بررسی اختلافات مذهبی عثمانیان با ایران در دورۀ صفویه در سال‌های 907-1003 هـ.ق و تبیین ابعاد ژئوپلیتیک آن

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.

2 گروه تاریخ اسلام، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.

3 استادیار، گروه تاریخ، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.

چکیده

این تحقیق با هدف بررسی اختلافات مذهبی عثمانیان با ایران در دورۀ صفویه در سال‌های 907-1003 هـ.ق/1501-1594م حاصل شده است و در آن سعی شده اختلافات مذهبی بین دو دولت در فواصل سالهای 1501-1594 م یعنی حد فاصل حکمرانی ( شاه اسماعیل صفوی- شاه عباس یکم) مورد بررسی قرار گرفته و به همین منظور با بهره گیری از روش تاریخی با محوریت اسناد کتابخانه ای،جوانب برگرفته از، کتب و استناد برجای مانده و... گویای این است که منشاء جنگ های مذهبی در این دورانها بیشتر جهت جلوگیری از کشور گشایی بیشتر صفویان و جلوگیری از رواج مذهب شیعه بوده است مذهب شیعه ای که با درایت و دین محور نشان دادن یک حکومت توانست علما و طرفداران بسیاری را در شرق وغرب مجذوب خود نماید وبا سرعتی باور نکردنی از قدرت اسلامی و بزرگ اسلامی عثمانی پیشی گیرد که تمامی این امور سبب شد که صفویان مانع از درآمد زایی بیشتر عثمانیان شده و جایگاه اهل تسنن به عنوان رتبه اول در جهان اسلام را به مخاطره اندزند و در تمام دوران حکمرانی این فراز و نشیب ها کم و بیش به چشم میخورده است و در حقیقت دین و مذهب بهانه بوده و قدرت و حفظ مواضع و به گونه ای مادیات و کسب درآمد به بهانه دین که از زائرین به دست می آمده دلیل حقیقی جنگها و اختلافات مذهبی بوده و همچنان نیز می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the religious differences between the Ottomans and Iran during the Safavid period in the years 907-1003 A.H. and explaining its geopolitical dimensions.

نویسندگان [English]

  • Iraj Mansournejad 1
  • Reza kianinia 2
  • Abdolaziz Movahed 3
1 PhD student, Department of History, Shoushtar Branch, Islamic Azad University, Shoushtar, Iran.
2 Department of Islamic History, Shoushtar Branch, Islamic Azad University, Shoushtar, Iran.
3 Assistant Professor, Department of History, Shoushtar Branch, Islamic Azad University, Shoushtar, Iran.
چکیده [English]

This research is aimed at investigating the religious differences between the Ottomans and Iran during the Safavid period in the years 907-1003 AH/1501-1594 AD, and it tries to investigate the religious differences between the two governments in the years 1501-1594 AD, i.e., the interval of governance ( Shah Ismail Safavi - Shah Abbas I) has been examined and for this purpose, by using the historical method with the focus on library documents, aspects taken from books and references, etc., it shows that the origin of religious wars in These eras were mostly to prevent further expansion of the country by the Safavids and to prevent the spread of the Shia religion, which with its tact and religion-oriented presentation of a government was able to attract many scholars and followers in the East and the West with an incredible speed of Islamic power. and the great Islamic Ottomans will be overtaken by all these things that caused the Safavids to prevent the Ottomans from generating more income and endanger the position of Sunnis as the first rank in the Islamic world It has been seen and in fact, religion is an excuse, and power and maintaining positions and material things and earning money under the pretext of religion, which is obtained from pilgrims, has been and still is the real reason for wars and religious differences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religion
  • religious differences
  • Ottoman government
  • Safavid government
اروجی فاطمه؛ پروان بیژن( 1397). پژوهشی در دین و سیاست مذهبی نادر، مجله پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، شماره 2، صص 42-62
امامی خویی محمد تقی( 1387). استراتژی امپراتوری عثمانی از پروژة حفر کانال دن ـ ولگا، تاریـخ ایـران: شمـاره 5/59، صص 27-42.
بشیر شهزاد: ترجمه ی کریمی بهزاد( 1391). شاه اسماعیل و قزلباشان: آدمخواری در تاریخ مذهبی صدرِ دوره صفویه، نشریه ی پیام بهارستان، شماره 16، صص 198- 221
بیگدلی علی .(1385). روابط خارجی ایران عصر صفوی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
بیگدلی علی .(1387). ایران و روسیه در عهد صفوی، انتشارات زمانه، شماره 72.
پرغو محمدعلی؛ سنبلی ندا ( 1399). بررسی روابط تجاری ایران و عثمانی در دوره شاه طهماسب اول صفوی نشریه تاریخ روابط خارجی، دوره 21، شماره 82 .
پورقیومی الهام؛ محمودی حدیث؛ رئیس السادات سید حسین ( 1393).، قزلباشان و نقش آن ها در تشکیل دولت صفوی(دوره شاه اسماعیل و شاه طهماسب)، لفصلنامه تاریخ پژوهی (مجله انجمن علمی گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد ،) شمار ه 60، صص22-38
ثواقب جهانبخش؛ لعبت فرد احمد.(1396). واکاوی رویارویی های مذهبی صفوی و عثمانی در قفقاز (930تا1038ق/1523تا1629م) پژوهش های تاریخی دوره جدید سال نهم ، شماره 4 (پیاپی 36)
جعفریان رسول(1375).سلطان محمد خدابنده، علامه حلی و رواج تشیع در ایران (در قرن هشتم هجری)، نشریه ی دانشگاه مفید، شماره 7 ، صص 169 – 192
حاجیان پور حمید ( 1387). تأثیر روابط عثمانیان و ازبکان بر حیات دولت صفوى در عصر شاه طهماسب، نشر تاریخ در آیینه پژوهش، شماره 17
رازنهان، محمدحسن ؛ دهقانی، رضا ؛ بیاتی، هادی( 1395). بررسی جایگاه اقتصادی عتبات عالیات در روابط ایران و عثمانی در دوره صفوی، پژوهش های تاریخی، شماره 31 رتبه علمی-پژوهشی، صص 25 تا 40
رستمی عادل(1386). سیادت‌ و تشیع‌ صفویان‌ در دوره‌ پیش‌ از سلطنت،‌ تاریخ در آیینه پژوهش ، شماره 14
رمضان نرگسی رضا.(1387). فرهنگ تشیع و نقش آن در تجدد بومی ایران نشریه معرفت شماره 127
رنجبر محمدعلی ؛محمد حسن رحیمیان..(1398). برآمدن شاه اسماعیل اول از منظر ونیزیان؛ باز خوانی منابع ترجمه نشده ایتالیایی فصلنامه ی پژو ش های تاریخی سال پنجاه و پنجم، دوره جدید، سال یازدهم شماره سوم پیاپی 43 ، صص 35-52
سیفی فهیمه(1397). یک سند تاریخی نامة ادریس بدلیسی به سلطان بایزید دوم، نشریه ی مطالعات آسیای صغیر، شماره 6، صص 116-126.
شاهمرادی، سید مسعود؛ چلونگر، محمد علی.(1392). واکنش دولت عثمانی در قبال تاسیس دولت شیعه مذهب صفوی در ایران، نشریه شیعه شناسی، شماره 44
 صادقی محمدحسین؛ حضرتی حسن.(1396). رویارویی سیاسی ـ مذهبی دولت عثمانی با صفویان (٩٠٧ـ١٠٠٣ه.ق/١٥٠١ـ١٥٩٤م)پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی، سال چهل و نهم، شمارۀ یکم،صص 57-76.
طقوش محمد سهیل؛ ترجمه ی بوعذار ناصر؛ بوعذار جاسم (1399). پیدایش خاندان صفویه، پژوهش در تاریخ، سال دهم، شماره ۲۷ و ۲۸ ،صص 40- 64.
طلایی زهرا.(1397). سیاست مذهبی صفویان و پیامد آن بر توسعة موقوفات حرم امام رضا(ع)، نشریه؛ پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دهم شماره 1 (پیاپی 37)، صص 130-152
عابدینی ابوالفضل (1388). قراردادهای صلح ایران و عثمانی و کاهش تن شهای مذهبی بین دو کشور در عصر صفوی و افشاری، نشریه ی تاریـخ ایـران: شمــاره  ی 5/60
عربخانی، رسول( 1387). جنگ های ایران و عثمانی در عهد شاه محمد خدابنده صفوی با تکیه بر تاریخ عثمان پاشا ، نشریه ی نامه تاریخ پژوهان، شماره 15، صص 50 -67
علوی، نصرت خاتون(1399). ساختار مذهبی در ایران عصر صفوی با تأکید بر هویت ملی، چهارمین کنفرانس بین المللی زبان و فرهنگ
عیوضی، محمد رحیم(1386). روحانیت شیعه و تحولات سیاسی – اجتماعی، نشریه زمانه، شماره 57، صص 1-28
قاسم زاده افتخار؛ سلیمانی میثم؛ محمدی خشکناب لیلا.( 1398).رویکرد صفویان نسبت به مذهب در دوره شاه عباس اول صفوی، نشریه پژوهش های تاریخی، اجتماعی و سیاسی ، شماره 34
قاسمی علی طاهری علی.( 1396). جایگاه مذهب و مسائل فقهی در مناسبات ایران و عثمانی در دوره صفویه و افشاریه (با تأکید بر متن مصالحه نامه ها)، نشریه ی گنجینه اسناد سال بیست و هفتم ، شماره 4 (پیاپی 108)
  قسیم یاسین؛ حاجیان پور حمید.(1398). نظم نوین سلطان سلیم سوم؛ نقطه عطف گرایش امپراطوری عثمانی به اصلاحات نوین (1807 1789 م)،
کجباف على اکبر.(1386). بررسی علل کشمکش های مذهبی میان خجندیان و صاعدیان در اصفهان عصر سلجوقی فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا ، شماره ۶۵
گنج ورال(1397). روابط سیاسى و دیپلماتیک شاه اسماعیل اول و بایزید دوم بر اساس اسناد عثمانی، 911-917،1505-1511 پژوهشهای ایرانشناسی، سال 8 ،شمارۀ 1 ،صص 129-146.
مبین ابوالحسن(1388). دیپلماسی ایران و لهستان در دوره سلطنت شاه سلیمان صفوی، پژوهش نامه تاریخ، سال چهارم ، شماره شانزدهم
مرتضوی سیده صفیه؛ اعرابی هاشمی شکوه السادات؛ بوشاسب گوشه فیض اله.(1398). سیاست مذهبی کریم خان زند،فصلنامه علمی پژوهشی؛ پژوهشنامه تاریخ، دوره 14، شماره 56، صص135-148.
میر احمدی مریم.(1363). دین و مذهب در عصر صفوی، تهران، نشر امیرکبیر، چاپ نخست
میرزایی سونیا( 1393). روابط فرهنگی ایران و آلمان از عصر صفوی تا پایان دوره قاجار بازخوانی مدارک منتشرشده و رهیافتی به اسناد جدید، نشریه ی مطالعات تاریخ فرهنگی، دوره 5 شماره 20
منوری سید علی.(.1396). مناسبات دین و دولت و تکوین شالودۀ روابط خارجی ایران با عثمانی( 1135 -907ق./ 1722-1502م) ففصلنامه ی تاریخ روابط خارجی سال نوزدهم، شماره 73،صص 71-103.
وثوقی محمدباقر (1383). روابط ایران و اسپانیا در دوره شاه عباس صفوی (عصر فیلیپ اول)، نشریه ی فصلنامه تاریخ روابط خارجی، شماره 20
ورعی سید جواد(1396). تعامل روحانیان شیعه با دولت صفوی؛ علل و پیامدها،نشریه شیعه پژوهی، سال دوازدهم شماره سوم، صص 93-105.
وکیلی هادی؛ حسینی محراب زینب.(1390). سیاست مذهبی شاهان عصر صفوی نسبت به مسیحیان، نشریه پژوهش در تاریخ دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 2، صص 65-99.
یوسفی صفر.(1387). سیاست مذهبی در دوره نخست حکومت غزنوی دوره 4 , شماره  15 ; صص 141 - 158 .
یوسفی، حسن؛ گلمغانی زاده اصل، ملکه.(1392). کتاب تجلی هنر عرفانی در بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، آکادمی مطالعات ایرانی لندن
Savory, Roger (2007). Iran Under the Safavids. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-04251-2.