سطح‌بندی سکونتگاه‌های روستایی و ارائه الگوهای بهینه خدمات رسانی با استفاده از تکنیک کمی تاکسنومی عددی (مطالعه موردی شهرستان ساوه)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران، ایران

2 استاد گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران، ایران

3 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران، ایران

چکیده

 با وجود سابقه برنامه‌ریزی توسعه در ایران، نابرابری‌های منطقه‌ای در روستاهای کشور مشهود است. بحث نابرابری توسعه در میان روستاها از موضوعاتی است که اخیراً در فرهنگ برنامه‌ریزی منطقه‌ای مطرح شده است و هنوز در کشور ما جایگاه چندان مشخصی ندارد. بررسی جنبه‌های مختلف اقتصادی - اجتماعی، محیطی و ... مناطق و تحلیل آنها به صورت نسبی بیانگر میزان برخورداری، سطح رفاه و توسعه یافتگی آن‌ها می‌باشد نابرابری‌های توسعه‌ای که به دلایل متعددی نظیر دلایل تاریخی، طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و ... ایجاد می‌شوند رشد ناهمگون و نامتعادل میان نواحی را سبب خواهند شد. در این تحقیق به بررسی سطح توسعه یافتگی دهستان‌های شهرستان ساوه در مقطع زمانی کنونی (آمارهای رسمی سال 1390)، با استفاده از 103 شاخص سنجش توسعه در 9 بخش آموزشی، فرهنگی، سیاسی-اداری، زیربنایی، بهداشتی، بازرگانی-خدمات، ارتباطات و حمل و نقل، جمعیتی-اقتصادی و کالبدی از طریق مدل تحلیلی تاکسونومی عددی پرداخته شده است. هدف از این تحقیق شناسایی میزان برخورداری و محرومیت دهستان‌های شهرستان ساوه با استفاده از مدل‌های تحلیلی یکپارچه و ارائه الگوی بهینه خدمات رسانی می‌باشد. بر اساس نتایج حاصل از تحقیق سطح توسعه یافتگی دهستان‌های شهرستان ساوه در بخش‌های مختلف متفاوت می‌باشد. اما در بیشتر بخش‌ها توسعه یافته ترین دهستان طراز ناهید و توسعه نیافته ترین دهستان شاهسونکندی می‌باشد. بیشترین دامنه تغییرات و انحراف معیار رتبه مربوط به دهستان‌های آق کهریز و بیات و کمترین تغییر مربوط به بقیه دهستان‌ها می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Leveling Rural Settlements and Providing Optimal Service Patterns Using Quantitative Thesaurus (Case Study: Saveh City)

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Rasoul 1
  • alireza estelaji 2
  • Majid Vali Shariatpanahi 3
1 Ph.D. student in Geography & Rural Planning, College of Humanities, Yadegar-e- Imam Khomeini (Shahr-e- Ray) Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Professor Department of Geography, College of Humanities, Yadegar-e- Imam Khomeini (Shahr-e- Ray) Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Geography, College of Humanities, Yadegar-e- Imam Khomeini (Shahr-e- Ray) Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
Despite the history of development planning in Iran, regional inequalities are evident in the country's villages. The discussion of developmental inequality among villages is one of the issues recently raised in the regional planning culture and is still not very clear in our country. The study of different aspects of socioeconomic, environmental and ... regions and their analysis shows the level of enjoyment, the level of well-being and their development. Developmental inequalities for various reasons such as historical, natural, social, economic and Political and ... will create a heterogeneous and unbalanced growth of the regions. In this research, the level of development of rural districts of Saveh in the current time (official statistics of 2011) was assessed using 103 indicators of developmental assessment in 9 educational, cultural, political, administrative, health, business, services, communications And transport, demographic, and physical, through a numerical taxonomic analysis model. The purpose of this research is to identify the extent and deprivation of villages in Saveh city using integrated analytical models and provide an optimal service model. Based on the results of the research, the level of development of villages in Saveh city is different in different parts. But in most of the districts, the most developed villages of Nahid are the most undeveloped Shahsavankandi village. The highest range of variation and standard deviation is related to the villages of Agh-Kahriz and Bayat and the least change is related to the rest of the villages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: development
  • analytical models
  • Saveh districts
  • numerical taxonomic model

مراجع

آسایش، حسین و علیرضا استعلاجی، 1382، اصول و روش‌های برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، چاپ اول، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
تودارو، مایکل، 1370، توسعه اقتصادی در جهان سوم، مترجم غلامعلی فرجادی، چاپ اول، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی، اجتماعی.
جمعه پور، محمود، (1384)، مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعه روستایی: دیدگاه‌ها و روش‌ها، تهران، سمت.
رضوانی، محمدرضا. (1383)، سنجش و تحلیل سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی در شهرستان سنندج، در مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره 3، پاییز و زمستان 1383.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، 1380، مطالعات آمایش سرزمین (سابقه، مفاهیم و شرایط کنونی).
شاهنوشی، ناصر، گلریز ضیائی، زهرا، باقری، حمید رضا، 1385، تعیین سطح توسعه یافتگی نواحی شهر مشهد- مجموعه مقالات اولین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، صص 420-431
طاهری، شهنام، ۱۳۷۶، توسعه اقتصادی و برنامه ریزی، تهران، نشر آروین.
کلانتری، خلیل، 1380، برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای (تئوری‌ها و تکنیک‌ها)، انتشارات خوشبین، چاپ اول، تهران.
مرکز آمار ایران، 1390، نتایج عمومی سرشماری نفوس و مسکن استان مرکزی.
Kristensen, t (1974), development in rich and poor countries, praeger, newyork, usa
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 7، شماره 27
شهریور 1396
صفحه 65-76

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار