بررسی و تحلیل پیامدهای اقتصادی- جمعیتی خشکسالی در مناطق شرقی ایران (استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و خراسان جنوبی)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 مربی علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، ایران

2 استادیار علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، ایران

3 استادیار جغرافیا، دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

خشکسالی یکی از پدیده‌های نگران کننده محیطی است که به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک ایران بسیار رخ داده و موجب خسارت‌های فراوان اقتصادی و محیطی می‌شود. تحقیقات انجام گرفته در زمینه خشکسالی در ایران نشان دهنده این موضوع است که مناطق شرقی ایران از سال 1375 به بعد خشکسالی را تجربه نموده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی پدیده خشکسالی در سه استان شرقی سیستان و بلوچستان، کرمان و خراسان جنوبی طی دو دوره سرشماری 1385 و 1390 و میزان تأثیر آن در جابه جایی و مهاجرت در مناطق مورد نظر است. روش تحقیق مورد استفاده تلفیقی از دو روش کتابخانه‌ای و داده‌های ثانویه است. مطالعه بر اساس این فرض شکل گرفته است که تغییرات اقلیمی و به طور خاص خشکسالی زمینه فقیر شدن جمعیت مبدأ را فراهم نموده و فقر و عوامل اقتصادی، محرک جابه جایی و مهاجرت افراد خواهد بود. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد با کاهش بارندگی از سال 1375، میزان فقر نیز در استانهای مورد مطالعه افزایش یافته است. بدین معنا که با افزایش و کاهش بارندگی میزان فقر نیز با وقفه‌ای تقریباً یکساله به این رویداد واکنش نشان داده است. با بررسی میزان مهاجرت در شهرستان‌های سه استان مشخص شد که در دوره 85-1375 مناطق مورد نظر مهاجرفرست بوده‌اند. بنابراین می‌توان چنین نتیجه گرفت که خشکسالی در مناطق شرقی ایران بدلیل وابستگی عمیق جمعیت به دو مقوله آب و زمین، تاثیرات عمیق اقتصادی به جای گذاشته است. مهاجرت‌های شکل گرفته همراه با تداوم خشکسالی های آینده می‌تواند زمینه را جهت رهاسازی و خالی از سکنه شدن بسیاری از مناطق در شرق کشور فراهم نماید که این موضوع تبعات سیاسی و امنیتی قابل توجهی را در پی خواهد داشت.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Economic-demographic consequences drought in Eastern Iran

نویسندگان [English]

  • Reza Noubakht 1
  • Ali Ghasemi 2
  • Mohammad Gholami 3
1 Dept. of Social Sciences, Payame noor university, Iran
2 Assistant Professor of Social Sciences, Payame Noor University, Iran
3 Assistant Professor of Geography, Payame Noor University, Iran
چکیده [English]

Abstract
Drought is one of the worrying environmental events that occur, especially in arid and semi-arid country and causes huge economic and environmental damage. Studies indicate that the drought in the eastern regions of Iran has experienced drought in 1375. The purpose of this paper is to examine the drought in the eastern province of Sistan-Baluchestan, Kerman, South Khorasan during the course of 1385 and 1390 census and its impact on displacement and migration in the desired areas. The research method used is a combination of two libraries and secondary data. The study is based on the assumption that climate change, in particular drought and poor areas provided the source population, poverty and economic factors, the stimulus will be dislocation and migration. The results showed a reduction in rainfall from 1375, the poverty rate has increased in the provinces studied. This means that with increasing and decreasing precipitation in poverty, with almost one-year hiatus has reacted to this event. The study of immigration in the city of three provinces found that in the 85-1375 target areas have been sending. Therefore it can be concluded that the drought in eastern Iran because of deep attachment to both land and water, the effects of economic deep left. . Therefore it can be concluded that economic impacts has been drought in eastern Iran because dependence deep to both land and water. Drought and the continuing migration can provide setting the stage for the release of the most haunted areas in the East of the country that this will lead to significant political and security consequences.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Drought
  • poverty rate (line)
  • net migration rate
  • economic and social effect

مراجع

بنی واهب، ع و بهلول ع (1384) بررسی خشکسالی، تر سالی و پیش بینی اقلیم منطقه بیرجند با استفاده از مدل‌های آماری، مجله پژوهشهای جغرافیایی، دوره 37، شماره 52، صص 33-46، تابستان
رضیئی، ط و همکاران (1382)، پیش بینی شدت، تداوم و فروانی خشکسالی با استفاده از روشهای احتمالاتی و سری‌های زمانی (مطالعه وردی استان سیستان و بلوچستان)، مجله بیابان، جلد 8، شماره 2، صص 292-310.
خسروی، م؛ نگارش، ح (1379)، بررسی اقلیم کشاورزی اسان سیستان و بلوچستان، دانشگاه سیستان و بلوچستان، معاونت پژوهشی، طرح تحقیقاتی.
شرفی، ل، زرافشانی، ک (1389) سنجش آسیب پذیری اقتصادی و اجتماعی کشاورزان در برابر خشکسالی (مطالعه موردی: گندمکاران شهرستان‌های کرمانشاه، صحنه و روانسر)، پژوهش‌های روستایی، شماره 4، صص 129-154.
غیور، ح.ع (1376) بزرگی، گستره و فراوانی خشکسالی ها در ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 26، شماره 45، صص 39-54.
خسروی، م (1383) بررسی روابط بین الگوهای چرخش جوی کلان مقیاس نیمکره شمالی با خشکسالی های سالانه سیستان و بلوچستان، مجله جغرافیا و توسعه، دوره 2، شماره پیاپی 3، صص 167-188
محمدی یگانه، ب و همکاران (1391) واکاوی تاثیرات خشکسالی بر اقتصاد نواحی روستایی شهرستان ابرکوه، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال دوم، شماره 6، صص 57-68.
Baren,M.A (1985), Hydrological Aspects of drought,UNESCO/WHO
Barbieri,A.F et al (2010) climate change and population migration in Brazil,s Northest: scenarios for 2025-2050,popul Environ,No.31:pp344-370
Barton at al (2001) Drought contingency planning for pastoral livelihoods,NRI policy,series15.
Benight,C.C and et all (1999), coping self-efficasy as a mediator of distress following a natural disaster,Journal of applied social psychology,29:pp.2443-2464.
Black, R (1998) Refugees,Environment and Development. London: Longman.
Bryceson D.F. (1999) Sub- Saharan Africa Betwixt and Between: Rural Livelihood Practices and Policies,ASC Working paper 43/1999, De- Agrarianisation and Rural Employment Network. Univercity of Leiden.
Castles, S (2002) Environmental Change and Forced Migration: making sense of the debate.UNHCR, New Issues in Refugees Research,WORKING Paper No.70,Geneva.
Downing,T.E and Bakker, K(1998), drought discourse and vulnerability, environment chang unit, university of oxford,Uk.
Cohen, R., ed. The sociology of migration. International Library of studies on migration,Vol.3.Cheltenham,Engl: Edward Elgar:49-331.
Dallmann,I and Millock. K(2013) Climate variability and Internal migration: A Test on Indian inter-state migration,CES Working Paper,version1,24 may.
Findley.S.E (1994) Does Drought Increase migration? A study of migration from Rural mali during the 193-1985 Drought, International Migration Review,Vol.28,No.3,pp.539-553.
Gupta.K.S and Gupta.M(2003) The woes of women in drought: social, environmrntal and economic impacts,Women and environment international magazine,60/61,12-14.
Mason,E(2000) Forced migration studies: Surveying the Reference Landscape,Libri,Vol.50,pp241-251.
Iliffe,J. (1995) Africans- the history of a continent, Cambridge Univercity Press.
McGregor,J(1994) climate change and involuntary migration:implications for food security, Food Policy,No19(2),pp120-132.
Myers,N and Kent, J(1995) Environmental Exodus: an emergent crisis in the Global Arena. Washington DC: Climate Institite.
Manouchehri,A(2001) Drought and shallow water crisis, chanllenges:policies and plans to encounter, Water and Environment,42: 15-21.
Pirmoradian,N and et all (2007), Monitoring and analysis of spatial distribution of drought severity in cropping 1379-80 fars province by using a precipation index in the environment, Geographic information system,the journal of water engineerin, Vol.2,No.2,pp.65-85.
Potts, D. (1995) Shall We go home? Increasing urban poverty in African cities abd migration processes, Geographical Journal,161(3) PP245-64.
Richmod,A.H(1996) Sociological theories of international migration: the case of refugees. In:
Robinson, V(1998) Forced migration. In: Boyel, p. et al, eds. Exploring contemporary migration. Harlow, Engl: Addison Wesley Longman: 180-206.
The Government Office for Science, London (2011) Foresight: Migration and Global Environental Chang, Final Project Report.
Turner,M.D(2000) drought, domestic budgeting and wealth distributon in sahelian houshoulds,Development and change,31:1009-1035.
Wilhite,D.A and et all(2007) Understanding the complex impacts of drought: a key to enhancing drought mitigation and perpardeness,Water Resource Manage,21: pp 763-774.
Van Hear,N(1998) New diasporas: the mass exodus, dispersal and regrouping of migrant communities. London: UCL Press.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 7، شماره 29
اسفند 1396
صفحه 313-327

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار