امکان سنجی کاربست رویکرد CPTED در شهرهای اسلامی (نمونه مورد مطالعه: مناطق ده گانه شهرداری تبریز)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد ایلخچی، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلخچی، ایران

2 دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

شهرهای امروز با تمام امکانات جدید، همانند گذشته قادر به تأمین آرامش و امنیت شهروندان نیستند؛ از این­رو توجه به مفهوم امنیت شهروندان و روش­های ارتقاء آن، به عنوان یکی از اولویت­های مهم و اساسی حرفه­مندان و تئوری­پردازان شهری تبدیل شده است. رویکردهای جدید طراحی محیطی بر این نکته تأکید دارند که با توجه به ساختار کالبدی فضاهای شهری و تدوین و اعمال ضوابط ویژه در آن­ها، می­توان به میزان گسترده­ای از ارتکاب جرائم شهری جلوگیری نمود. رویکرد CPTED (پیشگیری از جرایم با استفاده از طراحی محیطی) را می­توان نوعی رویکرد هدفمند در جهت طراحی کارآمد و هوشمندانه مؤلفه های محیطی در کاهش جرائم دانست؛ که بطور مؤثری در افزایش سرمایه اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی، افزایش میزان رضایت­مندی شهروندی و در نتیجه بهبود رفاه اجتماعی جامعه تأثیر بسزایی دارد. این پژوهش در پی آن است تا امکان اجرا نمودن رویکرد CPTED را در شهرهای اسلامی بسنجد. از این­رو شاخص­های شهر اسلامی و رویکرد CPTED با استفاده از آزمون­های پیرسون و رگرسیون در مناطق شهرداری تبریز مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که نظارت و مراقبت از فضاهای جمعی، حمایت و بسترسازی جهت بروز فعالیت­های اجتماعی، کنترل دسترسی بصری و فیزیکی به فضاهای شهری، توجه به سلسله­مراتب و قلمرو فضاهای شهری، استفاده از روش­های منسجم جهت حفظ و نگهداری فضاهای یاد شده به­ترتیب بیشترین اهمیت را در کاربست رویکرد CPTED در مناطق ده­گانه شهرداری تبریز به خود اختصاص داده­اند.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The feasibility of Applying the CPTED approach in Islamic cities (Case study: Ten Municipality Regions of Tabriz)

نویسندگان [English]

  • Masoud Haghlesan 1
  • Hadi Hajivand 2
1 Assistant Professor, Department of Architecture, ILkhchi Branch, Islamic Azad University,ILkhchi,Iran
2 Ph.D Student in Urban Planning, urbanism Department, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Cities with all the new facilities, are not capable of providing safety & peace for citizens, like in the past. therefore, the attention to the concept of citizen safety and its promotion methods has become one of the main priorities of urban professionals and theorists. New environmental design approaches emphasize the fact that, paying attention to the physical structure of urban spaces and application of special rules in them, a wide range of crimes can be prevented. The CPTED approach can be considered as a kind of targeted approach to the efficient and intelligent design of environmental components in crime reduction, which effectively affects social capital increase, improving quality of life, increasing citizenship satisfaction, and improving social welfare of the community. This research seeks to assess the feasibility of implementing the CPTED approach in Islamic cities. In the present study, the indexes of Islamic city and CPTED approach are measured in Tabriz municipalities using Pearson and regression tests. The calculations indicate that there is a meaningful relationship between the indicators of the Islamic city and monitoring public spaces, supporting the development of social activities, controlling of visual and physical access to urban spaces, paying attention to the hierarchy and the scope of urban spaces are most important in applying the CPTED approach in the Tabriz municipality regions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental Safety
  • Islamic city
  • CPTED
  • linear Regression
  • Tabriz Regions

مراجع

آقایی، علی اکبر، تیمورتاش، حسن (1389)؛ «بررسی رابطه و فرآیند آسیب اجتماعی و امنیت اجتماعی»، نخستین همایش آرمان­شهر اسلامی، دانشگاه اصفهان
اعظم کریمائی، علی؛(1390)؛ «رویکرد ایجابی به امنیت اجتماعی و نقش ناجا در تأمین آن»؛ فصلنامه نظم و امنیت انتظامی، شماره سوم، سال سوم، پاییز 1389
برقی، حمید؛ تقدیسی، احمد (1387)؛ « بررسی چگونگی شکل­گیری شهرهای اسلامی و ویژگیهای آن»، نخستین همایش آرمان شهر اسلامی، به اهتمام اصغر منتظرالقائم، دانشگاه اصفهان، اسفندماه 1387
بمانیان، محمدرضا؛ محمودی نژاد، هادی (1388)، «امنیت و طراحی شهری»، چاپ اول، انتشارات هله، تهران
پورجعفر، محمد رضا، محمودی نژاد، هادی، رفیعیان، مجتبی، انصاری، مجتبی (1387)؛ « ارتقا امنیت محیطی و کاهش جرائم شهری با تأکید بر رویکرد CPTED» ؛ ویژه نامه مهندسی معماری و شهرسازی؛ جلد 19؛ شماره 6
ربانی، علی (1387)، «کنکاشی در عناصر شهر اسلامی» نخستین همایش آرمان شهر اسلامی، به اهتمام اصغر منتظرالقائم، دانشگاه اصفهان، اسفندماه 1387
رحیمی، حسین (1384)، « در جستجوی شهر اسلامی پایدار»، پیک نور، سال پنجم، شماره دوم
رضوان، علی؛ فتحی، منصور؛ (1391)؛ «بررسی عوامل مرتبط با احساس ناامنی در محلات شهری؛ در ناحیة 3 منطقة 17 شهرداری تهران»؛ فصلنامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شماره 45
سنایی، عباسعلی؛ احمدوند، زینب (1387)؛ «برخی از اصول حاکم بر مناسبات شهرسازی و شهروندی در متون اسلامی»؛ نخستین همایش آرمان شهر اسلامی، به اهتمام اصغر منتظرالقائم، دانشگاه اصفهان، اسفندماه 1387
شفقی، سیروس (1387)، «پیش درآمدی بر شهر اسلامی و افتراق آن با شهر غربی»؛ نخستین همایش آرمان شهر اسلامی، به اهتمام اصغر منتظرالقائم، دانشگاه اصفهان، اسفندماه 1387
صارمی، حمیدرضا، صارمی، مسعود (1389)؛ «عوامل پیدایش ناامنی در شهرها از منظر اسلام»؛ فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی؛ شماره اول؛ پا ییز1389
ضرابی، اصغر، غلامی، یونس، حاج بنده افوسی، مسعود (1387) «بررسی تاریخی از ساختار کالبدی شهرهای اسلامی با تأکید بر ایران»؛ نخستین همایش آرمان شهر اسلامی، به اهتمام اصغر منتظرالقائم، دانشگاه اصفهان، اسفندماه 1387
طباطبائی، محمدحسین (1360)؛ تفسیر المیزان، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دفتر انتشارات اسلامی، قم
علیپور، بهزاد، نجفی، مریم (1393)؛ «ارزیابی شاخصهای برنامهریزی شهری مؤثر بر ارتقای امنیت محیطی زنان در فضاهای شهری با استفاده از رویکرد (CPTED)نمونه موردی: پارک کوثر مشهد»؛ ششمین کنفرانس برنامه ریزی مدیریت شهری با تأکید بر مولفه های شهر اسلامی؛ آبان ماه 1393؛ مشهد مقدس
قرآن کریم
کارگر، بهمن (1383)؛ «امنیت شهری»؛ چاپ اول؛ انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
کامران، حسن، شعاع برآبادی، علی (1389)؛ «بررسی امنیت شهری در شهرهای مرزی مطالعه موردی؛ شهر تایباد»؛ جغرافیا (فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران) دوره جدید، سال هشتم، شماره 25، تابستان 1389
کلانتری، م(1380)، بررسی جغرافیایی جرم در شهر تهران، پایان‌نامه دوره دکتری برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران
مستوفی الممالکی، رضا، بهرامی، فریبا (1393)؛ «بررسی راهکارهای پیشگیری محیطی از جرم با استفاده از رویکرد cpted»؛ دانش انتظامی خراسان رضوی
منصوری، علی (1389)؛ «حجاب و پوشیدگی در شهرسازی ایرانی – اسلامی نمونه پژوهش میدانی: بافت قدیم شهر شیراز»؛ مجله مسکن و محیط روستا
نصر؛ طاهره، ماجدی، حمید (1392)؛ «نگاهی به مقوله هویت در شهرسازی»؛ معماری و شهرسازی آرمان شهر؛ شماره 11 . پاییز و زمستان 1392
نقی ایازی، سید علی (1387)، «تبیین اندیشه اسلامی پیرامون شهر و شهرنشینی با تأکید بر متون دینی»؛ نخستین همایش آرمان شهر اسلامی، به اهتمام اصغر منتظرالقائم، دانشگاه اصفهان، اسفندماه 1387
نقی زاده محمد، عمید الاسلام ثقه الاسلامی، بشیری، سعید (1392)؛ «فرآیند طرّاحی فضای شهری بر مبنای اصول زیبایی شناختی ایرانی اسلامی (نمونۀ موردی: میدان وحدت اسلامی تهران)»؛ فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره یازدهم، بهار 1392
نقی زاده، محمد (1389)، «تاملی در چیستی شهر اسلامی»
Blobaum, A. & Hunecke, M. (2005) “Perceived Danger in Urban Public Space; The Impacts of Physical Features and Personal Factors”, Environment and Behavior, 37(4): 465-486.
Cozens, P., D.Hiller, G., Prescott, ”Crime and the design residential Property–Exploring the Theoretical Background”; Journal of Property Management,Vol.19,Issue 2, 2001, PP 136-164.
Dan Fleisher and Fred Heinemann, "Crime Prevention Through Environmental Design and Community Policing", Washington, DC: US Department of Justice, August 1996, PP.34_41.
Gronland, B., "Towards the Humans City for the 21st Century"; Stockholm, 2000.
Hisham, mortado (2003) Traditional Islamic Principles of built environment, New York, Routledge Curzen.
Napier, M., du Plessis, C., Liebermann, S., Kruger, T., Shaw, M., Louw, A., Oppler, S., "Environmental Design for Safer Communities in South Africa", Pretoria: CSIR, 1998.
Wilson, J.Q., Knelling, G.L.,” Making Neighborhoods Safe”, the Atlantic Monthly, February 1989, PP. 46-52.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 8، شماره 32
آذر 1397
صفحه 311-322

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار