مطالعه نقش اقلیم بر کشت گندم در شرق خوزستان با استفاده از تکنیک GIS و مدل AHP

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز، ایران

چکیده

شناخت اقلیم و پارامترهای مورد نیاز محصول گندم از مهم‌ترین عوامل مؤثر در تولید این محصول به شمار می‌رود. با بررسی‌های اقلیم شناسی کشاورزی می‌توان امکانات بالقوه و همچنین مشکلات و نقاط ضعف محیطی در مناطق مختلف را مشخص و کارآیی و بهره برداری از امکانات و محیط را به حداکثر رساند. با توجه به استعداد و ظرفیت‌های تولید گندم در شرق استان خوزستان، بررسی جامعی بر اساس آمار 15 ساله عناصر اقلیمی و شناسایی عوامل محیطی در 5 شهرستان ایذه، امیدیه، باغ ملک، بهبهان و رامهرمز(شرق استان خوزستان) انجام گرفت و با استفاده از توانایی سیستم اطلاعات جغرافیایی (G. I. S) در تلفیق لایه‌های مختلف اطلاعاتی، در قالب مدل‌های مختلف، به پهنه‌بندی کشت گندم (آبی و دیم) در این محیط پرداختیم، سپس براساس رابطه بین هر یک از پارامترهای محیطی و اقلیمی موثر در کشت گندم و عملکرد محصول به تفکیک آبی و دیم به طبقه‌بندی نقشه‌های حاصل بر اساس قابلیت کشت این محصول پرداخته شد. آنگاه براساس مدل سلسله مراتبی(A. H. P) به تخصیص ارزش و تلفیق نقشه‌های حاصله در محیط G. I. S پرداخته شد و با استفاده از نرم افزارهای Excel و Spss به تحلیل آماری داده‌ها پرداختیم. در نهایت، نواحی مستعد کشت گندم آبی و دیم در شرق خوزستان شناسایی شدند و نتایج حاکی از آن است که شهرستان‌های بهبهان و رامهرمز از لحاظ کشت گندم آبی و شهرستان ایذه از لحاظ کشت گندم دیم شرایط و استعداد مساعدتری دارند و شهرستان امیدیه جهت کشت گندم دیم توصیه نمی‌شود. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study the Effect of Climate on Wheat in the East of Khuzestan, using GIS and AHP Model

نویسندگان [English]

  • Reza Borna 1
  • Hedayat Allah Amiri 2
1 Associate Prof, of Geography, Islamic Azad University, Ahvaz Branch, Ahvaz, Iran
2 M.A. Student in Climatology, Islamic Azad University, Ahvaz Branch, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Abstract
    One of the most important factor to produce the crops is realization of continent and required parameters of agricultral products.studying agricultral meteorology can determine potential facilities ,problems and weak points of envirement in different regions and maximize efficiency and exploit of facility and environment.A general Study is conducted on a 15 years statistic of continental elements and identifying enviromental factors(topography,potential,and lands application access to the water ) in 5 cities such as Izeh,Omidieh,Baghmalek,Behbahan and Ramhormoz respect to potantial and capacity of wheat production in east khuzestan. and performing broading wheat planting (Irrigate and non- Irrigate)in this environmant in different pattern model using ability geographical information system( G.I.S) in combination different data layers. Then , plans are classified on the relashionship between all enviromental and positive parameter to plant wheat and crop yeild . These plans separate into Irrigate and non- Irrigate on resulted ability to planting this crop. Then value and resulted plan combinations has specified to geographical data system(G.I.S) envirment on hierachy pattern(AHP).and analyzed data using exel and spss software. phylumFinally,region where have the capacity of l wheat Irrigate and non- Irrigate planting in east khuzestan have been recognized and results show that cities like Ramhormoz and Behbahan have good capicity and envirment to plant wheat Irrigate and Izeh has good capicity and envirment to plant non- Irrigate And Omidieh is not recomonded to planting non- Irrigate we determined the best date of plantin g wheat Irrigate and non- Irrigate all studied cities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: East Khuzestan
  • Irrigate and non-Irrigate
  • wheat planting continent
  • GIS
  • AHP

مراجع

امیری، هدایت اله (1391). بررسی تأثیر اقلیم بر کشت گندم در شرق خوزستان با کمک G. I. S، پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.
اسکندری، محمدرضا (1386). بررسی نقش اقلیم در برنامه‌ریزی زراعی شهرستان رامهرمز جهت افزایش تولیدات کشاورزی با تاکید بر گندم، پایان نامه کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.
اداره کل هواشناسی استان خوزستان (1391)، واحد آمار و تحقیقات.
دردخوار، علی (1383). اقلیم کشاورزی لامرد با تاکید برکشت گندم، پایان نامه کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه اصفهان.
زمردیان، محمد جعفر (1381). کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه‌ریزی شهری و روستایی، انتشارات دانشگاه پیام نور.
سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان(1390). واحد کتابخانه و آمار، سالنامه آماری 1376 الی 1385.
سازمان هواشناسی کشور (1383). فصلنامه بارش، شماره 4، پاییز 1383
عبداللهی، غلام عباس (1383). تحلیلی برمدیریت سن گندم در ایران، انتشارات نشر آموزش کشاورزی.
علیزاده، امین (1382). اصول هیدرولوژی کاربردی، انتشارات مشهد، چاپ شانزدهم.
قدسی پور، سیدحسن، (1384). فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
کاویانی، محمدرضا (1374). مبانی آب و هوا شناسی، انتشارات سمت.
کرمی، مسعود (1384). تعیین تقویم کشت گندم دیم در همدان با استفاده از داده‌های اقلیمی، پایان نامه کارشناسی ارشداقلیم شناسی، دانشگاه تهران.
کمالی، غلامعلی و همکاران (1387)، پتانسیل اقلیمی کشت گندم دیم در آذربایجان شرقی، مجله آب و هوا، جلد 22، شماره 2.
کوچکی، عوض و نصیری محلاتی، محمد (1367). مبانی فیزیولوژی رشدو نموگیاهان زراعی، انتشارات جهاد دانشگاهی، دانشگاه مشهد.
مهندسین مشاور کوانتا (1355)، مطالعات هواشناسی کشاورزی (جلد دوم)، توسعه و مدرنیزه کردن خدمات هواشناسی، انتشارات سازمان هواشناسی کشور.
Finetto,G. A. (1998). Fruit growing the Arab Republic of Yemn,Rivicti-di-frutticoltara-e-di-ortoloricoltara,No,52: 12,41-45. 9PL
Khalf-Allah,AM. Bacr-HMA, Sherrif, M. M,Taha,M. W. (1973). fruit and vegetable crops production on desalina tedsea-water in the Egytian noeth western coast,Alexandria-iournal-0f Agricaltural-Research,3,401-406
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 6، شماره 22
خرداد 1395
صفحه 33-54

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار