تحلیل فضایی رویکرد اقتصادی و اجتماعی محله محور در بازآفرینی بافت های فرسوده مناطق شهری(مطالعه موردی: مناطق4 و 5 شهر زاهدان)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

2 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

چکیده

مطالعات و تجارب صورت گرفته در زمینه بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری نشان‌دهنده تکامل رویکردهای نوین همچون بازآفرینی شهری با تأکید بر مشارکت مردم، بخصوص محله محوری می‌باشد. بازآفرینی شهری با تأکید بر محله‌محوری به دنبال آن است که با اقدامات لازم در مقیاس کوچک یعنی محله، که خردترین مقیاس در تقسیمات کالبدی مدیریت شهری است، بیشترین اثرگذاری در حوزه پایداری داشته باشد. لذا در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل فضایی رویکرد اقتصادی و اجتماعی محله‌محور در بازآفرینی بافت‌های فرسوده مناطق شهری (مطالعه موردی: مناطق 4 و 5 شهر زاهدان) می‌باشد. پژوهش حاضر، تحقیقی تحلیلی-کاربردی است. روش مورد استفاده در مرحله جمع‌آوری داده‌ها، مبتنی بر مرور منابع معتبر خارجی و داخلی و میدانی (پرسشنامه) می‌باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از مدل‌های WASPAS و Fuzzy VIKOR استفاده شد. نتایج مدل تصمیم‌گیری WASPAS، نشان داد منطقه پنج در رویکرد اقتصادی و اجتماعی محله‌محور نسبت به منطقه چهار در وضعیت بهتری قرار دارد. همچنین نتایج مدل Fuzzy VIKOR نشان داد منطقه پنج با وزن به دست آمده 680/0 وضعیت بهتری نسبت به منطقه چهار در جهت امکان‌پذیری رویکرد اقتصادی و اجتماعی محله محور در بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهر زاهدان را دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial analysis of neighborhood-centered economic and social approach in regenerating worn-out structures of urban areas (Case Study: Areas 4 and 5 of the city)

نویسندگان [English]

  • Azizaleh Mokhtari 1
  • Maryam Karimian Bostani 2
  • masoumeh hafez rezazadeh 2
1 Department of Geography and Urban Planning, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran.
2 Department of Geography and Urban Planning, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran.
چکیده [English]

Studies and experiences in the field of improvement and renovation of dilapidated urban structures show the evolution of new approaches such as urban regeneration with emphasis on people's participation, especially in the central neighborhood. Urban regeneration, with an emphasis on neighborhood-centeredness, seeks to have the greatest impact on sustainability with the necessary small-scale measures, namely neighborhood, which is the smallest scale in the physical divisions of urban management. Therefore, in this regard, the aim of this study is the spatial analysis of neighborhood-centered economic and social approach in regenerating worn-out structures of urban areas (Case study: areas 4 and 5 of Zahedan city). The present study is an applied-analytical research. The method used in the data collection stage is based on a review of valid external and internal and field sources (questionnaire). WASPAS and Fuzzy VIKOR models were used for data analysis. The results of WASPAS decision model showed that area five is in a better position in the neighborhood-based economic and social approach than area four. Also, the results of Fuzzy VIKOR model showed that area five with a weight of 0.680 has a better situation than area four in terms of the possibility of a neighborhood-based economic and social approach in regenerating the worn-out tissues of Zahedan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic and Social Approach
  • Neighborhood-Based
  • Reconstruction
  • Areas 4 and 5
  • Zahedan city
آقائی­زاده، اسماعیل، حسام، مهدی، محمدزاده، ربابه، (1398)، بررسی سرمایه اجتماعی در فرآیند بازآفرینی شهری در بافت­های مسئله دار شهری- نمونه: شهر رشت، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 6 (19)، صص 145-167.
استانداری سیستان و بلوچستان، (1397). سالنامه آماری.
بوچانی، محمدحسین، بهرام پوری آذین، جهان شاهی، سجاد، (1400)، عنوان مقاله:  بازآفرینی بافت تاریخی مبتنی بر توسعه­ی میانافزا؛ راهکاری در پایداری اجتماعی- اقتصادی شهر، نشریه اقتصاد و برنامه ریزی شهری، 2 (1)، صص 19-27.
پیوسته­گر، یعقوب، نجاتیان، اسلام، (1395)، برنامه‌ریزی محله محور در بافت فرسوده با رویکرد نوشهرگرایی مطالعه موردی محلات محمودآباد سفلی و سالم آباد شهر یاسوج، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای، 6(4)، صص 133-153.
حاجی­پور، خلیل، (1386)، مقدمه­ای بر سیر تحول و تکوین رویکردهای مرمت شهری(دوره­ی زمانی بعد از جنگ جهانی اول تا آغاز هزاره سوم)، اندیشه­ی ایرانشهر، فصلنامه­ای در زمینه­ی شهرشناسی 2(9)، صص 1-17.
حبیبی، سیدمحسن، مقصودی، ملیحه، (1386)، مرمت شهری: تعاریف، نظریه‌ها، تجارب، منشورها و قطع‌نامه‌های جهانی، روش‌ها و اقدامات شهری، ناشر: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
حبیبی، کیومرث، پوراحمد، احمد، مشکینی، ابوالفضل، (1389)، بهسازی و نوسازی بافت کهن شهری، انتشارات دانشگاه کردستان، سنندج.
خزایی، مصطفی، رضویان، محمدتقی، (1395)، محله محوری، رهیافتی نوین در ایجاد مدیریت شهری پایدار (نمونه موردی: محله قیطریه تهران)، فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، 8(30)، صص 1-19.
زاهد قاضی مکری، سیدمحمد، مسلم زاده اصل، مهدی، احمدی، قادر، (1397)، بازآفرینی بافت فرسوده (نمونه موردی: محله ارمنیان شهر مهاباد)، کنفرانس ملی تحقیقات بنیادین در عمران، معماری و شهرسازی، تهران، موسسه آموزش عالی اوج.
سازمان آمار کشور، (1395)، نتایج سرشماری.
شماعی، علی، پوراحمد، احمد، (1384)، بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه جغرافیا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
طرح جامع زاهدان، (1395)، شهرداری شهر زاهدان.
فروزنده، محسن، داداش­پور، هاشم، رفیعیان، مجتبی، (1392)، تحقق­پذیری برنامه ریزی محله محور در بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی محله سنگلج تهران، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 5(18)، صص 89-106.
کریمیان بستانی، مریم، (1388)، عدالت اجتماعی و شهر (مورد: نحوه توزیع مراکز آموزشی در شهر زاهدان)، رساله دکتری، گروه جغرافیا آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران.
موسوی، حمیدرضا، (1385)، ضرورت بگارگیری الگوهای فرایند طراحی شهری با تمرکز مشارکت مردم، دومین سمینار ساخت و ساز در پایتخت، صص 11-33.
میرزایی، شریف، (1396)، بررسی راهکارهای بازآفرینی حیات شهری در بافت­های فرسوده شهری (نمونه موردی: محله جعفرآباد کرمانشاه)، سومین کنفرانس سالانه پژوهش­های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، شیراز.
میرشفیعی، الهه، (1396)، مفهوم بازآفرینی در بافت­های فرسوده شهری و راهبردهای دستیابی به توسعه پایدار در آن، چهارمین کنفرانس ملی مدیریت ساخت و پروژه، تهران، موسسه آموزش عالی علاءالدوله سمنانی.
نصیری، اسماعیل، سالاری نیا، مرضیه، (1396)، تحلیل عوامل موثردر بازآفرینی بافتهای فرسوده شهری مطالعه موردی محله 20 منطقه 17 شهر تهران، مجله جغرافیایی سرزمین، 14(55)، صص 135-148. 
وهابزاده، نغمه، عندلیب، علیرضا، ماجدی، حمید، (1398)، ارزیابی الگوی های اجتماعی و اقتصادی در بازآفرینی شهری بافت های رو به زوال، در جستجوی راه حل (بررسی نظریات جهانی در مواجه با زوال شهری)، فصلنامه جغرافیا ( برنامه­ریزی منطقه­ای)، 10(1-2)، صص 881-898.
Andreasen, B.A. (2002), Bridging Human Rights and Governance: Constructing Civic Competence and the Reconstitution of Political Order. In: Human Rights and Good Governance.
Cansu, K, Osman, B. (2020), Sustainability of urban regeneration in Turkey: Assessing th performance of the North Ankara Urban Regeneration Project, Habitat International, Volume 95, January 2020, 102081.
Department for Communities and Local Government. (2011). Factsheet 6 Neighborhood Management.
Gi-Hyoug, C, Jae Hong, K, Gain, L. (2020), Announcement effects of urban regeneration plans on residential property values: Evidence from Ulsan, Korea, Cities, Volume 97, February 2020, 102570.
Lang, T. (2005), Insights in the British Debate about Urban Decline and Urban Regeneration, Publisher: Leibniz-Institut für Regionalentwicklung und Strukturplanung (IRS), Erkner
Milja, P, Golovina, S, Vera, M. (2015), Revitalization of Historic Buildings as an Approach to Preserve Cultural and Historical Heritage, Procedia Engineering 117, pp 883 – 890
Neighborhood Renewal Unit. (2006). Neighborhood Management – at the Turning Point? Office of the Deputy Prime Minister.
Report of the Local Services and Community Safety Overview and Scrutiny Committee (2011); Neighborhood Management, Birmingham City Council.
Roberts, P. Sykes, H. (2000). Urban Regeneration: Handbook, Londan. Sage Publications.
Rokiwan, G. (2011), The Life style in urban planning, European Experience, Newcastle university.
Wolinj, f. (2011), urban and new approach in Regeneration, Rutledge, London.
Zavadskas E.K, Mardani A, Turskis Z, Jusoh A, Nor, K. (2016). Development of TOPSIS Method to Solve Complicated Decision-Making Problems: An Overview on Developments from 2000 to 2015. International Journal of Information Technology & Decision Making. 15(3): 645-682.