بررسی عوامل فرهنگی و اقتصادی موثر بر توسعه اقتصاد گردشگری در راستای رتبه بندی شهرستان های استان یزد با تاکید بر جغرافیای منطقه

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی توریسم، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

برنامه‌ریزی توسعه گردشگری هدفمند می‌تواند باعث افزایش جذب گردشگران شده و منافع مستقیم و غیرمستقیم فراوانی اعم از اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و محیطی را در فرآیند چند جانبه توسعه علی الخصوص توسعه اقتصادی برای کشورهای متکی به اقتصاد تک محصولی نفت به همراه داشته باشد. در همین راستا، پژوهش‌حاضر با ماهیت توسعه‌ای-کاربردی، و روش تحقیق ترکیبی، به رتبه‌بندی شهرستان‌های استان یزد از لحاظ عوامل فرهنگی و اقتصادی گردشگری می‌پردازد. برای جمع آوری داده‌ها و آمار به سالنامه آماری سال 1395 استان مراجعه شده است. بدین منظور مولفه های فرهنگی واقتصادی که بیشترین تاثیر را در گسترش گردشگری فرهنگی داشتند انتخاب شده اند. برای اولویت‌بندی از تکنیک تصمیم‌گیری چند معیاره VIKOR استفاده شده است. مطابق تحلیل صورت گرفته با تکنیک تصمیم گیری چند معیاره ویکور شهرستان یزد با ضریب توسعه 0.054 دارای بیشترین زیر ساخت ها و خدمات گردشگری منطقه ای است، شهرستان اردکان با ضریب توسعه0.280 در مرتبه دوم قرار گرفته است، شهرستان مهریز با ضریب توسعه 0.521 در مرتبه سوم از لحاظ شاخص‌های توسعه جغرافیای گردشگری منطقه قرار دارد، شهرستان تفت با ضریب توسعه 0.559 در مرتبه چهارم قرار دارد، شهرستان میبد با ضریب توسعه 0/633 در مرتبه پنجم،شهرستان خاتم با ضریب 0.778 در مرتبه ششم از لحاظ شاخص های گردشگری میراث تاریخی قرار گرفته، شهرستان اشکذر با ضریب توسعه 0.821 در مرتبه هفتم، شهرستان ابرکوه با ضریب 0.848 در مرتبه هشتم ، شهرستان بافق با ضریب0.908 در مرتبه نهم و در نهایت شهرستان بهاباد با ضریب توسعه 1 دارای کمترین مولفه های توسعه منطقه‌ای گردشگری را دارا می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Planning tourism development with emphasis on geography of the region in order to strengthen the traditional and cultural tourism of Yazd province

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Duzandeh ziabary 1
  • t amar 2
1
2
چکیده [English]

Targeted tourism development planning can increase the attractiveness of tourists and bring direct and indirect benefits of economic, socio-cultural and environmental abundance into the multilateral development process, especially economic development for countries that rely on the single-oil economy.in this regard,the present study uses an applied developmental nature and combined research methodology to rank the cities of Yazd province in terms of tourism infrastructure. The province has been referred to the Statistical Yearbook of 2017 for data collection and statistics. For prioritization, the VIKOR multi-criteria decision-making technique has been used. According to the analysis, with the multi-criteria decision making technique of VIKOR, Yazd city with the development coefficient of 0,054, it has the highest infrastructure and regional tourism services, Ardakan city with a development coefficient of 0.280 is second, Mehriz city with a development coefficient of 0,521 Third place is located in terms of tourism development indicators. Taft city with a coefficient of development of 0,559 is in fourth order. Meybod city with a coefficient of development of0/633 is in fifth,Khatam city with 0,778 coefficients was ranked sixth in terms of historical heritage tourism indexes, Ashkzar city with a development coefficient of 0,821 Seventh rank, Abarkouh city with a coefficient of 0,848 is in the eighth position, Naein city times by a factor of 0,908 in the horizon and the city Bahabad by a factor of regional development, tourism development have is the one with the lowest components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tourism Development
  • Traditional and Cultural Tourism
  • Yazd Province
  • VIKOR Model
ابراهیم بای سلامی، غلامحیدر (1393)، توسعه گردشگری بر مبنای الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت، اولین همایش بین‌المللی علمی راهبردی توسعه گردشگری جمهوری اسلامی ایران، چالش‌ها و چشم‌اندازها.
انوری، محمودرضا؛ بلوچی، عثمان؛ هاشمزهی، ابراهیم (1391)، نقش محوری گردشگری روستایی در توسعه نواحی روستایی مطالعه موردی: روستاهای ناحیه تفتان، شهرستان خاش، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال سوم، شماره 9 و 10، 67-86.
پوراحمد، احمد، شهبازپور، احمد و خلیجی، محمد­علی (1394)، بهره­گیری از مدلهای تصمیم­گیری چندمعیاره در ارزیابی قابلییت­های گردشگری نمونه­ی موردی استان­سمنان، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال ششم، شماره بیستم و یکم، پاییز، صص 66-50.
پوراحمد، احمد، و خلیجی، محمد­علی (1393)، قابلیت­سنجی تحلیل خدمات­شهری با استفاده از تکنیک VIKOR (مطالعه­موردی: شهر بناب)، مجله برنامه­ریزی فضایی، دوره­ی چهار، شماره دو، صص 16-1.
تاج­علی، معصومه، (1385)، بررسی اثرات اقتصادی گردشگران در جمهوری اسلامی ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اقتصادی، استاد راهنما فاطمه بزازان، دانشگاه الزهراء، تهران.
تقدیسی، احمد، تقوایی، مسعود و پیری، سیامک (1393)، ارزیابی و سطح­بندی دهستانهای شهرستان دالاهو بر اساس توان منابع گردشگری در جذب گردشگر، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 29­، شماره چهارم، زمستان، صص 214-197.
توکلی، مرتضی و بادی وند، سعید (1395)، سنجش تطبیقی الگوی توسعه روستایی کشور با توجه به الگوی اسلامی _ ایرانی پیشرفت، مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی، شماره 7، سال پنجم، 83-100.
جلالی، محبوبه و خادم­الحسینی، احمد (1394)، سطح­بندی مناطق نمونه گردشگری در استان کرمان، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال پنجم، شماره 17، بهار، صص 162-151.
چقاجردی، ایمان و مختاری­ملک­آبادی، رضا (1395)، سطح­بندی شهرستان­های استان­اصفهان از لحاظ زیرساخت­های گردشگری­ورزشی با استفاده از مدل HDI، فصلنامه نگرش­های نو در جغرافیای­انسانی، سال هشتم، شماره چهارم.
خاتمی فیروزآبادی، علی، عسکری­پور، حسین و بخشنده، قاسم (1392)، رتبه­بندی سواحل گردشگری جنوب ایران با استفاده از روش AHP، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال هشتم، شماره 23، صص 96-71.
خضری، حسین، خادم­الحسینی، احمد و قائد­رحمتی، صفر (1392)، سطح­بندی شهرستانهای استان فارس بر اساس شاخص­های گردشگری، فصلنامه جغرافیا و مطالعات­محیطی، سال دوم، شماره ششم، تابستان، صص 54-42.
رضوانی، محمدرضا (1387)، توسعه گردشگری روستایی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
رنجبریان، بهرام و زاهدی، محمد. (1388). خدمات صنعت گردشگری، چاپ سوم، اصفهان، انتشارات چهارباغ.
رهنمایی، محمد تقی؛ علی اکبری، اسماعیل؛ صفرعلی زاده، اسماعیل (1393) بررسی وضعیت عوامل مؤثر بر توانمندسازی توسعه گردشگری (مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی)، مجله جغرافیا و برنامه ریزی، سال 21، شماره 59، صفحات 174-154.
زبردست، اسفندیار و حق­روستا، سمیه (1394)، تحلیل تطبیقی نابرابری­های منطقه­ای بین استان­های هم­جوار بررسی موردی: استانهای همدان و مرکزی، نامه معماری و شهرسازی، شماره 15، پاییز و زمستان، ص 113.
شماعی، علی و موسی­وند، جعفر (1390)، سطح­بندی شهرستان­های استان­اصفهان از لحاظ زیرساخت­های گردشگری با استفاده از مدل TOPSIS و AHP، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال­سوم، شماره دهم، پاییز، صص 40-23.
ضیایی، محمود و شجاعی، مسلم (1389)، سطح­بندی مقصدهای گردشگری: واکاوی مفهومی نو در برنامه­ریزی فضایی گردشگری فصلنامه مطالعات گردشگری، شماره 13، تهران. صص 46-25.
عطائی، محمد، (1389)، تصمیم­گیری چند معیاره، انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود، چاپ اول.
قنبری، ابوالفضل، شجاعی­وند، بهمن و زینلی، بهرام (1393)، رتبه­بندی شهرستان­های استان آذربایجان­شرقی بر اساس زیرساخت­های گردشگری شهری با روش­های تصمیم­گیری چند­معیاره، جغرافیا و آمایش­شهری­- منطقه­ای، شماره 12­، پاییز، صص 112-89.
کلانتری، محسن و ملک، مرضیه (1393)، تحلیل فضایی و سطح­بندی جاذبه­های گردشگری و زیرساخت ارتباطی و شبکه­ی راه در مناطق کویری ایران (مطالعه­موردی: شهرستان خور و بیابانک)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال پنجم، شماره هفدهم، پاییز، صص 70-53.
مرکز آمار ایران، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن(استان یزد سال 1395).
ملکی، سعید و مودت، الیاس (1393)، تحلیلی بر توزیع و اولویت­بندی زیرساخت گردشگری استان­یزد با استفاده از تکنیک­های برنامه­ریزی، نشریه تحقیقات کاربردی علوم­جغرافیایی، سال چهاردهم، شماره 34، پاییز، صص 68-47.
موسوی، میرنجف، ویسیان، وحید، محمدی­حمیدی، سمیه و اکبری، مهناز (1394)، بررسی و اولویت­بندی توان­ها و زیرساخت­های توسعه­گردشگری با روش­های تصمیم­گیری چند­معیاره (مورد­مطالعه: شهرستان­های استان­کردستان)، مجله گردشگری شهری، دوره دو، شماره یک، بهار، صص 31-17.
میرکتولی، جعفر و مصدق، راضیه (1389)، بررسی وضعیت گردشگری روستایی و نقش آن در رونق صنایع‌دستی مورد دهستان استرآباد جنوبی، شهرستان گرگان، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال دوم، شماره 7، 137-154.
نوری، غلامرضا و تقی­زاده، زهرا (1390)، امکان­سنجی پتانسیل سرابهای استان­کرمانشاه از دیدگاه اکوتوریسم و طبیعت­گردی، مجموعه مقالات اولین همایش ملی گردشگری و توسعه­پایدار دانشگاه آزاد واحد همدان­.
نوری، غلامرضا، فتوحی، صمد و تقی­زاده، زهرا (1391)، اولویت­بندی قطب­های گردشگری استان­کرمانشاه براساس پتانسیل مناطق نمونه­ی­گردشگری با استفاده از روش تصمیم­گیری چند­معیاره­ی تاپسیس، جغرافیا و پایداری­محیط، شماره چهار، پاییز، صص 94-75.
Abby liu, Geoffery Wall, (2006), planning tourism employment: a developing country perspective, tourism management , No.3, 159-170.
Asadi, R. and Daryaei, M., (2011), Strategies for Development of Iran Health Tourism, European Journal of Social Sciences, Volume 23, Number 3.pp:329-344.
Günnur, D (2018), Effective Governance and Policy Instruments: A Short Look to the Turkish Case, unwto, Budva, Montenegro 23-24.June.2015.
Deng.J, King.B and Bauer.T (2002), Evaluation natural attractions for tourism, Annals ofTourism Research, Vol. 29, No. 2, pp. 422–438.
Faber, Benjamin, and Cecile Gaubert, (2019), Tourism and Economic Development: Evidence from Mexico's Coastline, American Economic Review, 109 (6): 2245-93.
Honeck,D. (2012). LDC Export Diversification, Employment Generation and tht green economy: what roles for tourism linkages? World trade organization economic research and statistics division. Staff working paper ERS-2012-24,December 2012.
Inskeep, E, (1991), Tourism Planning: an Integrated and Sustainable Approach, New York, John Wiley & Sons.
Kave, A., Miri, Gh.R., Saghaii, M (2014), Assessment and analysis of spatial patterns and tourism species in Mashhad metropolis, American Journal of Engineering Research, Volume-03, Issue-04, pp-45-53.
Law Christopher m., (2000), the tourist city review, urban studies, vol 37, no 7.
Liu, Chui-Hua & Tzeng, Gwo-Hshiung & Lee, Ming-Huei (2012), Improving tourism policy implementation e The use of hybrid MCDM models, Tourism Management 33, pp 413-426.
Opricovic, S., (1998), Multi-criteria Optimization of Civil Engineering Systems. Faculty of Civil Engineering, Belgrade.
Opricovic, S, Tzeng G.H (2004), Decision Aiding Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research 156.
Petrova, M., Dekhtyar, N., Klok, O., Loseva, O (2018), Regional tourism infrastructure development in the state strategies, Problems and Perspectives in Management, No: 4, 259-274.
Remi G., Rajendra k (2016), “Reducing Inequalities a Sustainable Development Challenge”; Published by the energy and resources institute, India.
Shahzad, S. J. H., Shahbaz, M., Ferrer, R., & Kumar, R. R. (2017). Tourism-led growth hypothesis in the top ten tourist destinations: New evidence using the quantile-on-quantile approach. Tourism Management, 60, 223-232.
UNWTO(2013b),UNWTO'sTourism2020Vision.http://www.unwto.org/facts/eng/vision.htm.
Yu,Y., Wang, Y., Gao, Sh., Tang, Z (2017), Statistical Modeling and Prediction for Tourism Economy Using Dendritic Neural Network, Computational Intelligence and Neuroscience Volume 2017, Article ID 7436948, 9 pages.