تبیین پیامدهای کالبدی تغییرات کاربری اراضی کشاورزی در روستاهای بخش خمام شهرستان رشت در دو دهه اخیر

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه آزاد اسلامی،رشت،ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه آزاد اسلامی،رشت،ایران

3 استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه آزاد اسلامی،رشت،ایران

4 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه آزاد اسلامی،رشت،ایران

چکیده

تغییرکاربریاراضیکشاورزیتوجهبرنامه­ریزانرابه رعایت نکاتاصولتوسعهپایدار روستاییمعطوف می دارد. کاربری‌اراضیکشاورزیازمهم‌ترین اجزایساختاراکولوژیکمی‌باشدکهباعثاستمرارفرایندهایاکولوژیکدرسکونتگاههامی‌گردد. با تغییر کاربری اراضی کشاورزی پیامدهایی از قبیل اقتصادی،مدیریتی برنامه ریزی، محیطی، اجتماعی و فیزیکی کالبدی به وجود می آید که در این تحقبق باهدفسنجشتغییراتکاربریاراضیکشاورزیوپیامدهایکالبدیدربخشخمام در دو دهه اخیرصورتگرفتهاست. بدینمنظوربابهکارگیریروشتحقیقتوصیفی- تحلیلی،روشجمعآوریاطلاعاتاسنادیومیدانی،فنمشاهدهبوده و سوال اساسی براین محور بوده است که پیامدهای کالبدی سکونتگاههای روستایی ناحیه مطالعاتی متاثر از تغییر کاربری اراضی زمین کدامند؟بدینسانابتداتغییراتکاربری‌هایاراضیکشاورزیدرطیمشاهداتمیدانیاستخراجگردید، همچنین نقشه تحولات کاربری اراضی نواحی روستایی بخش خمام طی سالهای 75،85،95  توسط نرم افزار GIS ترسیم و نیز تحلیل کاربری اراضی ساخته شده،کشاورزی و جنگلی در طی این سالها انجام و نیزمصاحبه ای ازدهیارانوشوراهای اسلامی بخشدرزمینهتغییرات کاربری اراضی کشاورزی بعملآمدنتایجنشانمیدهدنتیجه این بررسی نشان دادکهاراضیزیادیاختصاصبهخانههایدومیافتهاستبطوریکهمشاهداتمیدانیوخروجیهایپرسشنامهبیانگرآناستکهسطحوسیعیازباغاتواراضیزراعیبهخصوصدرروستاهایبزرگتروروستاهایهدفگردشگریتغییرکاربریدادهوتبدیلبهخانههایدوم،شهرکهایتوریستیشدهاست.همچنینیافتههابیانگرآناستکهبیشتراثراتگردشگریبراراضیباغیوزراعیمیباشد. بطوریکه در طی  دو دهه اخیر اراضی  باغی تغییر کاربری یافته و مشاغل خدماتی بیشتر از گذشته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Physical Consequences of Agricultural Land Use Changes in Villages in Khammam District in the last two decades

نویسندگان [English]

  • Golnaz Hashmnia 1
  • Timour Amar 2
  • nasrollah molaei 3
  • mohammad Baset Gharashi 4
1
2
3
4
چکیده [English]

 Abstract
Destroying or decreasing agricultural land use causes planners to pay attention to the principles of sustainable development. Agricultural land use is one of the most important ecological structures that cause the continuation of ecological processes in settlements. The aim of this study was to measure the agricultural land use changes and physical consequences in Khomam district in Rasht city. For this purpose, using descriptive-analytical research method, the method of collecting documentary and field information, was observation. Thus, firstly, land use changes were extracted during field observations and then interviewed with the villagers and councils in the field of changes. The results show that the findings of this research indicate that a lot of land has been allocated to second homes, so field observations and outputs of the questionnaire indicate that a wide range of gardens and agricultural lands, especially in larger villages and tourism destinations change land use and converted into second homes, tourist towns, residential complexes. Also, the findings indicate that most tourism effects are on agricultural and garden lands. During the last decade, garden lands have changed and service occupations have become more than the past.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: consequence
  • body
  • change of use
  • agricultural lands
  • village
  • Khomam district

مراجع

امیرنژاد،حمید (1392). بررسیعواملمؤثربرتمایلکشاورزانجهتتغییرکاربریاراضیدراستانمازندران درتحقیقاتاقتصادکشاورزی،ش 4، جلد 5،
بنیادمسکنانقلاباسلامی(1386)راهنمایمطالعاتکاربریزمینروستایی،چاپونشرشریف
پرنون،زیبا (1389).«بررسیاثراتمهاجرتبرتغییرکاربریاراضیشهراسلامشهرازسال 1345 تا 1385». پایان‌نامه کارشناسیارشد. دانشکده‌ جغرافیا،دانشگاهتهران.
پورمحمدی و همکاران (1393). تغییراتکاربریاراضیمحدودهکلانشهرتبریز.
پورمحمدیوهمکاران(1387). ارزیابیگسترشفضایی - کالبدیشهرزنجانباتأکیدبرتغییرکاربریزمینطیدوره 1384 – 1355 پژوهشهایجغرافیایی،ش:63،بهار1387
پورمحمدی،محمدرضا (1382). برنامه‌ریزیکاربریاراضیشهری. تهران: انتشاراتسمت.
خاکپور،ب؛ولایتی،س؛کیان­نژاد،ق (1386). الگویتغییراستفادهاززمیندرشهربابلطیسال‌های 1362-1387».درمجله‌یجغرافیاوتوسعه‌یمنطقه‌ای،ش:9
رضوانی،محمدرضا(1382)،بررسیروندایجاد وگسترشخانههایدومدرنواحیروستایی،پژوهشهایجغرافیایی،شماره 74،تهران- 45،
رضویان،محمدتقی (1387). «عملکردمدیریتشهرهایکوچکدربرنامه‌ریزیکاربریاراضی؛مطالعه‌یموردیشهربنانب»درفصلنامه‌یپژوهش‌هایجغرافیایی،شماره‌ی 62.
روشنفکر، حمیدرضا(1386). بررسیروندتغییراتکاربریاراضیروستاهایحاشیهشهررشت (85-1345 )
سرور،رضا(1387)برنامهریزیکاربریاراضیدرطرحهایتوسعهعمرانناحیهای،چاپ1تهران:انتشاراتگنجهنر
صادقیان،سعید (1379). سیستماطلاعاتزمینی،ابزارمدیریتتوسعهشهری». درهمایشزمینوتوسعه‌یشهری. مرکزمطالعاتوتحقیقاتشهرسازیومعماری.
عسگری،علی وهمکاران(1381)برنامه‌ریزی کاربریاراضیشهری(سیستم‌هامدل‌ها)،چاپ1.تهران:انتشاراتنورعلم.
فیروزنیا(1391)ارزیابی اثرات گسترش فیزیکی شهر اردبیل و تاثیر آن در تغییر کاربری اراضی،پایان‌نامه کارشناسیارشد، دولتی،دانشگاه پیام نور (وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری)دانشگاه پیام نور استان تهران 
فیضی­زاده،ب؛میررحیمی،م(1387).آشکارسازیتغییراتکاربریاراضیشهرکاندیشهبااستفادهازروشطبقه‌بندیشی­ء­گرا. درهمایشژئوماتیک 1387. سازماننقشه‌برداریکشور.
قادریمرزی(1392).گسترشفضاییشهروتغییرکاربریزمیندرروستاهایپیرامونیشهرسنندج؛طیدوره 1387-1355 ،فصلنامهمطالعاتشهریشمارهاولزمستان 
قادرمزی،حامد(1388).تحولاتساختاری-کارکردیروستاهایحریمشهرسنندجدرفرآیندگسترشفضاییشهرطیدوره 1387 1355،رسالهدورهدکتری تخصصیجغرافیاوبرنامهریزیروستاییدانشگاهشهیدبهشتی،تهران
قادری مزی،حامدوافشاری،مریم(1387).تحولاتکالبدیروستاهایپیراشهریدرفرایندتعاملاتروستا- شهری؛نمونهموردیروستاهایحسنآبادونایسرسنندج،فصلنامهمسکنوانقلاب،ش: 122،تهران.
قربانیمهدی،مهرابی علی،ثروتیمحمدرضاونظریسامانیاکبر (1389)،بررسیتغییراتجمعیتیواثرگذاریهایآنبرتغییراتکاربریاراضی(مطالعهموردی:منطقهبالاطالقان)،مرتعوآبخیزداری(منابعطبیعیایران) 63(1).
لیونیکستون،آرتور(1368).سیاستاجتماعیکشورهایدرحالتوسعه،ترجمهحسینعظیمیبرنامهوبودجهتهران
محمدیمحمد،مهرابیعلی،قربانیمهدیوخراسانیمحمدامین(1391).نیروهایانسانیموثربرتغییراتکاربریاراضیدرحاشیهمناطقروستایی(نمونهموردی:روستاهایآلکلهوسیبنتنکابن)،جغرافیازمستان;10(35)،
مطیعیلنگرودی،س.ح؛رضوانی،م.ر؛کاتبازگمی،ز(1391).بررسیاثراتاقتصادیتغییرکاربریاراضیکشاورزیدرنواحیروستایی؛مطالعه‌ موردی:دهستان لیجارکی.درمجلهپژوهشوبرنامه‌ریزیروستایی،دوره‌1،شماره‌1.
منشیزاده،رحمتالهوفرهادخوشحال(1383).تاثیرتوریسمدرتغییرکاربریاراضیدرشهرستانلاهیجان (باتاکیدبراراضیروستایی)،علومجغرافیایی: 4(5)،
Yuji Hara, Kazuhiko Takeuchi, Satoru Okubo,(2005), Urbanization linked with past agricultural landuse patterns in the urban fringe of a deltaic Asian mega-city: a case study in Bangkok, Landscape and Urban Planning, n. 732005
Pensuk, Anisara and Shrestha, Rajendra P. (2007). Effect of Land Use Change on Rural Livelihoods: A Case Study of Phatthalung Watershed, Southern Thailand, GMSARN International Conference on Sustainable Development: Challenges and Opportunities for GMS 12-14
Fei Yuan, Kali, E. Sawaya, Brian. And Loeffelholz, C. 2005. Marvin E. Bauer,
Land cover classification and change analysis of the Twin Cities (Minnesota) Metropolitan Area by multitemporal Landsat remote sensing Remote Sensing of Environment 98: 317-328
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 8، شماره 33
اسفند 1397
صفحه 333-346

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار