بررسی سیاسیات در دیوان صائب تبریزی و تبیین ابعاد ژئوپلیتیک آن

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اقلید، دانشگاه آزاد اسلامی، اقلید، ایران.

2 استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایران.

3 استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اقلید، دانشگاه آزاد اسلامی، اقلید، ایران

10.22034/jgeoq.2024.83514.1032

چکیده

سیاسیات همواره از موضوعات مهم و پرحضور در ادبیات فارسی بوده‌است. شاعران و نویسندگان اندیشمند ایرانی، فراتر از سیر در دنیای خیالات شاعرانه و صنایع ادبی، به جهان و جامعۀ پیرامون خویش نیز توجه داشته‌اند و بد و خوب امور را در آثار خویش انعکاس داده‌اند و درباره‌شان داوری کرده و موضع گرفته‌اند و نکوکاران را ستوده‌اند و بدکرداران را تقبیح کرده و اندرز داده‌اند. ارکان و ستون‌های ادب پارسی از حکیم فردوسی و ناصر خسرو گرفته تا نظامی، مولوی، سعدی، حافظ و شاعران و نویسندگان معاصر، همگی حساسیت خویش را به اوضاع جامعه نشان داده‌اند و در سطوح گوناگون و به طرق متنوع، سیاسیات را در شعر خویش انعکاس داده‌اند. صائب تبریزی، شاعر برجسته و سرآمد سبک هندی در قرن یازدهم هجری نیز از این دایره بیرون نیست و به سیاسیات، توجه وافر دارد. مضمون‌آفرینی‌های زیبای او در غزل، توجه ویژۀ او به مسائل اجتماعی و پیروی از طنز حافظ و شوخ‌طبعی سعدی، او را در ردیف یکی از مهم‌ترین شاعران ایرانی قرار داده است. صائب با توجه به شرایط سیاسی و اجتماعی عصر خود به سیاست و کشورداری توجه دارد. او در هرباب، نقدهایی در پرده ی پند و اندرز برای کارگزاران حکومت دارد. در این مقاله، تلاش بر آن است که با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی سیاسیات در دیوان صائب پرداخته شود و هدف، ترسیم کلیاتی از اوصاع و احوال ایران و دیگر ممالک فارسی زبان آن روزگار از دریچۀ شعر صائب است. یافته‌های این مقاله گویای توجه گستردۀ صائب تبریزی به سیاست و اوضاع

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of political science in Saeb Tabrizi court and explanation of its geopolitical dimensions

نویسندگان [English]

  • Nematollah Bahreini 1
  • Sadegh Fallahi, 2
  • Mohammad Reza Taghieh 3
1 PhD student, Department of Persian Language and Literature, Euclid Branch, Islamic Azad University, Euclid, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Arsanjan Branch, Islamic Azad University, Arsanjan, Iran.
3 Department of Persian Language and Literature Eghlid Branch, Islamic Azad University, Eghlid, Iran.
چکیده [English]

Political science has always been one of the most important subjects in Persian literature. Iranian poets and thoughtful writers, beyond walking in the world of poetic imaginations and literary industries, have also paid attention to the world and the society around them and have reflected the good and bad things in their works and have judged and taken a stand on them and have praised the virtuous and the evildoers. have been condemned and admonished. The pillars and pillars of Persian literature, from Hakim Ferdowsi and Nasser Khosrow to Nizami, Maulvi, Saadi, Hafez and contemporary poets and writers, have all shown their sensitivity to the situation of society and have reflected politics in their poetry at various levels and in various ways. have given. Saeb Tabrizi, the prominent and leading poet of the Indian style in the 11th century of the Hijri, is not out of this circle and pays a lot of attention to political science. His beautiful creations in Ghazal, his special attention to social issues and following Hafez's humor and Saadi's wit have placed him in the ranks of one of the most important Iranian poets. Considering the political and social conditions of his era, Saeb pays attention to politics and statecraft. In every chapter, he has criticisms in the form of advice and admonitions for government officials. In this article, an attempt is made to analyze political science in Saeb's court with a descriptive and analytical method, and the goal is to draw a general overview

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saeb Tabrizi
  • politics
  • political science
  • criticism
  • society
قرآن کریم
ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1408ق.). لسان العرب. بیروت: دار احیاء التراث العربیه.
پزشکی، محمد. (1382). «روش تفکر سیاسی بر اساس فیلسوفان مشاء». مجلۀ علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع). شمارۀ 22. صص 135-152.
تبریزی، صائب، (۱۳۶۱)، دیوان اشعار، با مقدمه ی محمد عباسی، تهران، نشر طلوع.
تنسی، استوین. دی. (1396). مبانی سیاست. ارجمۀ جعفر محسنی. چاپ دوم. تهران: ققنوس.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1382). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. چاپ دوم. تهران: گنج دانش.
حکیمی، محمدرضا، (۱۳۷۳)، تفسیر آفتاب، تهران، دفتر فرهنگ اسلامی
دشتی، علی، (۱۳۶۴)، نگاهی به صائب ، تهران، اساطیر.
دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
راوندی، مرتضی، (۱۳۵۷)، تاریخ اجتماعی ایران، چاپ سوم ، تهران، امیرکبیر
زرین کوب، عبدالحسین، (۱۳۸۶)، نقد ادبی، چاپ هشتم ، تهران، امیر کبیر.
سجادی، سیدعلی محمد، (۱۳۷۲)، صائب تبریزی و شاعران معروف سیک هندی، تهران، دانشگاه پیام نور
سعدی شیرازی، مصلح الدین، (۱۳۵۹)، بوستان، به تصحیح غلامحسین یوسفی ،چاپ چهارم ، تهران، خوارزمی
سعدی شیراری مصلح‌الدین، (۱۳۷۵)، گلستان، با شرح محمد خزائلی، تهران، جاویدان
سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدودبن آدم، (۱۳۷۳)، حدیقه الحقیقه، به اهتمام مدرس رضوی، تهران، سپهر. فصلنامه علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج - شماره ۵ سال دوم / زمستان ۱۳۸۹
سیف فرغانی، سیف الدین، (۱۳۴۱)، دیوان اشعار، تهران، دانشگاه تهران مرد
عطار، فریدالدین، (۱۳۷۴)، مصیبت نامه، به تصحیح دکتر نورانی، تهران، زوارن
فردوسی، ابوالقاسم، (۱۳۷۸)، شاهنامه، براساس نسخه ی چاپ مسکو، چاپ اول، تهران، ققنوس
قبادیاتی، ناصرخسرو، (۱۳۶۵)، دیوان اشعار، به تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران دانشگاه تهران.
کیکاووس بن قابوس، عنصر المعالی، (۱۳۶۸)، قابوس نامه، به تصحیح سعید نفیسی، چاپ هفتم ، تهران، بیجا.
گریس، ویلیام جی. (1381). ادبیات و بازتاب آن. ترجمۀ بهروز غرب‌دفتری. تبریز: خوروش.