نقش و تأثیر سواحل خلیج فارس و منطقه مکران در اقتصاد بین الملل و تأثیر استراتژیکى آن بر ایران با ارائه یک مدل راهبردى در توسعه اقتصادى و سیاسى

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

2 دانشیار جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

چکیده

در تحلیل و تبیین نقش و جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک ایران در اقتصاد بین الملل نمی­توان نقش سواحل خلیج فارس و منطقه مکران را نادیده گرفت به نحوی که هم منطقه مکران و هم سواحل خلیج فارس دروازه صادرات واردات حجم عظیمی از کلاهای اقتصادی و فراورده‌های انرژی محسوب می‌شوند. سؤال اصلی مقاله این است که نقش و تأثیر سواحل خلیج فارس و منطقه مکران در اقتصاد بین الملل چیست و با توجه به تأثیر استراتژیکى آن‌ها بر ایران چگونه می­توان مدلی راهبردى برای توسعه اقتصادى و سیاسى ایران با استفاده از جایگاه سواحل خلیج فارس و منطقه مکران در اقتصاد بین الملل ارائه داد؟ بی شک موقعیت ژئواکونومیکی سواحل خلیج فارس و منطقه مکران نسبت به آسیای میانه و منطقه قفقاز و نیز موقعیت آن‌ها در قلب مناطق غنی از انرژی‌های فسیلی خاورمیانه و نیز جمعیت انبوه و فراوان کشورهای اطراف این دو منطقه جایگاه بی بدیلی را به آن‌ها در اقتصاد بین الملل بخشیده است به نحوی که فشارها و پیشنهادهای اقتصادی متعددی از سوی قدرت‌های اقتصادی جهان برای دسترسی به این دو منطقه شکل گرفته است. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه­ای و نیز مقالات علمی و پژوهشی به تحلیل و تبیین نقش و تأثیر سواحل خلیج فارس و منطقه مکران در اقتصاد بین الملل و تأثیر استراتژیکى آن‌ها بر ایران و نهایتاً ارائه یک مدل راهبردى در توسعه اقتصادى و سیاسى با توجه به نقش این دو منطقه پرداخته شود.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role and Influence of the Persian Gulf Coast and Makran Region on the International Economy and its Strategic Impact on Iran by Presenting a Strategic Model in Economic and Political Development

نویسندگان [English]

  • Mohsen Mirzajani 1
  • Heidar Lotfi 2
1 Graduate Student of Political Geography, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran
2 Associate Professor of Political Geography, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran
چکیده [English]

Abstract
In analyzing and explaining the geopolitical and geostrategic position of Iran in international economics cannot Ignored the role of the coast of the Persian Gulf and the region of Makran both in the Makran region and in the Gulf coast are considered The gateway to the export and import of a huge amount of economic goods and energy products. The main question of this article is that what is the role and effect of the coasts of the Persian Gulf and the Makran region in the international economy? And given their strategic impact on Iran how can we design a strategic model for Iran's economic and political development, using the position of the Gulf coast and the Makran region in the international economy? Undoubtedly, the geo-economic position of the Gulf coast and the Makran region relative to Central Asia and the Caucasus region as well as their location in the heart of the Middle East's vast areas of fossil energy as well as a large and abundant population of the surrounding countries of these two regions has forgiven an irreplaceable place for them in the international economy somehow that it’s formed several pressures and suggestions from the world's economic powers to access these two regions. Given this introduction in this article will try using library resources as well as scientific and research articles to be paid To analyze and explain the role and influence of the coasts of the Persian Gulf and the Makran region in the international economy. And their strategic impact on Iran and ultimately providing a strategic model for economic and political development given the role of these two regions.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Persian Gulf coast
  • Makran region
  • international economy
  • Iran
  • economic and political development
احمدی، حسین و نازیا ملک محمودی (1392)، امنیت فرهنگی پشتوانه اقتدار ملی در منطقه مکران (دریای عمان)، فصلنامه رشد آموزش جغرافیا، شماره 104
اسدی کیا، بهناز (1374)، حق ترانزیت و دسترسی کشورهای محاط آسیای مرکزی و قفقاز به بنادر دریایی و شبکه راه‌های بین‌المللی، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره دوم، شماره 10
افشار سیستانی، ایرج (1385)، خلیج‌فارس؛ گذرگاه تمدن (جستجوی معادل‌های خلیج‌فارس در زبان‌های دنیا)، فصلنامه یاد، شماره 80
اکرمی نیا، محمد (1392)، راهبردهای تقویت موقعیت کشورهای اسلامی در غرب آسیا، فصلنامه مطالعات دفاعی راهبردی، شماره 54
باقری لویه، اکبر (1373)، جایگاه حمل و نقل در اقتصاد کشور، فصلنامه مصباح، شماره 9
تکمیل همایون، غلامحسین (1377)، مقدمه‌ای درباره جغرافیای استراتژیک، فصلنامه رشد آموزش جغرافیا، شماره 46
توانا، مژگان (1381)، با دو برابر شدن حجم تجارت جهانی، کشتیرانی توسعه می‌یابد، فصلنامه بررسی‌های بازرگانی، شماره 175
جالینوسی، احمد و هنگامه البرزی و یگانه طباطبایی (1393)، نقش واگرایانه آمریکا در منطقه خلیج‌فارس، پس از 11 سپتامبر، فصلنامه سیاست جهانی، شماره 10
چمنکار، محمد جعفر (1389)، آرایش نظامی آمریکا در منطقه خلیج‌فارس، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 63
حجی پناه، نرگس و سید هادی زرقانی و امیدعلی خوارزمی (1394)، تحلیل سیستمی نقش عوامل جغرافیایی در شکل گیری دولت محلی در ایران، فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره نوزدهم - شماره 3
حسن نیا، محمد (1390)، تحول در کانون‌های تجاری خلیج‌فارس، فصلنامه کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 155
حشمت زاده، محمدباقر (1389)، امنیت غرب و تقلیل جایگاه نفتی خلیج‌فارس سناریوهای آینده، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، شماره 25
خیراندیش، عبد الرسول و سیده زهرا زارعی (1396)، بررسی روند شکل‌گیری و علل رقابت‌های تجاری در خلیج‌فارس و بازتاب آن در بندر کانتون چین (قرون یکم تا سوم هجری/هفتم تا نهم میلادی)، فصلنامه تاریخ اسلام و ایران، شماره 33
داوری اردکانی، رضا (1384)، خلیج‌فارس، خلیج‌فارس است، فصلنامه نامه فرهنگ، شماره 55
راستی، عمران (1395)، مروری انتقادی بر دوره‌بندی‌های انجام گرفته از اندیشه و عمل ژئوپلیتیکی و ارائه‌ی یک دور ه‌بندی جدید، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره چهل و هشتم - شماره 4
ربیعی، حسین (1386)، نفت، ژئواکونومیک و آینده منطقه خلیج‌فارس، فصلنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 243 و 244
رنجبر، کمال الدین (1370)، دورنمای انرژی و جایگاه کشورهای حوزه خلیج‌فارس در تأمین نیازهای آتی نفت جهان، فصلنامه روند، شماره 6 و 7
روستا، جمشید و الهام محمدی (1394)، تحلیل وضعیت تجارت و راه‌های تجاری کرمان در دوران حاکمیت سلجوقیان (۴۳۳ تا 583 ق)، فصلنامه پژوهش‌های تاریخی، شماره 27
سالاری شریف آبادی، علی رضا (1383)، اقتصادی: استراتژی اقتصادی - سیاسی ژاپن در منطقه خلیج‌فارس با تأکید بر ایران و استراتژی چ.ا.ا در برابر آن، فصلنامه مطالعات دفاعی راهبردی، شماره 20
سورنسن، اسگر (1384)، اقتصادی: ارزش، تجارت و جهانی‌سازی، فصلنامه سیاحت غرب، شماره 23
شایان، سیاوش (1379)، جغرافیای طبیعی دریاها و سواحل، منبعی غنی در آموزش ژئومورفولوژی ساحلی، فصلنامه کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 30
شفیعی، نوذر و شهریار فرجی نصیری (1388)، بندر گوادر کانال ورود چین به خلیج‌فارس، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، شماره 27
شیخ نوری، محمد امیر (1373)، اهمیت خلیج‌فارس در روابط بین‌الملل، فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، شماره 151 و 152
صادق، محمد­(1348)، پنج سال سازمان همکاری عمران منطقه‌ای، فصلنامه هلال، شماره 91
عسگری، محمود (1379)، نقد واسازانه سیاست جغرافیایی و بازخوانی ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 10
غلامی، بهادر و حسن کامران و حسین خالدی و مهدی نیک سرشت (1390)، پتانسیل‌های گاز طبیعی برای همگرایی در منطقه خلیج‌فارس، فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 22
قانع بصیری، محسن (1373)، گزارش ویژه؛ خصوصی‌سازی: پیرامون مبادلات جهانی، رفتارشناسی دولت‌ها و ارزیابی نقش کارآفرینان: تحول در مبادلات جهانی و جایگاه خصوصی‌سازی/ خصوصی‌سازی خسته در ابتدای راه / خصوصی‌سازی در برابر دو پرسش مهم / خصوصی‌سازی و ضرورت توسعه قشر کار آفرینان، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 7
قراگز لو، محمد (1379)، خلیج‌فارس، خلیج‌فارس است؛ نیم نگاهی به جغرافیای تاریخی خلیج‌فارس، فصلنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 155 و 156
کریمی پور، یدالله و حمیدرضا محمدی و محسن عزیز زاده طسوج و ندیمه سلیم نژاد (1395)، تفاوت‌های راهبردی سواحل ایران، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 41
مجتهدزاده، پیروز (1373)، نگاهی به جغرافیای تاریخی خلیج‌فارس ایرانیان در خلیج‌فارس، فصلنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 79 و 80
محبوب، تکتم و حسین الهی (1392)، جایگاه بندر تیس در تجارت ادویه و پانیذ (نیشکر)، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن ملل اسلامی، شماره 35
محسن اردبیلی، یوسف (1385)، خلیج‌فارس در دائره‌المعارف‌ها، فرهنگ‌ها و کتب قدیمی جغرافیا و تاریخ، فصلنامه یاد، شماره 80
ملازهی، نعیم و شیرعلی نادریانفر (1390)، نگاهی به اوضاع سیستان و مکران از حمله مغول تا فتوحات تیمور، فصلنامه تاریخ پژوهی، شماره 48
نصیری حسین (1387)، بررسی موقعیت ایران و کشورهای رقیب در مبادلات جهانی - منطقه‌ای (با تأکید بر توسعه‌ی محور شرق)، فصلنامه سیاست، شماره 7
ولایتی، علی اکبر (1374)، سیاست بین‌المللی و تحولات اقتصاد جهانی، فصلنامه پژوهش‌های اجتماعی، اسلامی، شماره 1
یادگاری، عبدالصاحب (1378)، علوم سیاسی و روابط بین‌الملل: خلیج‌فارس: ایران و قدرت‌های بزرگ، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، شماره 1
یزدان پناه درو، کیومرث و سید مصطفی هاشمی و سجاد کریمی پاشاکی (1395)، تحلیل ژئوپلیتیکی بر دزدی دریایی در منطقه‌ی شاخ آفریقا، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره چهل و هشتم - شماره 3
منابع لاتین
CIA- the word fact book, 2007 see at: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook