رتبه بندی روستاهای دهستان دینور شهرستان صحنه استان کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

عدم ­تعادل و نابرابری در زمینه ارائه و توزیع خدمات و نبود توجه به ظرفیت­های محیطی از جمله مشکلات اساسی مناطق روستایی است. برای پی بردن به میزان و علل این نابرابری­ها، لازم است بررسی دقیق و همه­جانبه­ای از وضعیت توزیع خدمات در نواحی روستایی صورت گیرد تا با توجه به وضع موجود و شناخت ظرفیت­ها و توان نواحی در جهت برنامه­ریزی توسعه نواحی روستایی اقدام شود. هدف تحقیق بررسی و رتبه بندی روستاهای دهستان دینور شهرستان صحنه استان کرمانشاه بر اساس مدل تاپسیس فازی است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، از نوع توصیفی-تحلیلی می­باشد که با استفاده از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه انجام گرفته است. داده­های جمع­آوری شده نیز با استفاده از نرم­افزار EXCEL ، SPSS تحلیل شدند. در این پژوهش، محقق با به کار بردن شاخص­های توسعه در ابعاد مختلف ( زیربنایی، اقتصادی، آموزشی-فرهنگی، بهداشتی-درمانی و...) به بررسی نحوه توزیع فضایی امکانات و خدمات و همچنین عوامل مؤثر بر نظام توزیع خدمات در روستاهای دهستان دینور و رتبه­بندی آنها با استفاده از روش TOPSIS FUZZY پرداخته است. جامعه آماری نیز شامل تمامی 43 روستای دارای سکنه دهستان دینور می­باشد که به روش تمام­شماری مورد بررسی قرار گرفته­اند. با توجه به نتایج پژوهش، روستاهای این دهستان در 22 سطح، رتبه­بندی شدند و میانراهان به عنوان تنها گزینه برخوردار، رتبه نخست توسعه را در بین روستاها به خود اختصاص داده و در مقابل پیرقاسم محروم­ترین نقطه روستایی در این دهستان می­باشد.  توجه به اینکه تاکنون مطالعه ای در دهستان دینور شهرستان صحنه در زمینه رتبه بندی و تعیین سطوح توسعه یافتگی انجام نشده است، این تحقیق می تواند راهگشای بخش قابل توجهی از مشکلات نابرابری و عدم توزیع ناهمگون خدمات در منطقه باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ranking of villages in Dinevar rural district of Sahneh county in Kermanshah Province

نویسندگان [English]

  • Zahra Jamshidi 1
  • Aeizh Azmi 2
1 Master of Geography and Rural Planning, Razi University, Kermanshah, Iran
2 Assistant Professor of Geography and Rural Planning, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

 Imbalances and inequalities in the provision and distribution of services and lack of attention to the environmental capacity are the major problems of rural areas. To realize the extent and causes of these inequalities, an exact and thorough investigation of the status of service delivery in these areas is necessary for planning rural development based on the current situation and identification of potentials and capacities in these areas. This research is practical in purpose and descriptive-analytic in nature. It is conducted by using survey methods and questionnaire. Collected data were analyzed using SPSS software, EXCEL. In this study, the researcher worked out with the various aspects of development indicators (infrastructure, economic, educational, cultural, health, etc.) to investigate the method of spatial distribution of facilities and services, as well as factors affecting the distribution of services in rural areas of Dinevar and to rank them using TOPSIS FUZZY method. The results of this study show that two factors, drylands and the distance to the center of the village did not have related with status of service delivery in the rural areas. Also, according to the results of the study, the villages of this rural district were ranked in 22 levels and Mianrahan, as their only option, ranks first for the development among the villages and in contrast PirGhasem is the most deprived area in this village.Due to the fact that a study has not been conducted in the village of Dinour in Sahneh county in terms of ranking and development of this development, this research can lead to a significant part of the problems of inequality and heterogeneous distribution of services in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ranking of rural services
  • Dinevar
  • Sahne
  • Topsis Fuzzy
ابراهیمی، م(1391)، سنجش سطح توسعه­یافتگی روستایی و رابطه آن با مؤلفه­های مکانی-فضایی( مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان کوهدشت- استان لرستان)، پایان­نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر جعفر توکلی، گروه توسعه روستایی دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه.
اکبری، ن.ا، زاهدی کیوان، م(1386)، کاربرد روش­های رتبه­بندی و تصمیم­گیری­های چند شاخصه، چاپ اول، تهران، انتشارات سازمان دهیاری­ها و شهرداری­های کشور.
بیات، م(1388)، سنجش توسعه‌یافتگی روستاهای بخش کوار شهرستان شیراز با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 20، شماره 1 ، صص 131-113.
پاپلی یزدی، م، ح (1381)، جایگاه روستا در فرآیند توسعه ملی از دیدگاه صاحب­نظران، انتشارات مؤسسه روستایی ایران، چاپ اول.
تقوایی، م، بهاری، ع(1391)، سطح­بندی و سنجش درجه توسعه­یافتگی شهرستان­های استان مازندران با استفاده از مدل تحلیل عاملی و تحلیل خوشه­ای، مجله جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، سال 23، پیاپی 48، شماره 4، صص 38-15.
تقوایی، م؛ ابراهیمی، ح(1385)، بررسی و تحلیل توزیع خدمات و امکانات روستایی ( مطالعه موردی : شهرستان بوشهر)، مجله جهاد، شماره 274، صص 42-23.
تقوایی، م؛ احمدیان، م؛ علی­زاده، ج(1390)، تحلیل فضایی و سنجش توسعه­یافتگی دهستان­های شهرستان میاندوآب با استفاده از مدل تاپسیس فازی، مجله علمی تخصصی برنامه­ریزی فضایی، سال اول، شماره سوم، صص 154-131.
 توکلی، ج(1391)، سنجش توسعه‌یافتگی کشاورزی شهرستان‌های استان کرمانشاه، جغرافیا و پایداری محیط، شماره 5، صص 126-111.
حسن زاده، د؛ ایزدی جیران، ا(1388)، بررسی جایگاه توسعۀ پایدار در اجتماعات روستایی ایران، فصلنامۀ علوم اجتمایی، دوره 17، شمارۀ 36، صص 55-27.
رضاطبع ازگمی، س، خ؛ مولایی هشجین، ن، ا(1388)، برنامه­ریزی توسعه خدمات روستایی از دیدگاه جغرافیا ( مطالعه موردی: بخش تولم شهرستان صومعه سرا)، فصلنامه چشم­انداز جغرافیایی (علمی-پژوهشی)، سال چهارم، شماره 8، صص 66-49.
رضوانی، م.ر؛ صادقلو، ط؛ سجاسی­ قیداری، ح.ا(1390)، سنجش درجه روستاگرایی با استفاده از مدل تاپسیس فازی (مطالعه موردی: روستاهای دهستان مرکزی شهرستان خدابنده)، پژوهش­های روستایی، سال دوم، شماره 1، صص 31-1.
رکن الدین افتخاری، ع.ا؛ آقایاری هیر، م(1386)، سطح بندی پایداری توسعه روستایی (مطالعه‌ی موردی: بخش هیر)، مجله ‌ی پژوهش ‌های جغرافیایی، دوره 39، شماره 61، صص 44-31.
رکن الدین افتخاری، ع.ا؛ ایزدی خرامه، ح(1380)، تحلیلی بر رویکردهای مکانیابی و توزیع خدمات در مناطق روستایی : بررسی تطبیقی رویکرد کارکردهای شهری در توسعه روستایی ( UFRD) و مدل­های تخصیص مکانی (LA)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره پیاپی 62، شماره 3، صص 66-30.
رکن الدین افتخاری، ع.ا؛ پورطاهری، م؛ فرج زاده، م؛ حیدری ساربان، و(1388)، نقش توانمندسازی در توسعه‌ی کشاورزی ( مطالعه‌ی موردی: استان اردبیل)، فصلنامه‌ی پژوهش های جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، دوره 41، شماره 69، صص103-87..
شایان، حa (1385)، تحلیل کمی و کیفی روند رشد و مکانیابی خدمات برتر در سکونتگاه­های روستایی شهرستان مشهد، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره هشتم، صص 114-95.
شایان، حb (1385)، نظام سطح­بندی خدمات رسانی روستایی در شهرستان مشهد، پژوهش­های جغرافیایی، دوره 38، شماره 58، صص 46-33.
ظهور فاضلی، ه، آرمان منش، س(1391)، ارتقای مدیریت دانش و فرآیند اطلاع رسانی در حوزه خدمات روستایی به کمک روش QFD و نظریه FUZZY ، اولین نشریه تخصصی مدیریت کیفیت فراگیر در ایران، سال اول، شماره 4، صص 26-18.
قنبری، ا (1390)، تعیین درجه توسعه‌یا‌فتگی و پیش‌بینی اولویت برنامه‌ریزی و توسعه نقاط شهری استان‌های ایران، فصلنامه علمی- پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، سال نهم، شماره 29، صص 179-165.
کهنسال، م.ر؛ رفیعی‌دارانی، ه (1388)، سنجش درجه توسعه‌یافتگی کشاورزی شهرستان‌های استان خراسان رضوی با استفاده از روش تاکسونومی عددی، اقتصاد کشاورزی، سال 3، شماره 4، صص 66-45.
محمدی، ج؛ عبدلی، ا؛ فتحی بیرانوند، م(1391)، بررسی سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان لرستان به تفکیک بخش‌های مسکن و خدمات رفاهی- زیربنایی، کشاورزی و صنعت، فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 25، صص 150-127.
مرادی، ژ(1391)، سنجش سطوح توسعه یافتگی کشاورزی دهستان قراتوره، شهرستان دیواندره، پایان نامه کارشناسی ارشد توسعه روستایی، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه.
مطیعی لنگرودی، س، ح؛ ولایتی، س.ا؛ یاسوری، م؛ اکبراقلی، ف (1387)، انتظام ساختار عملکردی سکونتگاه­های روستایی با تأکید بر الگوی تخصیص مکانی خدمات (مطالعه موردی: شهرستان کلات)، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره دهم، سال ششم، صص 136-119.
مکانیکی، ج؛ صادقی، ح. ا(1391)، تعیین الگوی فضایی بهینه استقرار مراکز خدمات روستایی با رویکرد تناسب اراضی به روش AHP (مطالعه موردی : بخش دهدز، شهرستان ایذه)، مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، دوره 1، شماره دوم، صص 69-47.
ملاقاسمی، م (1382)، سنجش سطوح توسعه‌ی نواحی روستایی استان کرمانشاه با استفاده از تکنیک AHP در محیط GIS، پایان‌نامه کارشناسی ارشد توسعه‌ی ‌روستایی به راهنمایی دکتر محمدرضا همزه­ای، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه.
نظریان، ا(1368)، سیر تحولات مفاهیم و پژوهش های ناحیه ای در جغرافیا، مجله رشد جغرافیا، شمارۀ 20، صص 23-18.
الهیاری، ص؛ مولایی پارده، س (1392)، تحلیل و سنجش سطح برخورداری مناطق روستایی از خدمات کشاورزی و تعیین دهستان مرکزی برای خدمات رسانی در شهرستان ایذه، مجله چشم­انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، سال هشتم، شماره 23، صص 129-117.
وصال، س؛ کریمی، ن؛ نظری، س(1391)، انتخاب نیروی انسانی در سازمان به کمک تکنیک تصمیم­گیری چند معیاره فازی، چهارمین کنفرانس ملی تحلیل پوششی داده­ها، دانشگاه مازندران، صص 4-1.
یاسوری، م(1383)، نظام سلسله مراتبی سکونتگاه­ها و سطح­ بندی خدمات روستایی ( نمونه شهرستان سرخس )، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، دانشگاه فردوسی مشهد، شماره سوم، صص 205-189.
یداله زاده‌چاری، ع.­(1383)، بررسی وضعیت توسعه‌ی کشاورزی نواحی روستایی شهرستان کرمانشاه، پایان‌نامه کارشناسی ارشدتوسعه‌ روستایی به راهنمایی دکتر حسین آگهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه.
Copus, A.K., Crabtree, J.R. (1996). Indicators of Socio-Economic Sustainability: An Application to Remote Rural Scotland, Journal of Rural Studies,12 (1): 41-54.
Ramatu, M., Xinshen, D. (2007), Regional disparities in Ghana: policy options and public investment implications. International FoodPolicy Research Institute (IFPRI), Washington, Discussion Paper series, No.693, pp. 1-55 .
 Robinson, Warren.c:(1975), Toward socio - economic population planning, population and Development planning, New York.