بررسی و ارزیابی تطبیقی سرزندگی شهری در محله های اختصاصی و محلات سنتی با رویکرد توسعه پایدار در جغرافیا: مطالعه موردی کلان‌ شهر تبریز

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانش آموخته ارشد برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

2 گروه شهرسازی و معماری، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران

چکیده

 پایداری و سرزندگی شهری از جمله موضوعاتی است که در طی چند دهه اخیر، مفاهیم کیفی برنامه­ریزی شهری را تحت تأثیر قرار داده است. محیط­هایی که از نظر مولفه­های کالبدی - فیزیکی، اکولوژیکی، اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی در سطح مطلوبی قرار دارند، به همان اندازه از نظر سرزندگی شهری و پیامدهای مثبت آن یعنی از کیفیت زندگی مناسبی برخوردار هستند. با توجه به متنوع بودن بافت­های شهری و انواع متفاوت مسکن و گسترش نوع خاصی از مجتمع­های زیستی تحت عنوان محله­های اختصاصی، تعیین میزان سرزندگی شهری به صورت مطالعه تطبیقی بین محلات سنتی و مجتمع­های مسکونی برای تقویت ابعاد مثبت و کاهش موانع سرزندگی ضروری است. مقاله حاضر با نشان دادن اهمیت سرزندگی شهری به عنوان عامل مؤثر در بهبود کیفیت فضاهای شهری به ارزیابی تطبیقی سر زندگی شهری در مجتمع‌های مسکونی اختصاصی و محلات سنتی می­پردازد. برای این منظور محله سنتی چرنداب و مجتمع مسکونی آسمان تبریز (به عنوان محله اختصاصی شده) جهت سنجش میزان سرزندگی شهری انتخاب گردیدند. روش تحقیق حاضر توصیفی - تحلیلی است و از ابزار مطالعات اسنادی و پرسشنامه برای جمع­آوری اطلاعات استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده­ها در نرم افزار SPSS انجام یافته است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که تفاوت معنا داری از نظر پایداری و سرزندگی شهری بین محلات سنتی و محله­های اختصاصی وجود دارد. همچنین بین مولفه­های اجتماعی وکالبدی و میزان پایداری و احساس سرزندگی ساکنین ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد. بطوریکه همبستگی بین متغیرهای بررسی برابر با 0.488 می­باشد. ضریب تعیین 0.23 نشان می­دهد که 23 درصد تغییرات سرزندگی شهری مربوط به مؤلفه‌های اجتماعی و کالبدی است.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative evaluation of urban vitality in Gated residential complexes and traditional neighborhoods: Case Study Charandab neighborhood and Aseman exclusive residential complex

نویسندگان [English]

  • Golnaz Mikaeili Hache sou 1
  • Ali Azar 2
1 M.Sc. of Urban Planning, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran
2 Dept. of Urban & Architecture, Maragheh Branch, Islamic Azad University, Maragheh, Iran
چکیده [English]

Abstract
Urban liveliness is one of the topics that affected quality concepts of urban planning in recent decades. Places where from the index of physical, ecological, social, cultural and economic level point of view are desirable, as much as of urban liveliness and its consequences of good quality of life. Determining the verities of urban texture and different kinds of housing and expansion of typical living complexes as especial residential complexes, determining the level of urban liveliness for a comparative study between traditional neighborhoods and housing complexes are essential to strengthen the positive aspects and to reduce liveliness barriers. The present study comparatively evaluates urban liveliness in especial residential complexes and traditional neighborhoods by showing the importance of urban liveliness as an effective factor in the improvement of urban spaces. To do this, Charandab traditional neighborhood and Asemane Tabriz residential complexes are selected to measure the amount of urban liveliness. The research was descriptive-analytical and use documentary research tools and questionnaires to collect information. Data analysis was conducted in SPSS software. The result of present study shows that there are significant differences between urban liveliness of traditional neighborhoods and especial residential complexes. Also there is a positive relationship between social and physical component and liveliness.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: urban vitality Gated residential complexes
  • traditional neighborhoods
  • Charandab

مراجع

 احمدی، قادر، نادری، سونیا (1392). «مطالعه تطبیقی کیفیت زندگی در محلات بافت جدید و قدیم شهری، مطالعه موردی: محله شهرک قدس وقطارچیان شهر سنندج»، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهری، 8، 71-81
 آذر، علی (1394). بررسی و تحلیل سرزندگی و پایداری در مجتمع­های مسکونی کلان شهر تبریز با تأکید بر محله‌های اختصاصی، رساله دکترا، دانشگاه تبریز.
آرین­پور، شایا، موسایی­جو، اکبر (1394)، «بررسی عوامل مؤثر بر سرزندگی فضاهای شهری با رویکرد پایداری شهری (مطالعه موردی: شهراهواز)»، کنفرانس ملی مهندسی معماری، عمران و توسعه کالبدی، کوهدشت.
بارگاهی، رضا (1392)، تحلیلی بر پایداری شهرهای جدید، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه گلستان.
 بهرامی­نژاد، دهقان (1382). شناخت و ارزیابی کیفیت محیط شهری در بافت میانی شهرها مطالعه موردی شهر شیراز، پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته برنامه ریزی شهری، دانشگاه شیراز.
 جکوبز، جین (1393). مرگ و زندگی شهرهای آمریکایی، ترجمه حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، دانشگاه تهران.
 حبیبی، محسن (1383). از شار تا شهر، انتشارات دانشگاه تهران.
دژدار، امید؛ طلیس چی، غلامرضا؛ روحی دهکردیف رحمان (1391). «بازشناسی مفهوم قرارگاه‌های رفتاری مروری بر تعاریف و ویژگی‌های قرارگاه رفتاری با تاکید بر مرور تحلیلی متن شوگن»، نشریه مطالعات محیطی هفت حصار ، دوره اول،  1، 20-13.
 رفیعیان، مجتبی وهمکاران (1386). ارزیابی میزان کیفیت مجتمع‌های سکونتی با تأکید بر رویکرد رضایتمندی در محله نواب، فصل نامه برنامه ریزی و آمایش فضا، 65، 212-197.
رؤیا صادقی، فرشته؛ دانشگر مقدم، گلرخ؛ دژدار، امید (1391). «بررسی رابطه طرح کالبدی د ر مجتمع‌های مسکونی و حس دلبستگی به مکان د ر بین ساکنین»، فصلنامه مدیریت شهری، 30، 264-253.
صمدی فرد، زهرا وهمکاران (1392). «بومی سازی و پایداری معماری مجتمع‌های مسکونی با بهره وری از فضاهای عمومی درجهت افزایش تعاملات اجتماعی»، همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، مشهد، موسسه آموزش عالی خاوران.
قالیباف، محمدباقر و همکاران (1390)، «ارزیابی کیفیت زندگی شهری، نمونه موردی: محله یافت آباد»، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال نهم، 31. 53-33.
قربانی، جواد (1393)، بررسی تطبیقی سرزندگی درمجتمع های مسکونی کلان شهر تبریز، مطالعه موردی: محلات ویجویه و رشدیه، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه تبریز.
 گلکار، کورش (1378)، «تئوری­های طراحی شهری: تحلیل گونه­شناختی تئوری­ها»، نشریه علمی- پژوهشی صفه، شماره 29، صص 33-16.
گلکار، کوروش (1386)، «مفهوم کیفیت سرزندگی در طراحی شهری»، نشریه علمی پژوهشی صفه،64-44.
محمدی، مریم: امیرحسین خلوصی (1392)، «تبیین شاخص‌های مؤثر بر افزایش قابلیت پیاده مداری به منظور ارتقای پایداری اجتماعی در محلات (محله چیذر)»، نشریه معماری و شهرسازی پایدار، شماره 2، صص 13-27
مهندسین مشاور تدبیر شهر (1385)، طرح جامع شهر سنندج، سازمان مسکن و شهرسازی استان کردستان.
Babaei,Mohammadreza; Zoovarzi, Shahin; Rahbari manesh,Kamal(2013). A Study on the Effective Factors in the Vitalityof Residential Complexes, Space Ontology, International Journal, 1 (1), 63-75.
 Gehl, J. (2011), Life between Buildings: Using Public Space, Third Edition, Island Press, Washington.
Hook, Derek, Michele Vrdoljak.2002. »Gated communities, heterotopia and a rights of privilege: a heterotopology of the South African security-park«Geoforum, No 33, 95–219(www.elsevier.com/locate/geoforum(
Jelinkova Z., Picek M. (1984). “Physical and psychological factors determining population responses to environment”. Activ. Nerv. Sup Vol.26, No.2.
Le goix R. (2005). «Gated Communities: Sprawl and Social Segregation in Southern California». Housing Studies, vol. 20, n° 2, 323-344.LEAVITT J., LOUKAITOU-SIDERIS.
Low, Setha M, Altman Irwin (1992).Place Attachment a Conceptual Inquiry, Plenum Press, New York.
Marcus, C. & Sarkissian, W. (1986). Housing as if people Mattered: Site Design Guildlines for Medium-Density family Housing. first edition. California: University of California press.
Maslow, A. H. (1943). A Theory of Human Motivation. Psychological Review, 50(4), 370-96.
Mumford, L., (1961), the city in history, New York: Harcourt, Brace, and World.
National Science Foundation study Institute for Community Design Analysis: New York
Van poll, Ric (1997). The perceived Quality 33 of urban Environment A multi- attvibute evaluation, university of Groningen.Arkitrktens Forlag, Copenhagen.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 7، شماره 28
آذر 1396
صفحه 269-284

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار