تحلیل فضایی نابرابری های ناحیه ای در استان کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

3 کارشناسی ارشد، شهرسازی، دانشگاه ‌هنر، تهران، ایران

چکیده

مفهوم توسعه علاوه بر رشد در همه جهات، توزیع متعادل را نیز در بر می­گیرد. توزیع متعادل امکانات و خدمات، گامی در جهت از بین بردن عدم تعادل­های منطقه­ای است. برای شناخت توسعه‌یافتگی یاعدم توسعه‌یافتگی مناطق، به بررسی الگوی نابرابری‌های ناحیه‌ای، تفاوت‌های میان نواحی وبررسی میزان برتری یک مکان نسبت به ساختارمکان‌های مشابه درسطح مختلف نیاز است لذا باید برنامه‌ریزی‌های ناحیه­ای مورد توجه قرار گیرد. هدف این پژوهش بررسی توزیع فضایی و نابرابری‌های ناحیه­ای درشهرستان‌های استان کرمانشاه از لحاظ شاخص­های توسعه می­باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی می­باشد. جامعه آماری 14 شهرستان استان کرمانشاه می‌باشد با انتخاب 45 متغیر در قالب شاخص­های آموزشی- فرهنگی، بهداشتی – در­مانی و زیربنایی که وزن هر یک از متغیرها با استفاده از روش آنتروپی شانون تعیین و با مدل­های تصمیم­گیری چند معیاره (ویکور، تاپسیس و saw ) و مدل تلفیقی کاندرست رتبه­بندی و سطح توسعه آن‌ها بدست آمد. نتایج پژوهش نشان می­دهد سطح توسعه‌یافتگی از 13 تا 13- در نوسان است­ به طوری که شهرستان­های قصرشیرین، پاوه و صحنه در رتبه­های اول تاسوم و توسعه­یافته، شهرستان­های کنگاور، روانسر، دالاهو و گیلانغرب نسبتاً توسعه­یافته، شهرستان­های سنقر، کرمانشاه، جوانرود و هرسین در حال توسعه و شهرستان­های اسلام آبادغرب، ثلاث­باباجانی و سرپل­ذهاب محروم از توسعه می‌باشند که این نشان از تفاوت و نابرابری‌های ناحیه­ای در سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌ها می­باشد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial analysis of regional disparities in Kermanshah Province

نویسندگان [English]

  • dr saadi mohammadi 1
  • chnoor mohammadi 2
  • mahsa haji 3
1 Assistant professor,Deprtment og geoghraphy,pnu university,Iran
2 lecturer, Payame noor University
3 M.A in urban planning
چکیده [English]

In addition to growth in all aspects of development, balanced distribution also takes place. Balanced distribution facilities and services, a step towards eliminating regional imbalances. The aim of this study was to investigate the spatial distribution and regional inequalities in the city of Kermanshah in terms of development indicators. The study is analytical-functional and methods of doing it. Statistical population is 14 city of Kermanshah The selection of 45 variables of education, culture, health - care infrastructure weight of each variable is determined using the Shannon entropy and multi-criteria decision-making models (VIKOR, topsis and saw) and the compilation and ranking Kandrst development. The results show that . development level between -13 to 13, while the cities of Qasr-e Shirin, Paveh and Sahneh the orientation developed in the first to third rank, Kangavar city, Rvansar, Dalahooand Gilan-e-Gharb relatively developed, cities Sanghar, Kermanshah, Javanrood and Harsin are developing and the cityof Islamabad-e West,Salas-e Babajaniand Sarpol zahab are deprived of development that show the differences and inequalitiesin theregionis thedevelopment of cities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatial distribution
  • inequality
  • regional
  • Kermanshah
  • Kandrst
آذر، عادل وعلی رجب­زاده، (1381):»تصمیم­گیری کاربردی در رویکرد MADM، تهران: نشرنگاهدانش.
آسایش، حسین، (1385): اصول و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور تهران.
امانپور، سعید؛ علیزاده، هادی و دامن باغ، صفیه، (1392): »ارزیابی میزان توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان کرمانشاه از لحاظ برخورداری از شاخص­های خدمات شهری«. فصلنامه آمایش محیط، شماره 23، صص 126-105.
بختیاری، صادق؛ دهقانی­زاده، مجید و رعیتی، علیرضا، (1390): »سنجش وضعیت توسعه­یافتگی شهرستان­هایاستان یزد با بهره­گیری از رویکردهای تصمیم­گیری با معیارهای چندگانه و تحلیل عاملی«، فصلنامه علمی – پژوهشی برنامه­ریزی و بودجه، سال هفتم، شماره سه، صص 159-131.
تقوایی، مسعود؛ وارثی، حمید رضا و شیخ بگلو، رعنا، (1390): »تحلیل نابرابری‌های توسعه­ی ناحیه­ای در ایران«، پژوهش­های جغرافیای شماره 78، صص 168- 153.
توکلی، جعفر، (1391): »سنجش توسعه­یافتگی کشاورزی شهرستان­های استان کرمانشاه، جغرافیا و پایداری محیط«، شماره 5، صص 126-111.
جدیدی میاندشتی، مهدی، ( 1383) »توزیع متعادل منابع مالی به روش سطح­بندی توسعه مناطق«، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، شماره 11 و 12، صص 41-17.
خاکپور، براتعلی (1385)، »سنجش میزان توسعه‌یافتگی دهستان‌های شهرستان شیروان به منظور برنامه­ریزی ناحیه­ای«، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره هفتم، صص­145-133 .
زالی، نادر، (1379) : »سطح­بندی توسعه منطقه­ای (نمونه مورد مطالعه استان آذربایجان شرقی)«، پایان‌نامه کارشناسی ارشدشهرسازی دانشگاه شیراز.
زیاری، کرامت­اله؛ زنجیرچی، سید محمود؛ سرخ کمال، کبری (1389) بررسی و رتبه‌بندی درجه توسعه‌یافتگی شهرستان‌های خراسان رضوی با استفاده از تکنیک تاپسیس، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 72، صص30-17
رضوانی، محمد رضا، ( 1383) »سنجش و تحلیل سطوح توسعه‌یافتگی نواحی روستایی شهرستان سنندج«، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره سوم، صص164- 149.
سالنامه آماری سال 1390، سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان کرمانشاه.
سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390، مرکز آمار ایران.
سرو، رحیم؛ موسوی، میر نجف و مبارکی، امید، (1389): »تحلیل فضایی نابرابری­های ناحیه­ای در استان آذربایجان شرقی«، جغرافیا و برنامه ریزی منطقه­ای، سال اول، شماره دوم، صص 50-39.
شیخ بگلو، رعنا و تقوایی، مسعود (1392)، ارزیابی سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های کشور با استفاده از روش‌های تصمیم­گیری چند ­معیاره، جغرافیا (فصلنامه بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران)، دوره جدید، سال یازدهم، شماره 39.
صرافی، مظفر، 1379، مبانی برنامه ریزی توسعه منطقه­ای، چاپ دوم، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.202 ص.
قائدرحمتی، صفر؛ خادم الحسینی، احمد و محمدی فرد، علی، (1389): »تحلیلی بر درجه توسعه‌یافتگی شهرستان­های استان سیستان و بلوچستان«، فصلنامه آمایش محیط، دوره 3، شماره 9، صص 113-97.
قائدر­حمتی، صفر؛ مستوفی‌الممالک، رضا و براری، مهدی، (1392) :»تحلیل شاخص­های توسعه و سطح­بندی دهستان‌هایاستان یزد«، فصلنامه جغرافیا و توسعه، سال یازدهم، شماره 30، صص 86-71.
قنبری، یوسف، برقی، حمید و حجاریان، احمد، (1393):»تحلیل و اولویت­بندی درجه توسعه­یافتگی شهرستان­های استان لرستان با استفاده تکنیک تاپسیس«، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال ششم، شماره بیست و یکم، صص 180- 169.
قهاری، غلام رضا و مومنی، مهدی، (1392 ) »تحلیلی بر وضعیت توسعه‌یافتگی شهرستان­های استان فارس«، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای سال سوم، شماره 9، صص 66-53.
عطایی، محمد، 1389، تصمیم­گیری چند معیاره، شاهرود، دانشگاه صنعتی شاهرود، چاپ اول.
مختاری ملک آبادی، رضا؛ حسین­زاده، رباب و صفر علی­زاده، اسماعیل (1394)، تحلیل نابرابری­های ناحیه­ای استان فارس با استفاده از مدل VIKOR، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال هفتم، شماره بیست و ششم، صص 166- 145.
منفر­دیان سروستانی، محسن، (1386) »رتبه­بندی مناطق مختلف شهری شهر شیراز از لحاظ درجه توسعه‌یافتگی، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد رشته توسعه و برنامه­ریزی«، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، گروه اقتصاد.
مومنی، مهدی، (1388): »تحلیلی از نابرابری و عدم تعادل فضایی توسعه در استان اصفهان«، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، شماره 1، نجف آباد، صص 49-42.
نظریان، اصغر، 1374، جغرافیای شهری ایران، تهران، انتشارات پیام نور.
نظم­فر، حسین؛ عشقی چهار برج، علی و قاسمی، مهدی، (1393): »تحلیل وضعیت عدالت اجتماعی در ساختار فضایی درون شهری (مطالعه موردی : شهر مراغه)«، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال سوم، صص 112-91.
Al-Hassan. Ramatu, M (2007), Regional disparities in Ghana: policy options and public invetment implications, University of Ghana, Xinshen Diao, International Food Policy Research Institute.
Dawson, J. I, (2001) , latvias Russian minority: balancing the imperatives of regional development and environmental justice, Political Geography, No. 20, pp. 787-815.
Goletsis, Y., M. Chletsos. (2011). Measurementof Development and Regional Disparities in
Greek Periphery: A Multivariate Approach,
Socio-Economic Planning Sciences, Vol. 45,
No 4, pp 174-183
M. Pacione. (2003). Urban Geography.A Global Perspective, 2th, London; Routledge
Noorbakhsh, F., 2002, Human Development and Regional Disparities in Iran: a PolicyModel, Journal of International Development, No. 14, PP. 927-949.
Shankar, R. and Shah, A., 2003, Bridging the Economic Divide within Countries: AScorecard on the Performance of Regional Policies in Reducing Regional IncomeDisparities, World Development, Vol. 31, No. 8, PP. 1421-1441.
Thomas, A. 2004. The Study of Development. Paper prepared for DSA Annual Conference, 6 November, Church House, London.
Ulrich, R (2003). Effects of intraregionaldisparities on regional development in China: inequality decomposition and panel dataanalysis, Nagoya- University, Nagoya,Japan
UNDP.1997.Human Development Report. New York.
Wheeler.T.1999.The concept of development: indicator and defining. Edition of UK housing ministry. First pres.67p