اسکان عشایر و تغییر قشربندی اجتماعی در ایران عصر رضاشاه

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‏شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشکده علوم اجتماعی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه جامعه‏ شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف مطالعه‏ی تاثیرات اسکان عشایر در تغییر قشربندی روستاها در دوره‏ی رضاشاه پهلوی انجام شد. استراتژی پژوهش استفهامی یا کنش‏پژوهی بود و از اسناد موجود استفاده شده است. برای تامین اعتبار پژوهش، مثلث‏بندی یا تکنیک چندبعدی‏سازی در منابع گردآوری داده‏ها با رجوع به اسناد و نامه‏های دولتی، کتاب‏ خاطرات رضاشاه و روایت‏های مورخان صورت گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که حکومت، استراتژی اسکان و خلع سلاح عشایر با زور و خشونت، متحدالشکل کردن لباس عشایر، هم‏راه کردن روشن‏فکران در سیاست‏های کنترل عشایر، پرداخت مزایا به عشایر برای اسکان، معافیت عشایر از مالیات اغنام و احشام، معافیت عشایر اسکان‏یافته از مالیات مزروعی، ارائه‏ی تسهیلات به عشایر برای تکثیر اغنام و احشام و آموزش اصول کشاورزی به عشایر اسکان‏یافته را در نظر گرفت که منجر به افزایش جمعیت روستانشین، تنوع یافتن اقشار روستایی و گسترش مالکان نیمه‏فئودال شد. اما عشایر که پیش از اسکان تحت حمایت نظامی و سیاسی از ایلات توسط آلمان، روسیه و بریتانیا بودند و از ثروت و قدرت زیادی برخوردار بودند، در مقابل خلع سلاح ایستادگی کردند و تبدیل به نیروهای بالقوه فعالی شدند که در مواقع لزوم می‏توانستند به نیروهایی ضد حکومت تبدیل شوند.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Nomadic settlement and change of social stratification in Iran of Reza Shah

نویسندگان [English]

  • Akhtar Shiri 1
  • Hussein Abolhasan Tanhaei 2
  • Tahmoures Shiri 2
1 sociology, social sciences, central branch of Islamic Azad university, Tehran, Iran
2 Faculty member, Islamic Azad University, Central Tehran Branch
چکیده [English]

 
Abstract
This research was carried out with the aim of studying the effects of nomadic settlements on changing the stratification of villages during the rehabilitation period of Reza Shah Pahlavi. The research strategy was abduction and used existing documents. In order to fund research, triangulation or multi-dimensional technique in data collection sources, reference was made to government documents and letters, book of Reza Shah's memories, and narratives of historians. The results of the research showed that the government, the strategy of settling and disarming tribes by force and violence, unifying nomadic dresses, making clearers in nomadic control policies, paying benefits to nomads for housing, exempting nomads from taxes consideration of livestock and livestock, the exemption of displaced nomads, provision of facilities to tribes for the reproduction of livestock and livestock, and the education of the farming principles of settled nomads, which has led to an increase in rural populations, the diversification of rural populations and the spread of landowners. Semi feudal. But the tribes who, before being supported by the military and political forces of the nomads by Germany, Russia and Britain, and resisted disarmament and turned into potentially active forces that could, if necessary if necessary, Forces become anti-government.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Nomadic Settlement
  • Social Stratification
  • Disarmament
  • Individuality
  • Triangulation
  • Abduction
آبراهامیان، یراوند. (1392). ایران بین دو انقلاب. (مترجم: محمدابراهیم فتاحی). تهران: نشر نی
آبراهامیان، یراوند(الف). (1392). تاریخ ایران مدرن. (مترجم: محمدابراهیم فتاحی). تهران: نشر نی
ایوانف، میخائیل سرگی یویچ. (1356). تاریخ نوین ایران. (مترجمان: هوشنگ تیزابی و حسن قائم‏پناه). تهران: انتشارات اسلوج
بلیکی، نورمن. (1391). طراحی پژوهش‏های اجتماعی. (مترجم: حسن چاوشیان). تهران: نشر نی
بیکر، ترزال ال. (1389). نحوه انجام تحقیقات اجتماعی. (مترجم: هوشنگ نایبی). تهران: نشر نی
پاتر، دیوید. (1395). دمکراتیزاسیون چیست؟ (مترجم: مسعود پدرام). در مدنی قهفرخی، سعید. (1395). جنبش‏های اجتماعی و دمکراتیزاسیون. تهران: انتشارات روزنه
پهلوی، رضا. (1345). یادداشت‏های رضاشاه. (به کوشش علی نصیری). تهران: چاپ مطبوعات شاه
تامین، ملوین. (1388). جامعه‏شناسی قشربندی و نابرابری‏های اجتماعی؛ نظری و کاربردی. (مترجم: عبدالحسین نیک‏گهر). تهران: نشر توتیا
تنهایی، ح.ا. (1395). جامعه‏شناسی نظری. تهران: انتشارات بهمن برنا
تنهایی، ح.ا. (1391). بازشناسی تحلیلی نظریه‏های مدرن جامعه‏شناسی؛ مدرنیته‏ی در گذار. تهران: نشر علم
تنهایی، ح.ا.، جواد نکهت و مریم‏السادات حسینی‏فر. (1395). شیوه‏ی پایان‏نامه‏نویسی؛ با راهبردهای قیاسی، استقرایی و کنش‏پژوهی. تهران: انتشارات بهمن برنا
رحمانی‏زاده دهکردی، حمیدرضا و محمدمهدی زنجانی. (1395). دولت مدرن و خودکامگی؛ بررسی موردی دولت رضاشاه. فصلنامه دولت‏پژوهی. سال دوم، شماره ششم، شماره تابستان. صص 212-175
ستوده، سمیه. (1392). تاثیر مدرنیته در شکل‏گیری نحله‏های اندیشه‏ی سیاسی در ایران (دوره‏ی مشروطه). پایان‏نامه کارشناسی ارشد در رشته علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان، با راهنمایی دکتر سیدمحسن آل‏سیدغفور و مشاوره‏ی دکتر روح‏اله شهابی
سیمل، گئورگ. (1387). مقالاتی درباره تفسیر در علوم اجتماعی. (مترجم: شهناز مسمی‏پرست). تهران: شرکت سهامی انتشار
سیلورمن، دیوید. (1393). روش تحقیق کیفی در جامعه‏شناسی. (مترجم: محسن ثلاثی). تهران: نشر مرکز
شهسواری، ثریا و سعید نجار. (1393). بررسی تاثیر سیاست‏های نوسازی رضاشاه بر ایلات و عشایر لرستان. دوفصلنامه پژوهشنامه تاریخ‏های محلی ایران. سال دوم، شماره سوم (پیاپی 5)، شماره پاییز و زمستان، صص 65-51
گیدنز، آنتونی. (1394). پیامدهای مدرنیت. (مترجم: محسن ثلاثی). تهران: نشر مرکز
غنی، سیروس. (1356). برآمدن رضاخان. تهران: انتشارات اسلوج
فوکو، میشل. (1393). مراقبت و تنبیه؛ تولد زندان. (مترجمان: نیکو سرخوش و افشین جهاندیده). تهران: نشر نی
لائر، رابرت و ورمن هندل. (1388). روش‏های کنش متقابل نمادی در بلومر، هربرت و ح.ا. تنهایی. (1388). هربرت بلومر و کنش متقابل‏گرایی نمادی. (مترجم و مؤلف: ح.ا. تنهایی). تهران: انتشارات بهمن برنا
نصیری، محمدرضا و همکاران. (1393). پژوهشی درباره‏ی تخته‏قاپوی ایلات و عشایر فارس در عصر پهلوی اول و پیامدهای مالیاتی آن با اتکای به اسناد تاریخی. فصلنامه علمی پژوهشی گنجینه اسناد، شماره 94، شماره تابستان، صص 27-6
نعمانی، فرهاد. (1353). تحول طبقات نوخاسته‏ی ایران در دوره‏ی قاجار. مجله الفبا. جلد چهارم. صص 66-59
وبر، ماکس. (1390). دانشمند و سیاست‏مدار. (مترجم: احمد نقیب‏زاده). تهران: نشر نی
آرشیو سازمان اسناد ملی ایران، سند شماره 290000577
آرشیو سازمان اسناد ملی ایران، سند شماره 13
سازمان اسناد و کتابخانه‏ی ملی ایران، سند شماره 7044-350
روزنامه ناهید شماره 14، سه شنبه 17 فروردین 1307