تبیین و شناخت مولفه های ژئوپلیتیک شهری

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

شهرها از جمله پدیده­های فضایی- جغرافیایی هستند که جایگاه و نقش آفرینی گسترده­ای در طی دهه­های اخیر کسب کرده‌اند. این نقش آفرینی و بازیگری برجسته شهرها که تا حدی متأثر از تغییرات صورت گرفته پیرامون قدرت و سطوح قدرت، افزایش نقش آفرینی بازیگران فروملی بوده است زمینه ساز شکل گیری مباحث ژئوپلیتیک در زمینه شهرها را فراهم آورده است و سبب شده است که گرایش موضوعی جدید در دانش ژئوپلیتیک با عنوان ژئوپلیتیک شهری شکل بگیرد. با شکل گیری این گرایش موضوعی تلاش­های گسترده­ای در راستای مفهوم سازی آن صورت گرفته است اما در زمینه تبیین و شناخت مولفه­های ژئوپلیتیک شهری کار خاصی صورت نگرفته است. بر این اساس مقاله حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از یافته های کتابخانه ای و اینترنتی در پی پاسخدهی به این سوال است که مولفه­های شکل دهنده ژئوپلیتیک شهری کدام­ها هستند؟ نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان­دهنده ان است که مولفه­های ژئوپلیتیک شهری شامل بیش از سی مولفه هستند که در قالب چهار بعد مولفه­های ژئوپلیتیکی با ماهیت طبیعی، مولفه های ژئوپلیتیکی با ماهیت انسانی، مولفه­های ژئوپلیتیک با ماهیت ترکیبی و مولفه­های ژئوپلیتیک با ماهیت انسانی می­توان آنها را تقسیم­بندی کرد. شناخت این مولفه­های ژئوپلیتیک شهری تا حد قابل توجهی می تواند در مطالعات علمی و عملی زمینه ساز درک بهتر و واقع بینانه از مسائل و مباحث پیش روی نقش آفرینی­ها و بازیگری­های شهری باشد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining and Knowing urban geopolitical factors

نویسندگان [English]

  • mohsen janparvar 1
  • Arash Ghorbani sepeher 2
1 Ferdowsi University
2 ferdowsi univesity
چکیده [English]

Cities are among the spatial-geographic phenomena that have gained a great place and role in recent decades. This prominent role played by cities, partly influenced by changes in power and levels of power, has increased the role of subordinate actors, has led to the formation of geopolitical issues in the cities, and has led to a new thematic trend in Geopolitical knowledge is formed as a geopolitical city. With the formation of this thematic tendency, extensive efforts have been made to conceptualize it, but no specific work has been done in explaining and understanding the geopolitical factors of the city. Accordingly, the present paper, using a descriptive-analytical method and using library and Internet findings, seeks to answer the question of which geopolitical shaping factors are urban? The results of this study indicate that urban geopolitical factors consist of more than thirty components that are in the form of four dimensions of geopolitical factors of natural nature, geopolitical factors of human nature, geopolitical factors with a combination of nature and geopolitical factors of human nature. They can be divided. Recognizing these geopolitical components can significantly and scientifically and practically be the basis for a better and more realistic understanding of the issues involved in urban role play and role play.

کلیدواژه‌ها [English]

  • city
  • geopolitics
  • urban geopolitics
  • geopolitical factors
پوراحمد، احمد، قرخلو، مهدی و سیروس موسوی (1390). بررسی مفاهیم و شاخص های نظریه شهر جهانی، نشریه باغ نظر، شماره شانزدهم، سال هشتم، صص 42-26.
جان­پرور، محسن (1396). ژئوپلیتیک برای همه. تهران: نشر انتخاب.
جاوید، مجید، الماسی، حسن و بهنام تقی پور (1394). گردشگری ورزشی و اثرات اقتصادی آن بر جوامع میزبان، فصلنامه مطالعات مدیریت ورزشی، شماره 32، صص 32-13.
حافظ نیا، محمدرضا (1390). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، چاپ سوم، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
حافظ نیا، محمدرضا و مراد کاویانی راد (1393). فلسفه جغرافیای سیاسی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
حافظ­نیا، محمدرضا (1385). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک. مشهد: انتشارات پاپلی.
رابرات پی، اینمان (1393). تامین مالی شهرها، ترجمه: میثم بصیرت و زهرا ادهم، نشریه اقتصاد شهر، شماره سوم، صص 77-58.
رحمانی، محمد (1391). کلان شهر ویژگی ها و مفاهیم، تهران: انتشارات امیر کبیر.
رضایی، رحیم و محمد عباسی (1387). اثرات جهانی شدن بر ماهیت، ساختار و عملکرد شهرها، فصلنامه آمایش سرزمین، سال دوم، شماره دوم، صص 188-165.
رنه­شورت، جان و هیونگ کیم، یونگ (1386). جهانی شدن و شهرها، ترجمه احمد احمد پور و قهرمان رستمی، تهران : پژوهشکده فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی.
زرقانی، سیدهادی و منصوره اسکندران (1391). شهرهای جهانی در ژئوپلیتیک شهری و دیپلماسی شهری، تهران: مجموعه مقالات پنجمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران، قابلیت ها و ظرفیت های کاربردی جغرافیای سیاسی.
زنگنه، پیمان و سمیه حمیدی (1395). بانمایی نقش حوزه علمیه شهر قم در ظهور گفتمان اسلامی سیاسی در دوره پهلوی (با تأکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی)، قصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، سال ششم، شماره 19، صص 91-73.
صدیق میرزایی، رسول و امیر سجودی حقیقی (1392). بررسی شبکه های ارتباطی (معابر) شهری و آسیب های اجتماعی- ترافیکی، فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، شماره 29، صص 120-93.
عزتی، عزت الله. (1380). ژئوپلیتیک در قرن بیست و یکم. تهران: سمت.
فراهانی، ابوالفضل، اصفهانی، نوشین، زارعی، محسن و حسین خالقی آرانی (1393). نقش مقاصد در توسعه صنعت گردشگری ورزشی در یک دوره پنج ساله در امارات ابوظبی، فصلنامه مدیریت ورزشی، دوره 6، شماره 2، صص 230-215.
قربانی سپهر، آرش، ساعدی، محبوبه و آزاده منیری مقدم (1396). نقش سازمان های مردم نهاد در راستای ارتقاء سرمایه فرهنگی و اجتماعی شهروندان، مشهد: مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین المللی و هشتمین کنفرانس ملی مدیریت و برنامه ریزی شهری.
کمانرودی کجوری، موسی، کرمی، تاج الدین، عبدی، عطاءالله (1389). تبیین فلسفی – مفهومی جغرافیای سیاسی شهر، فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک، سال ششم، شماره سوم، صص 44-9.
مجتهدزاه، پیروز (1381). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی. تهران: انتشارات سمت.
محمدی، راحله و محمد مهدی مقدسی (1393). تأثیرات تکنولوژی بر منظر شهری و پایداری اجتماعی (مطالعه موردی مونوریل کرمانشاه)، تهران: همایش ملی معماری، عمران و توسعه شهری نوین.
موحدی‌نیا، ج .(1386). اصول و مبانی پدافندغیرعامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران.
میناتور سجادی، آرمان (1393). شهر و عدالت سوسیالیستی، فصلنامه هنر و تمدن شرق، سال دوم، شماره چهارم، صص 45-38.
نثاری، بنت الهدی، مرادی، ابراهیم، بهزاد، وثیق و زینب صالحی (1395). تأثیر بناهای آرامگاهی مذهبی در شکل گیری شهرهای ایران دوره اسلامی- نمونه موردی؛ نقش امامزاده علی الصالح (ع) در شکل گیری شهر صالح آباد (استان ایلام)، نشریه باغ نظر، دوره 13، شماره 38، صص 36-29.
نصیری، م، ر. (1388) .ارائه مدل مکان یابی مراکز حساس و حیاتی با توجه به اصول پدافند غیر عامل. (کارشناسی ارشد در رشته مهندسی صنایع)، گرایش سیستم های اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه علم و صنعت دانشکده صنایع
وحدانی، محسن، مهرداد، محرم زاده و رضا طلایی (1394). تحلیل عوامل موثر در میزبانی رویدادهای بزرگ ورزشی شهر ارومیه بر اساس مدل مزیت رقابتی پورتر، فصلنامه مدیریت اموزشی، دوره 7، شماره5، صص 778-765.
Graham, Stephan. (2004). Cities, War and Terrorism: Towards an Urban Geopolitics, Oxford: Blackwell
Myers, D& Wyatt, P. (2004). Rethinking urban capacity: identifying and appraising vacant buildings. BUILDING RESEARCH & INFORMATION JULY–AUGUST, 32 (4). Pp: 285-292.