ارزیابی و اولویت بندی پروژه های حمل و نقل شهری با رویکرد توسعه انسان محور با استفاده از AHP فازی و TOPSIS فازی

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت صنعتی و مالی، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

امروزه اهمیت حمل­ و نقل عمومی بر کسی پوشیده نیست. با توجه به سند چشم­انداز 2025 می­توان گفت که حمل­ و نقل یکپارچه، در دسترس، ایمن و کم­ هزینه از اهداف مهم حمل ­و نقل شهری محسوب می­شود. حمل و نقل عمومی همواره مورد توجه برنامه ریزان سیستمهای حمل ­و نقل بوده و توجه به معیار انسان­محور بودن در ارزیابی و توسعه سیستم­های حمل ­و نقل عمومی درون­شهری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف این پژوهش ارائه چارچوبی برای سنجش تسهیلات حمل­ونقل عمومی کلان­شهر تهران با رویکرد انسان­محور می ­باشد. در این پژوهش با بررسی مبانی نظری حمل ­و نقل انسان­محور و با استفاده از تجربیات خبرگان در حوزه حمل­ونقل به شناسایی و تعیین اهمیت معیارهای حمل ­و نقل انسان­محور پرداخته و از طریق تحلیل عاملی تأییدی به یک برازش مدل ایده­آل رسیده و با استفاده از روش AHP فازی اقدام به وزن­دهی معیارها شده و با توجه به معیارهای شناسایی­شده و میزان اهمیت آن­ها عملکرد چهار بزرگراه شهر تهران از نظر انسان­محوری با استفاده از روش تاپسیس فازی ارزیابی و بر اساس آن اولویت­بندی صورت گرفته است. در نهایت با استفاده از تحلیل اهمیت- عملکرد، پیشنهاداتی برای معیارهای شناسایی­شده جهت بهبود انسان­محوری زیرساخت­های مطالعه­شده ارائه شده است. پژوهش حاضر از حیث گردآوری داده­ها توصیفی- پیمایشی است و نمونه­گیری به روش غیرتصادفی دردسترس انجام شده است. در پژوهش حاضر تعداد 29 معیار در پنج گروه ذینفعان جهت سنجش میزان انسان­محوری شناسایی شده که پس از انجام تحلیل عاملی تأییدی، تعداد نه معیار حذف شد و از 20 معیار باقی­مانده معیار امکانات مناسب برای استقرار و فعالیت (ایستگاه، سرپناه، سرویس‌های بهداشتی و ...) و فرصت‌های اشتغال‌زایی به ترتیب دارای بیشترین و کمترین اهمیت بوده ­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation and Prioritization Projects to Urban Transport by Develop Human-Centered Approach based on Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS

نویسندگان [English]

  • mesiam shahbazi 1
  • Mohammad Reza Fathi 1
  • nasim jesri 2
1 Assistant Professor, College of Farabi, University of Tehran, Iran
2 College of Farabi, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Today, the importance of public transportation is not hidden from anyone. According to the 2025 vision document, it can be said that integrated, accessible, safe and low-cost transportation is one of the important goals of urban transportation. Public transportation has always been considered by the planners of transportation systems and attention to the criterion of human-centeredness in the evaluation and development of intra-city public transportation systems is of special importance. The purpose of this study is to provide a framework for measuring public transportation facilities in the metropolis of Tehran with a human-centered approach. In this research, by examining the theoretical foundations of human-centered transportation and using the experiences of experts in the field of transportation, to identify and determine the importance of human-centered transportation criteria and through confirmatory factor analysis to fit the idea model. ‌Reached and using the fuzzy AHP method, the criteria were weighed and according to the identified criteria and their importance عملکرد The performance of four highways in Tehran from a human-centered point of view was evaluated using the fuzzy TOPSIS method and It is based on prioritization. Finally, using significance-performance analysis, suggestions are made for the identified criteria for improving the human-centered infrastructure of the studied infrastructure. The present study is descriptive-survey in terms of data collection and sampling has been done by non-random sampling method. In the present study, 29 criteria were identified in five stakeholder groups to measure the extent of human-centeredness. After performing the confirmatory factor analysis, nine criteria were removed and from the remaining 20 criteria, the criteria of suitable facilities for establishment and activity (station, shelter, Health services, etc.) and employment opportunities were the most important and the least important, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transportation
  • Human-centered development
  • Multiple Attribute Decision making
  • Importance-Performance Analysis
احدی، محمدرضا، ضرغامی، سعید، آقامحمدی، آرزو. (1393). بررسی شاخص­های توسعه پایدار در برنامه­ریزی حمل ­و نقل. ششمین کنفرانس ملی برنامه­ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه­های شهر اسلامی.
احمدی, قادر، هاشمی، نصیبه و محسن حقیقی، نسرین. (1392). پیاده مداری گامی در راستای حمل ‌و نقل انسان‌محور. همایش ملی معماری پایدار و توسعه شهری، بوکان، شرکت سازه کویر.
استادی جعفری، مهدی، رصافی، امیرعباس. (1392). ارزیابی سیاست­های توسعه پایدار در بخش حمل ­و نقل شهری با استفاده از مدل­های سیستم پویایی، مطالعه موردی: شهر مشهد. فصلنامه مدیریت شهری، شماره 31، صص 294-281.
استادی­جعفری، مهدی، حیدری ­می­آبادی، حامدرضا. (1390). ارزیابی حمل­و نقل پایدار ملی با استفاده از مدل شاخص مبنا. یازدهمین کنفرانس بین­المللی مهندسی حمل ­و نقل و ترافیک، معاونت حمل ­و نقل و ترافیک، تهران، ایران.
بختیاری، پیمان، استادی­جعفری، مهدی، کرمرودی، محمود، و حبیبیان، میقات. (1388). جایگاه انرژی­های تجدیدپذیر در نظریه حمل ­و نقل پایدار مسافر. فصلنامه مدیریت ترافیک، سال چهارم، شماره 12، صص 77-96.
بهرامی، یوسف. (1391). بررسی زندگی پیاده و وضعیت آمدوشد شهری با تأکید بر حمل ­و نقل انسان­محور، مورد مطالعه: شهر رشت. دوازدهمین کنفرانس حمل­و نقل و ترافیک، برج میلاد، 2-1.
1-    پوراحمد، احمد، عمران زاده، بهزاد ومهدی، علی. (1393). ارزیابی و اولویت بندی سیستم های مختلف حمل و نقل عمومی سریع در کلان شهر تهران با استفاده از مدل های کارآمد، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه ای، سال دوازدهم، شماره 23، صص 63-86.
تقی­نژاد، مهرناز. (1393). عوامل مؤثر بر مصرف انرژی با تأکید بر حمل ­و نقل، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
تندیسه، محسن، رضایی، محمدرضا. (1392). برنامه­ریزی راهبردی حمل­و نقل پایدار شهری در کلان­شهرهای ایران، مطالعه موردی: شهر مشهد. مهندسی حمل ­و نقل، سال پنجم، شماره اول، 1-18.
تیموری کرمانی، حسین، محمدطاهری، بهاره. (1392). شناسایی شاخص‌های حمل ‌و نقل انسان‌محور. سیزدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ و نقل و ترافیک، تهران، معاونت و سازمان حمل‌ و نقل و ترافیک.
حدیقه جوانی، محسن، صفارزاده، محمود و ناصرعلوی، صابر. (1389). بررسی مدل اولویت‌بندی ایمن سازی معابر پیاده شهری با محوریت شبکه‌های عصبی مصنوعیANN. فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، سال پنجم، شماره 16، صص54-39.
حسین­پور، علی، غریب، امید. (1391). فضاهای پیاده محور و راهبردهای کاهش آلاینده­های شهری. دوازدهمین کنفرانس حمل ­و نقل و ترافیک، برج میلاد، 1.
قریب، فریدون. (1383). امکان­سنجی ایجاد مسیرهای پیاده و دوچرخه در محدوده تهران قدیم. نشریه هنرهای زیبا، 19، صص 28-17.
کنف لاخر، هرمان. (1381). اصول برنامه­ریزی تردد پیاده و دوچرخه. ترجمه فریدون قریب، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم.
لاریمیان، تایماز، صادقی، آرش. (1390). اولویت­بندی شاخص­های مؤثر در پیاده­سازی رویکرد توسعه مبتنی بر حمل­ونقل همگانی با به‌کارگیری تکنیک تحلیل سلسله­مراتبی فازی، یازدهمین کنفرانس حمل ­و نقل و ترافیک، برج میلاد، 3.
معینی، سید محمد مهدی. (1385). افزایش قابلیت پیاده­مداری، گامی به‌سوی شهری انسانی­تر. نشریه هنرهای زیبا، 27، صص 16-5.
منظور، داود، صفاکیش، محمد. (1390). اثرات سیاست‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بر رفتار حمل ‌و نقل شهری با رویکرد قیاسی- استقرایی مطالعه موردی: شهر تهران. مجله تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، شماره4، صص 187-171.
مولایی، علیرضا، مولایی، علی­محمد. (1393). حمل­ و نقل و توسعه پایدار. کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار.
میربها، بابک، اسدامرجی، مرتضی و مهاجری، فاطمه. (1395). اولویت بندی پروژه‌های اجرایی سیستم های هوشمند حمل و نقل در یک کریدور کشور (کریدورتهران- بندر امام خمینی (ره)) با استفاده از الگوی شباهت به گزینه ایده آل، دومین همایش سیستم های حمل و نقل هوشمند جاده ای.
نقی­زاده، محمد. (1387). تأملی در رابطه پایداری فرهنگی با فرهنگ پایداری. مجموعه مقالات توسعه شهری پایدار، انتشارات دانشگاه تهران، شماره 6.
نصیریان، زهرا، اکبرزاده، میثم (1394).بررسی اثر ملاحظات پایداری شبکه در اولویت بندی پروژه‌های حمل و نقل شهری (مطالعه موردی: شهر اصفهان)، پانزدهمین کنفرانس بین المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک.
نوابخش، مهرداد، ارجمند سیاه­پوش، اسحاق. (1388). مبانی توسعه پایدار شهری. تهران، نشر جامعه­شناسان.
Banister, D., (2000). Sustainable urban development and transport-a Eurovision for 2020. Transport Reviews, 20(1), 113-130.
Borowik, L., & Cywiński, A., (2015). Modernization of a trolleybus line system in Tychy as an example of eco-efficient initiative towards a sustainable transport system. Journal of Cleaner Production.
Fang, M, Jie, H, Jiping, M, Shengguo, X., (2017). Evaluation of urban green transportation planning based on central point triangle whiten weight function and entropy-AHP, Transportation Research Procedia, 25C,3638–3648.
Haughton, G. and Hunter, C., (2005). Sustainable Cities, Published in the Taylor & Francis e- Library.
Hosseinzadeh Dalir, K., (2006). Regional Planning, Fifth Edition, Samt Publishing, Tehran. (In Persian)
Hugh, B, (2000). Sustainable communities: The potential for eco-neighborhoods, London: Earth Scan Publication Ltd.
Jones, S., Tefe, M., & Appiah-Opoku, S., (2013). Proposed framework for sustainability screening of urban transport projects in developing countries: A case study of Accra, Ghana. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 49, 21-34.
Sadhu, S. S., Tiwari, G., & Jain, H., (2014). Impact of cycle rickshaw trolley (CRT) as non-motorised freight transport in Delhi. Transport Policy, 35, 64-70.
Schwarze, B., (2005). Measuring local accessibility by public transport. In Proceedings of the 9th International Conference on Computers in Urban Planning and Urban Management.