تحلیل فضایی زیست‌پذیری محلات شهری (مطالعه موردی منطقه 10 تهران)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 استادیار گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

زیست پذیری که مفهوم تحت بررسی این پژوهش است، اساسا از اواخر قرن بیستم مورد توجه قرار گرفته است ، زیرا فضاهای شهری دچار مسائلی چون کیفیت پایین محیط، آلودگی صوتی و هوا و... شده بودند. درایران رشد شتابان جمعیت و بالتبع جمعیت شهرنشین، و لزوم پاسخگویی به نیازهای آنان از جمله خدمات شهری ضرورت توجه به بخش ها و محلات شهری را دو چندان می کند‌، کلان‌شهر تهران، متشکل از 22 منطقه ‌کلان‌شهری با ازدیاد جمعیت و اثرات مخرب آن مواجه شده است بعضی محلات شکوفا و پر رونق و برخی محلات روبه زوال و نابودی، درنتیجه زیست پذیری و کیفیت زندگی هم از یک محله به محله دیگر متفاوت است. تحقیق حاضر با هدف شناخت و تحلیل فضایی وضعیت موجود زیست پذیری شهری در محلات منطقه 10شهر تهران بر اساس ابعاد زیست پذیری انجام شده است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است، اطلاعات و داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و تنظیم پرسشنامه با استفاده ازطیف پنج گزینه ای لیکرت صورت پذیرفت. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران384نفر مشخص شد، اعتبار پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان تایید شد، برای سنجش میزان پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده و آلفای کرونباخ با نتیجه8/0 مورد تایید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها به وسیله نرم افزارspss و آزمون های آماری تی تست ، آنووا و توکی و ترسیم نقشه ها و تحلیل فضایی با استفاده از نرم افزار Arc GIS انجام

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the status of livability of urban neighborhoods (A case study of zone 10 Tehran)

نویسندگان [English]

  • Sedigheh Lotfi 1
  • Taher Parizadi 2
  • Arghavan Nejati 3
1 Professor of Geography & Urban Planning, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
2 Assistant Professor of Geography & Urban Planning, University of Kharazmi, Tehran, Iran
3 M.A. student of Geography & Urban Planning, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده [English]

Livability is one of the important concepts taken into account in urban studies in the late 20th century. Today, most cities in the world have low life quality due to environmental, social and economic problems. Tehran as the country's political center faces a wide range of infrastructure inefficiencies in its 22 zones. The purpose of the present study is to analysis the existing status of urban livability in the neighborhoods of 10th zone of Tehran based on the different dimensions. The methodology of the research is based on descriptive and analytical approaches. The data and information were collected using a researcher-made questionnaire and then was prepared using Likert's five-choice options. The sample size was determined using Cochran (386). The reliability of the questionnaire was confirmed by experts' opinions. The Cronbach's alpha method was used to measure reliability which is 0.8. Data analysis was done by SPSS and different relevant tests such as t-test, Anova and Friedman and maps are produced using Arc GIS. The results of the study indicate that the status of livability and its different dimensions were low in the zone of 10 and the variation among the neighborhoods were more evident regarding to service and infrastructures.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatial analysis
  • livability
  • urban neighborhoods
  • Tehran
ایراندوست کیومرث، عیسی لو علی اصغر و شاه مرادی، (1394)، شاخص زیست پذیری در محیطهای شهری، مطالعه موردی (بخش مرکزی شهر مقدس قم)، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، سال چهارم، شماره سیزدهم، صفحات 118-101.
بندرآباد علیرضا، (1390)، شهر زیست پذیر از مبانی تا معانی، انتشارات آذرخش، چاپ اول، تهران.
بندرآباد علیرضا، (1389)، تدوین اصول الگوی توسعه فضایی و شکل شهر زیست پذیر ایرانی مطالعه موردی مناطق ( 22، 15، 1)، رساله­ی دکترا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.
پریزادی طاهر، بیگدلی لیلا، (1395)، سنجش زیست پذیری محلات منطقه 17 تهران، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال سوم، شماره 1، صص 90-65.
پیری عیسی، ملکی علی، (1387)، آسیب شناسی مسایل شهری، مجموعه مقالات اولین همایش توسعه محله ای، زیر نظر دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، انتشارات طرح نو، تهران.
جعفری اسدآبادی حمزه، (1392)، بررسی زیست پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار شهری (مورد مطالعه کلان: شهر تهران)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی تهران.
خراسانی محمد امین، (1391)، تبیین زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی (مطالعه موردی: شهرستان ورامین)، رساله دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران.
خزائی نژاد فروغ، (1394)، تحلیل زیست پذیری در بخش مرکزی شهر تهران (موردپژوهش: محله‌های منطقه 12)، رساله دکتری، دانشگاه خوارزمی تهران.
ساسانپور فرزانه، (1390)، مبانی ‌پایداری توسعه ‌کلان‌شهرها با تأکید بر ‌کلان‌شهرتهران، چاپ اول، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، تهران.
عیسی لو علی اصغر، بیات مصطفی، بهرامی عبدالعلی، (1393)، انگارۀ زیست پذیری رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی( مطالعۀ موردی: شهرستان قم بخش کهک)، فصلنامۀ مسکن و محیط روستا، شمارۀ 146، صص120-10.
مازندرانی عظیمه، (1392)، شناسایی اصول و معیارهای شهر زیست‌پذیر و سنجش زیست‌پذیری در منطقه 5 شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده معماری و شهرسازی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
Amir, A. L., Puspitaningtyas, A., & Santosa, H. R. (2015). Dwellers participation to achieve livable housing in Grudo rental flats. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 179, 165-175.
Badland, H., Whitzman, C., Lowe, M., Davern, M., Aye, L., Butterworth, I. & Giles-Corti, B. (2014). Urban livability: emerging lessons from Australia for exploring the potential for indicators to measure the social determinants of health. Social science & medicine, 111, 64-73
Faiz, A., Faiz, A., Wang, W., & Bennett, C. (2012). Sustainable rural roads for livelihoods and livability. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 53, 1-8.
Larice, M. A. (2005). Great Neighborhoods: The Livability and Morphology of High Density Neighborhoods in Urban North America. University of California, Berkeley.
Leby, J. L., & Hashim, A. H. (2010). Livability dimensions and attributes: Their relative importance in the eyes of neighborhood residents. Journal of Construction in
Mahmoudi, M., Ahmad, F., & Abbasi, B. (2015). Livable streets: The effects of physical problems on the quality and livability of Kuala Lumpur streets. Cities, 43, 104-114.
McCrea, R., & Walters, P. (2012). Impacts of urban consolidation on urban liveability: Comparing an inner and outer suburb in Brisbane, Australia. Housing, Theory and Society, 29(2):190-206.
Shahraki, A. A. (2014). Sustainable new towns in Iran: Reflections on problems and practices of urban planning and design using case studies (Doctoral dissertation, KTH Royal Institute of Technology
Veenhoven, R., & Ouweneel, P. (1995). Livability of the welfare-state. Social Indicators Research36(1), 1-48.