بررسی مسائل ژئوپلیتیکی تأثیرگذار افغانستان بر امنیت ایران؛ مطالعه موردی ترانزیت مواد مخدر و ناامنی مرزی

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشنارسی ارشد جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

3 دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

چکیده

ژئوپلیتیک ایران پیوند ناگسستنی­ای با همسایگان دارد و می­توان گفت که بسیاری از مسائل و چالش­های ژئوپلیتیکی ایران ریشه در کشورهای پیرامونی دارند. هدف این مقاله بررسی مسائل ژئوپلیتیکی تأثیرگذار افغانستان به ویژه ترانزیت مواد مخدر و ناامنی مرزی بر امنیت ایران است. سؤال اصلی مقاله این است که ژئوپلیتیک افغانستان در حوزه مواد مخدر و ناامنی مرزی چگونه امنیت ایران را متأثر ساخته است؟ نتایج این مقاله نشان می‌دهد که ایران شاهراه ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه است به نحوی که چالش­های ژئوپلیتیکی کشورهای پیرامونی تأثیر چشمگیری بر امنیت و ناامنی آن دارند. کشور افغانستان به دلیل ساختار سیاسی، امنیتی و قومی غیر منسجم، غیرمتمرکز و غیر ملی و نیز اقتصاد سیاه و غیر شفاف و مبتنی بر کشت، تولید و صادرات مواد مخدر به شدت امنیت ملی ایران را در حوزه اقتصادی و مرزی با ناامنی مواجهه ساخته است. با توجه به این مقدمه در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و نیز مقالات علمی و پژوهشی به تحلیل و تبیین مسائل ژئوپلیتیکی تأثیرگذار افغانستان به ویژه ترانزیت مواد مخدر و ناامنی مرزی بر امنیت ایران پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating geopolitical problems of Afghanistan on Iran's Security; Case study of drug transit and border insecurity

نویسندگان [English]

  • Nader Gholizadeh Pak 1
  • Heidar Lotfi 2
  • Sheida Mortazai 3
1 Graduate Student of Political Geography, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.
2 Associate Professor, Department of Geography, Faculty of Humanities, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.
3 PhD student in political geography, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran
چکیده [English]

Abstract
Iran's geopolitics have unbreakable ties with its neighbors and we can say that many of Iran's geopolitical issues and challenges have origins in peripheral countries. The purpose of this article is review of Afghanistan's most influential geopolitical issues in particular drug transit and border insecurity on Iran's security. The main issue of the paper is that how the Afghanistan geopolitics in the field of drugs and border security has Iran's security affected? The results of this paper show that Iran is the geopolitical highway in the Middle East in a way, the geopolitical challenges of the periphery have a significant impact on its security and insecurity. Afghanistan due to the non-integrated, decentralized and non-national political, security and ethnic structure as well as a black and non-transparent economy based on the cultivation, production and export of narcotics confronted strongly defends Iran's national security in the economic and frontier area. Given this introduction in this article will try by using library resources as well as scientific and research articles to be paid analyze and explain the influential geopolitical issues of Afghanistan, in particular drug tenseness and border security insecurity on Iran's security.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Geopolitics of Afghanistan
  • Iran's security
  • transit of drugs
  • border insecurity
آشوری، داریوش(1366)، دانشنامه‌ی سیاسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات مروارید.
آقابخشی، علی و مینو افشاری راد (1376)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: نشر چاپار. بنائی، رضا(1377)، آشنایی با مقررات گمرکی و ترخیص کالا، جلد 4، تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
امیر خیزی، محمدرضا(1385)، چالش‌های استراتژیک حاصل از کشت و تجارت مواد مخدر در افغانستان، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 6 و 5
بدیعی ازنداهی، مرجان و سعید رحیمی هرآبادی و سعید گودرزی مهر(1390)، نقش تغییرات مورفولوژی رودخانه‌ی مرزی هیرمند در روابط سیاسی ایران و افغانستان، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 78
بزرگمهری، مجید(1389)، حضور ناتو در افغانستان و چالش‌های پیش رو، فصلنامه مطالعات راهبردی، تابستان 1389، تهران.
بزی، خدارحم(1385)، بررسی آثار و پیامدهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی حضور مهاجرین افغان در شهر زابل، فصلنامه چشم‌انداز جغرافیایی، شماره 3
جان پرور، محسن(1389)، مسائل جهان اسلام: هم‌گرایی و واگرایی در افغانستان، فصلنامه رشد آموزش جغرافیا، شماره 90
حافظ نیا، محمدرضا(1383)، تحلیل کارکردی مرز بین‌المللی: مرز ایران و افغانستان، فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره 35
حق شناس، محمدجواد و عمران یوسفی(1389)، فرصت‌ها و تهدیدهای روند ملت‌سازی در افغانستان برای ایران، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، شماره 13
حکمت نیا، حسن(1383)، افغانستان هارتلند آسیا، فصلنامه پیک نور، شماره 5
خامه یار، حسن(1389)، مروری بر روابط ایران و افغانستان در نیم قرن گذشته، فصلنامه شاهد یاران، دوره جدید، شماره 59
خیرالله، خیرالله(1389)، سیاست و اقتصاد: افغانستان، درماندگی تنها ابرقدرت را خلاصه کرد، فصلنامه سیاحت غرب، شماره 88
زرقانی، سید هادی(1385)، عوامل مؤثر در امنیت مرزی با تأکید بر مرز شرقی ایران و افغانستان، فصلنامه علوم جغرافیایی، شماره 1
ستاره، جلال و حمید پناهی و علی شیخی کوهسار(1393)، بررسی اختلاف‌های مرزی ایران و افغانستان(موردمطالعه: رودخانه هیرمند)، فصلنامه علوم و فنون مرزی، شماره 10
سلیمانی، فریبا(1381)، مهاجران افغان و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 16
سیف، اله مراد(1387)، قاچاق کالا در ایران، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
سیمبر، رضا(1385)، شکل‌گیری همکاری بین‌المللی در مواجهه با تروریسم: فرصت‌ها، چالش‌ها و راهکارها، تهران: پژوهش علوم سیاسی، شماره 2، بهار و تابستان.
شفیعی، نوذر(1381)، بازی قدرت در صحنه افغانستان: اهداف و الگوهای رفتاری، فصلنامه سیاست دفاعی، شماره 40 و 41
شفیعی، نوذر(1382)، ارزیابی راهبردی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 22
عباسی، ابراهیم(1391)، عناصر ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی محلی در توسعه روابط دو جانبه ایران و افغانستان، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 27
عمید، حسن(1355)، فرهنگ عمید، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
عمید، حسن(1360)، فرهنگ عمید، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
غازی، زلمی محمود(1355)، افغانستان در پنجاه سال اخیر و روابط ایران و افغانستان، فصلنامه یغما، شماره 332
غوثی، محمد عارف(1356)، مراحل و نقاط عطف در سیر تحول اقتصاد افغانستان در طول یک قرن، فصلنامه تحقیقات اقتصادی، شماره 37 و 38
فاضلی، خادم حسین(1386)، نظام سیاسی افغانستان و تعامل قوای سه گانه، فصلنامه معرفت، شماره 115
فیرحی، داود. صمدظهیری(1387)، تروریسم، تعریف، تاریخچه و رهیافت‌های موجود در تحلیل پدیده تروریسم، تهران: فصلنامه سیاست، دوره 38، شماره 3.
کریمی، علی(1378)، مدیریت سیاسی در جوامع چند فرهنگی، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
کولایی، الهه(1384)، زمینه‌های بنیادگرایی اسلامی در آسیای مرکزی، فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی(دانشگاه تهران)، شماره 67
متولی حقیقی، یوسف(1393)، افغانستان و ایران از پیوستگی تا گسستگی، فصلنامه پژوهشنامه تاریخ، شماره 35
مجتهد زاده. پیروز(1381)، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران: سمت.
مجتهدزاده، پیروز(1378)، نقش انگلستان در چگونگی شکل‌گیری مرزهای ایران و افغانستان، فصلنامه تاریخ معاصر ایران، شماره 12
محمدی، حمیدرضا و محمد غنجی(1385)، چالش‌های ژئوپلیتیکی مواد مخدر در جنوب غرب آسیا (با تأکید بر ایران پاکستان و افغانستان)، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 3
مختاریان، حسین(1382)، اثرات تجارت مواد مخدر بر تثبیت اقتصاد کلان، فصلنامه اعتیاد پژوهی، شماره 4
ملکلی، بهنام(1383)، رودخانه هیرمند و چالش‌های پیش‌رو، فصلنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 209 و 210
میرحیدر، دره(1375)، مبانی جغرافیای سیاسی، تهران: انتشارات سمت.
هادیان، حمید(1388)، ضعف ساختاری دولت - ملت‌سازی در افغانستان، فصلنامه راهبرد، شماره 51
هادیان، حمید(1388)، ضعف ساختاری دولت - ملت‌سازی در افغانستان، فصلنامه راهبرد، شماره 51
والش، جیم(1386)، ناتو و ایران در افغانستان: منافع دو جانبه و خطرات مشترک، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 59
یزدانی، عنایت الله و مجتبی بدخشان(1393)، تأثیر تولید و تجارت مواد مخدر بر کاهش «امنیت» در افغانستان (پس از سال 2001)، فصلنامه پژوهش‌نامه ایرانی سیاست بین‌الملل، شماره 1
یوسفی، حیات الله(1386)، افغانستان، نظام سیاسی و دموکراسی، فصلنامه معرفت، شماره 115
Morelli, Vincent & Paul Belkin (2009); “NATO in Afghanistan: A Test of the Transatlantic Alliance” Congressional Research Service, 7-5700.www.crs.gov. RL.33627
Report to Congress in accordance with the 2008 National Defense Authorization Act. "Progresstoward security and Stability in Afghanistan”, January 2009. (Section 1230. Public Law 110-181)
Report on Progress Toward Security and Stability in Afghanistan.2010.
Security Info Net
World Maps
The World Factbook
https://www.geopolitica.ru
https://sites.google.com/a/bcluw.org
http://download.aftab.cc
http://shabestan.ir
United Nation Office on Drug and Crime,The Opium Situation in Afghanistan, August 29, 2011.
World Drug Report, 2011: 63
geopolitica.ru