی بوده است. در واقع الگوها و چیدمان فضایی مناسب در بازارهای ایرانی پیوندی مستقیم با لایه‌های کالبدی و معنایی برای ایجاد تداوم در معماری بازار به وجود آورده‌اند که از فضاها هم‌زمان به‌طور مستقل و در ارتباط با یکدیگر از آن‌ها استفاده شود. فهم نحوه اثر گذاری چیدمان فضایی در بازار و تاثیر الگوهای موجود در که موجب ایجاد تجربه در فرد می‌شود، از اهداف پژوهش است. بر این اساس، این پژوهش به بررسی بازار کفاش‌های تهران می‌پردازد. این پژوهش کاربردی، از نوع توصیفی تحلیلی و با رویکرد کیفی است که با روش بررسی اسنادی، مردم نگاری و فنون کار میدانی، مشاهده غیر مداخله‌ای به جمع‌آوری اطلاعات و با روش استدلال و تحلیل‌های گرافیکی به تحلیل اطلاعات پرداخته است. پژوهش حاضر به بررسی چگونگی انطباق ویژگی‌ها عینی الگوهای فضایی بازار کفاش‌های تهران بر ادراک ذهنی و تجربه فرد و شاخصه‌های خروجی‌های حاصل از آن می‌پردازد. با توجه به مطالعات صورت گرفته بر‌اساس یافته‌های پژوهش، نتیجه حاصل شده همگام بودن و ارتباط چیدمان فضایی و ارتباط متقابل نظام‌های کارکردی کالبدی و ادراکی در بازار کفاش‌ها منجر به خلق معنی در فضا و تأثیر آن بر تجربه افراد حاضر در بازار می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The influence of patterns and spatial arrangements on individual experience in the shoe market of Tehran

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Zaeri 1
  • Leila Zare 2
  • Roozbeh Naghshineh 2
  • Hamidreza Vatankhah 3
1 PhD Student in Architecture, Department of Art and Architecture, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Art and Architecture, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Psychology, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Apart from the economic aspect and the exchange of goods, Iranian markets were considered as one of the most important centers of communication and social relations in every city. The reason for the successful presence of people in this place is the existence of the market structure and its constituent organs, each of which has an independent identity and a meaningful link for the presence of people and human activities. In fact, patterns and proper spatial arrangement in Iranian markets have created a direct link with physical layers and a meaning to create continuity in the architecture of the market so that the spaces can be used independently and in connection with each other at the same time. Understanding the effect of spatial arrangement in the market and the effect of existing patterns that create experience in the individual is one of the goals of the research. Based on this, this research examines the shoe market of Tehran. This applied research is of a descriptive analytical type with a qualitative approach, which collects information with the method of document review, ethnography and field work techniques, non-interventional observation and analyzes the information with the method of reasoning and graphic analysis. The present study examines how the objective characteristics of the spatial patterns of Tehran shoe market adapt to the subjective perception and experience of the individual and the characteristics of the resulting outputs. According to the studies conducted based on the findings of the research, the result obtained is the synchronicity and connection of the spatial arrangement and the mutual connection of the physical and perceptual functional systems in the shoes market leads to the creation of meaning in the space and its effect on the experience of the people present in the market.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bazaar
  • spatial pattern
  • Iranian architecture
  • individual experiences

مراجع

افشاری، محسن و شهرام پوردیهیمی. 1393. توالی معنادار فعالیت‌ها در مسکن مطالعه موردی: ایل قشقایی. دو فصلنامه مطالعات معماری ایران.
بیگ محمدی، میترا، چرخیان، مریم و جمال‌الدین سهیلی.1400. بررسی پیکره‌بندی فضایی بازارهای سنتی شهرها بر اساس تکنیک چیدمان فضا (نمونه موردی: بازار سنتی قزوین). فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال یازدهم. شماره 3.
تفکر، ثریا، شاهچراغی، آزاده و فرح حبیب. 1398. بررسی تطبیقی معماری بازار تاریخی تجریش و مرکز خرید ارگ تهران بر اساس نظریۀ سینومرفی (هم ساختی کالبد –رفتار). دو فصلنامه معماری ایرانی. شماره 16. تهران.
جلودار کریمی و الهه سیدیان.1390. ادراک انسانها در فضای معماری با توجه به تجلی مفهوم حرکت در معماری بازارهای ایران. همایش ملی معماری و شهرسازی انسانگرا (دانشگاه آزاد اسلامی قزوین).
حمزه نژاد، مهدی و مهسا رادمهر.1396. تحلیل اصول فضایی و الگوگزینی بهینه در معماری الگوگرای معاصر ایران، بررسی موردی: سازمان میراث فرهنگی کشور، حسین امانت. دو فصلنامه معماری ایرانی. شماره 11.
رضوی زاده، اعظم سادات.1399. بررسی ابعاد پایداری کهن الگوهای معماری گذشته به منظور تداوم در طراحی خانه امروز (استخراج احکام طراحی مبتنی بر کهن الگوهای اقلیم گرم و خشک). فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی، شماره 27. سال هشتم.
زنگی آبادی، علی. علیزاده، جابر و بهزاد رنجبرنیا. 1391. برنامه ریزی راهبردی برای ساماندهی بازارهای سنتی ایران: نمونه موردی بازار تبریز. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی. شماره 7.
سجادزاده، حسن، ایزدی، محمد، سعید و محمدرضا حقی.1395. رابطه پیکره‌بندی فضایی و متغییرهای محیطی در سکونتگاه های غیر رسمی، نمونه مطالعاتی: محله حصار شهر همدان. نشریه هنرهای زیبا معماری و شهرسازی.
سلطانی، مهرداد، منصوری، سید امیر و احمد‌علی فرزین.1391. تطبیق الگو و مفاهیم مبتنی بر تجربه در فضای معماری. نشریه باغ نظر. شماره 21. سال نهم.
ضرغامی، اسماعیل و سید محمد بهروز.1394. نقش و مفهوم فضا در بازآفرینی نظریه معماری و علوم اجتماعی، مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی. شماره 2.
طبرسا، محمدعلی، پاسیان خمری، رضا و سید محسن حسینی فوجردی.1397. کاربرد تکنیک چیدمان فضا برای مقایسه تطبیقی میان ساختار فضایی بافت های تاریخی و توسعه های جدید شهری (نمونه پژوهش: بافت تاریخی و شهرک فرهنگیان گرگان). نشریه علمی – پژوهشی معماری و شهرسازی ایران، دوره 9، شماره 16.
عباس زادگان، مصطفی.1381. روش چیدمان فضا در طراحی شهری. فصلنامه مدیریت شهری. شماره 9.
عباسی، زهرا، حبیب، فرح و سید مصطفی مختابادامریی.1394. مروری نو بر ادراک حسی در معماری بازار ایرانی - اسلامی (نمونه موردی: بازار کاشان). فصلنامه علمی - پژوهشی نقش جهان. دوره 8. شماره 12.
فلکیان، نرجس، صفری، حسین و علی کاضمی. 1400. ریخت شناسی معماری معنامحور با استفاده از روش چیدمان فضا (مطالعه موردی: مسجد حکیم اصفهان). فصلنامه علمی-پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی. سال 13. شماره سوم.
فیضی، محسن و مهدی خاک زند. 1389. تجزیه و تحلیل ده اثر از پنجاه سال معماری معاصر ایران. چاپ اول. انتشارات فرهنگ متین. تهران.
کامور شلمانی، آمنه و سیمین حناچی.1394. بررسی تأثیر عوامل بصری فضاهای شهری بر الگوهای رفتاری شهروندان (مطالعه موردی: میدان شهرداری رشت). نشریه هویت شهر. شماره 24. سال نهم.
کیانی، مصطفی، بهجو، اشکان و نوشین راستیان طهرانی.1394. تداوم فضایی در معماری معاصر ایران بررسی میزان تأثیرپذیری معماری معاصر ایران از معماری غرب و معماری ایرانی. فصلنامه علمی-پژوهشی نقش جهان، شماره 3-5.
گلابچی، محمود و آیدا زینالی فر. 1391. معماری آرکی تایپی (کهن الگویی)، تهران، دانشگاه تهران.
لنگ، جان. 1383. آفرینش نظریه معماری. ترجمه: علیرضا عینی فر. تهران: دانشگاه تهران.
ماهوش، مریم.1385. بیان معماری، بروز حقیقت معماری در اثر. مجله هنرهای زیبا.
معماریان، غلامحسین و محسن دهقانی تفتی. 1397. در جستجوی معنایی نو برای مفهوم گونه و گونه شناسی در معماری (مطالعه موردی: خانه گونه تالاردار شهر تفت). نشریه مسکن و محیط روستا، شماره 162.
معماریان، غلامحسین و محمدعلی طبرسا.1392. گونه و گونه شناسی معماری. نشریه علمی- پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران. شماره 6.
نجار نژاد مشهدی، مرجانه، افضلیان، خسرو، شیبانی، مهدی و سیدمسلم سیدالحسینی.1400. درک سرشت الگوهای ماندگار معماری ایران (با انطباق مفهوم ماندگاری از دیدگاه کریستوفر الکساندر؛ بر الگوهای معماری). دوفصلنامۀ اندیشۀ معماری. سال پنجم، شمارة 9.
نقره کار، عبدالحمید؛ حمزه نژاد، مهدی و آیسان فروزنده. 1388. راز جاودانگی آثار معماری (تحلیلی بر نگرش های نوگرا و فرانوگرا و رویکردهای فراگیرتر). مجله باغ نظر. شماره 12. سال ششم. پاییز و زمستان.
نقی زاده، محمد.1387. شهر و معماری اسلامی. انتشارات مانی. اصفهان.
نقی‌زاده، محمد. 1378. حکمت سلسله‌مراتب در معماری و شهرسازی. مجموعه مقالات دومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، انتشارات میراث فرهنگی کشور. تهران.
یزدانفر، عباس، موسوی، مهناز و هانیه زرگر دقیق.1388. تحلیل ساختار فضایی شهر تبریز در محدوده بارو با استفاده از تکنین اسپیس سینتکس. نشریه راه و ساختمان. تهران.
Casey, E. S. (2012). Remembering: A Phenomenological Study. Bloomington: Indiana University Press.
Clark, Roger H.Pause,M.1993.Precedents in Architecture.Rizzoli International Publication.
Gosling, D. (1996). Gordon Cullen: Vision of Design. Britain: Academy Editions.
Hillier B (2007). Space is the machine (Electronic edition), Press Syndicate of the University of Cambridge.
Hillier, B. ( 2007). Space is the Machine, Cambridge, Cambridge University Press.
Hillier, B; Vaughan, L (2007), The city as one thing, Progress in Planning, (special issue on The Syntax of Segregation, edited by Laura Vaughan), 67, pp 205–230.
Iravani M, Khoda-panahi MK. Sensation and perception psychology. 5th Edition. Tehran: Samt; 2000.
Mandler, G. (1982). The Structure of Value: Accounting for Taste, Affect And Cognition: The Seventeenth Annual Carnegie Symposium On Cognition, eds. M. S. Clark and S. T. Fiske, Lawrence Erlbaum Associates, New Jersey; pp. 3-36.
Neisser, U. (1976). Cogniton and Reality. San Francisco: W.H. Freeman.
O'Regan, J. K. & Noë, A. (2001). A sensorimotor account of vision and visual consciousness. Behavioral and brain sciences, 24(5), 939-973.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار