ارزیابی و اولویت‌بندی مداخله در محلات بافت مرکزی شهر تبریز

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.

2 استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

3 استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

چکیده

بافت‌های فرسوده بخش قابل توجهی از پهنه بسیاری از شهرهای کشورمان را تشکیل می‌دهند که به دلیل معضلات خاص خود از گستره حیات شهری خارج شده و به بخش‌های مسئله‌دار شهرها تبدیل شده‌اند. این بافت‌ها علاوه بر مسائل و مشکلات کالبدی، ابعاد و کیفیات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فضاهای شهری را نیز دچار تنزل کرده، حضور انسان در فضاهای شهری را با معضل روبرو و یا مختل می‌سازند. شناسایی این مناطق شهری و اولویت‌بندی پهنه‌های مداخله به منظور اعمال راهکارهای منطقی و متناسب که به ارتقای کیفیت فضاهای شهری در این بافت‌ها می‌پردازد ضروری می‌باشد. مقاله حاضر با هدف ارزیابی و اولویتبندی پهنه مداخله در بافت مرکزی شهر تبریز (منطقه 8) با روش توصیفی – تحلیلی و پیمایشی صورت گرفته است که بدین منظور به تعداد 378 پرسشنامه در بین سرپرستان خانوار سطح محلات منطقه 8 توزیع گردید و با بهره گیری از تحلیل واریانس یک راهه و تفاوت میانگین وضعیت محلات مذکور به لحاظ شاخص اقتصادی، اجتماعی و کالبدی ارزیابی گردیده است و از تکنیک کپ لند جهت اولویت‌بندی نهایی محلات بافت مرکزی به لحاظ سه شاخص مورد بررسی بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق حاضر گویای این است که بافت مرکزی شهر تبریز در ابعاد مختلف کالبدی، اجتماعی و اقتصادی متفاوت می‌باشد. و بر اساس تکنیک کپ‌لند گویای محله مقصودیه در مرتبه اول جهت مداخله در بافت فرسوده به لحاظ معیارهای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی می‌باشد. و محله تبلی باغ در مرتبه دوم و محله قره باغ در مرتبه سوم قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation and Prioritization of Intervention in Neighborhoods of central District of Tabriz

نویسندگان [English]

  • Mostafa Basiri 1
  • Mir Saeed Mousavi 2
  • Karim Husseinzadeh Dalir 3
1 Ph.D. of Geography & Urban Planning, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran
2 Assistant Prof., of Artichecture & Urban, Tabriz Branch, Islamic Azad Universtiy, Tabriz, Iran
3 Dept. of Geography & Urban Planning, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran
چکیده [English]

Abstract
The decayed area of city constitute a significant part of the territory of many cities in Iran, which is due to their particular problems forcing them out of urban sprawl and have become problematic sections of cities. These areas, in addition to the physical problems, social qualities and dimensions, economic, cultural and urban spaces have also degraded, disrupting human presence in urban spaces. Identification of these urban areas and prioritization of intervention zones in order to apply rational and appropriate solutions that promote the quality of urban spaces in these areas is essential. The present article aimed to evaluation and prioritization of the intervention zone in the central district of Tabriz (Municipality district 8) by descriptive-analytical and survey method. For this purpose, 378 questionnaires were districted among the households of district 8. Using the one-way analysis of variance and the difference between the averages of these neighborhoods the economic, social and physical indicators have been evaluated. And the Copeland technique for prioritizing the final textures of the central tissues has been used in terms of three indicators. The results of this study indicated that the central district of Tabriz city is different in different dimensions of physical, social and economic. And according to Copeland Technique, the rhythm of Maghsoudieh neighborhood is in first order to interfere with decayed fabric in terms of economic, social and physical criteria. And the Tapalibagh neighborhood at the second level and the neighborhood of Karabagh third are located.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Decayed fabric
  • Prioritization
  • Intervention zoning
  • Central district
  • Tabriz
آقاصفری، عارف؛ حاتمی‌نژاد، حسین؛ پوراحمد، احمد؛ کلانتری خلیل آباد، حسین؛ منصورنژاد، هانی (1391)، راهبردهای نوسازی بافت فرسوده شهری تهران با استفاده از تکنیک AIDA، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی- اسلامی، شماره 8، صص 50-37.
جهانشاهی، محمدحسین (1382). بافت­های فرسوده و مشکل­ساز شهری، مجله جستارهای شهرسازی، شماره 4.
حســین‌زاده دلیــر، کــریم؛ آذر، علــی (1387)، ســاماندهی و بهسازی محلات سنتی با اسـتفاده از رویکـرد شهرسـازی جدید (نمونه موردی محله سرخاب تبریـز). دو فصـلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، (17) 11، صص 117-146.
درودی، محمد‌هادی؛ خوشاب، علی (1393). ارزیابی و تحلیل شاخص‌های تعیین محدوده بافت‌های فرسوده شهری در ایران، ششمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد.
رهنما، محمدرحیم؛ خوشاب، علی (1392). اولویت‌های بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری در شهر جیرفت با تأکید بر شاخص‌های اجتماعی اقتصادی و کالبدی، فصلنامه پژوهش‌های بوم شناسی شهری، سال چهارم، شماره 2، دوره 8، صص 26-9.
زنگنه، یعقوب؛ فرهادی، جواد؛ توبی، وجیه (1392). تبیین و اولویت‌بندی مداخله در بافت‌های فرسوده شهری با استفاده از روش AHP (نمونه موردی: مشهد، محله نوغان (قطاع 2)، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال چهارم، شماره دوازدهم، صص 62-49.
سجادی، ژیلا (1390). تحلیل اجتماعی ـ فضایی در بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی: بافت مرکزی شهر سردشت، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال دوم، شماره ششم، صص 70-55.
شاه‌کرمی، نازنین (1395). اولویت‌بندی پهنه‌های مداخله در بافت فرسوده مرکزی شهر اراک براساس شاخص‌های کالبدی، اجتماعی- اقتصادی و محیطی، مجله علمی پژوهشی پژوهشکده هنر معماری و شهرسازی باغ‌نظر، شماره 29، سال 13، صص 66-57.
شماعی، علی؛ تلخابی، حمیدرضا (1392). تعیین اولویت‌های احیاء و مدیریت بهینه نوسازی بافت‌های فرسوده موردمطالعه: بخش مرکزی شهر اراک، فصل‌نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، سال پنجم، شماره 18، صص 72-54.
شماعی، علی؛ تلخابی، حمیدرضا (1392). تعیین اولویت‌های احیاء و مدیریت بهینه نوسازی بافت‌های فرسوده موردمطالعه: بخش مرکزی شهر اراک، فصل‌نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، سال پنجم، شماره 18، صص 72-54.
علی پور، روجا؛ خادمی، مسعود؛ سنماری، محمدمهدی؛ رفیعیان، مجتبی (1391). شاخصه‌های کیفیت محیطی در شناسایی اولویت‌های مداخله در محدوده بافت فرسوده شهر بندر لنگه، فصلنامه علمی- پژوهشی باغ نظر، دورۀ 9، شماره 20، صص 22-13.
مهندسین مشاور امکو (1382). مطالعات بافت‌های فرسوده، ویرایش اول، تهران.
نادری، کاوه؛ موحد، علی؛ فیروزی، محمد علی؛ حدیدی، مسلم؛ ایصافی، ایوب (1392). شناسایی و اولویتبندی مداخلۀ بافت فرسودۀ شهری با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فای (FAHP)، محدوده مرکزی شهر سقز، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 18، شماره 1، صص 180-153.
Amini, M. (2007), Urban Dilapidated Texture and Effects of Elements on them.www.udro.org.ir/news/fullstory.asp?n-2543.
Ferguson, B. Smets, p(2010), Finance for incremental housing; current status and prospects for expansion, Habitat Internation, Volume 34, Issue 3, Pages288-298.
Ozlem Geuzey (2009); Urban regeneration and increased competitive power: Ankara in anera of globalization; Cities; vol.26.
Rosemary D. F. Bromley, Andrew R. Tallon and Colin j. Thomas (2005), City center regeneration through residential development: Contributing to sustainability, Urban Studies, Vol 42, No13.