روش تحلیل لایه ای علّی (CLA) و کاربرد آن در واکاوی عمیق مسائل در سیستم های آشوبناک شهری و منطقه ای

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

2 دکترای شهرسازی، دانشیار دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

3 دکترای آینده پژوهی، استاد دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در دوره تورم شهری و لگام گسیختگی شهرنشینی، شاهد تقابل دو سیستم پیچیده زمین یعنی زیست‌کره (زمین، دریا و جو) و تکنولوژی کره (شهرها، صنعت، تجارت و دولت) هستیم. از سویی ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز ﺳﺮیعتر از ﻫﺮ زﻣﺎن دﻳﮕﺮی در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ و دست‌خوش و آبستن تحولات گسترده. این تغییر و تحول گسترده با پیروی از روندی غیر خطی، پیچیدگی و عدم قطعیت‌های فراوانی را رقم می‌زند که نحوه مواجهه با آن را بسیار مشکل می‌نماید. در چنین شرایطی دریافته‌ایم که برنامه‌ریزان شهری و سیاست‌گذاران، رویکرد آینده‌مدار کارامدی ندارند که به آن‌ها این توانایی را دهد که از تغییرات قریب‌الوقوع، آماده‌شدن موثر (فعّال) برای پیامدهای متعاقب و پرداختن به پیچیدگی‌های ذاتی و سردرگم پیشی بگیرند. یکی از مهمترین دلایل این مسأله، ناکارآمدی ابزارهای شناختی در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی رایج و جاری است. در بسیاری موارد، عدم درک صحیح شرایط و علل پدیده‌ها و نیز تبعیت فرایند برنامه‌ریزی از مراحل کلیشه‌ای، باعث بروز مشکلات متعدد در جامعه هدف برنامه‌ریزی و عدم تحقق طرح‌ها و برنامه‌ها می‌شود. روش تحلیل لایه‌ای علّی یکی از روش‌های بسیار مهم و تأثیرگذار در حوزه آینده‌‌پژوهی است که به دنبال ترکیب و یکپارچه سازی دیدگاه‌های تجربی، تعبیری، انتقادی و یادگیری حین عمل است و بر مبنای آن می‌توان تحلیل بسیار عمیق‌تری از علل مسائل پیچده در فضای آشوبناک شهری ارائه داد و از پی آن تصمیماتی مقرون‌ به واقعیت گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Casual Layered Analysis (CLA) Method and its Application in Deep Problem Analysis in Urban and Regional Chaotic Systems

نویسندگان [English]

  • Ali Toobchi Sani 1
  • Mahmood Mohammadi 2
  • Saeed Khazaee 3
1 PhD student in Urban Planning, Isfahan University of Arts, Isfahan, Iran
2 Isfahan Art University, faculty of urban planning and architecture
3 University of Tehran, Management of Futures Studies Center
چکیده [English]

In the period of urban inflation and the downturn of urban disruption, we are witnessing the confrontation of two complex systems of the earth: biosphere (land, sea and atmosphere) and technology of the earth (cities, industry, trade and government). On the one hand, today is faster than any other time of year and undergoes widespread developments. This widespread transformation, following a nonlinear process, creates many complexities and uncertainties that make it difficult to deal with. In such circumstances, we have found that urban planners and policymakers lack an efficient future-oriented approach that enables them to make imminent changes, prepare effectively for subsequent consequences, and address Overcome the intricate and confused intricacies. One of the most important reasons for this is the inefficiency of cognitive tools in current and current decision-making and planning. In many cases, a lack of understanding of the conditions and causes of phenomena as well as the adherence of the planning process to the stereotypical process can lead to numerous problems in the target planning community and failure to realize the plans. The causal layered analysis method is one of the most important and effective methods in the field of futures studies that seeks to combine and integrate empirical, interpretive, critical, and intra-operative perspectives. It offered a much deeper look into the causes of complex issues in the chaotic urban environment, and then made realistic decisions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comprehensive-Rational Planning
  • Futures studies
  • Causal Layered Analysis
  • Change and Complexity
  • Post-Structuralism
ایراندوست، کیومرث. دهقان منشادی، مهدی. احمدی، میترا. مترجمین (1384). شهر در جهان در حال توسعه. نوشته رابرت. ب. پاتر و سالی لوید ایوانز. انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
بل، وندل (1392). مبانی آینده پژوهی: تاریخچه، اهداف و دانش، علم انسانی برای عصر جدید. ترجمه تقوی، مصطفی. محقق، محسن. انتشارات موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری­های دفاعی.
تایلور، نایجل (1394). نظریه­­های برنامه­ریزی شهری (از آغاز تاکنون). تر جمه محمود شورچه. انتشارات پرهام
حسینی مقدم، محمد (1390). کاربرد آینده پژوهی در علوم سیاسی با تکیه بر روش تحلیل لایه لایۀ علت­ها. نشریه رهیافت­های سیاسی و بین المللی.
خزائی، سعید (1388). آینده پژوهی نیاز امروز، ضرورت فردا. کارگاه آموزشی.
خزائی، سعید (1389). بنیان‌های آینده‌پژوهی مدرن؛ چیستی و چرایی مطالعات آینده. ماهنامه هنر نهم. شماره 9. آبان.
خزایی، سعید. محمود زاده، امیر (1391). آینده­پژوهی. انتشارات علم آفرین. اصفهان.
رفیعیان، سید مجتبی و جهانزاد، نریمان (1394). دگرگونی اندیشه در نظریه برنامه­ریزی. گروه شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس. انتشارات آرمانشهر. چاپ اول.
عبدی دانشپور، زهره (1390). درآمدی بر نظریه­های برنامه­ریزی با تأکید ویژه بر برنامه­ریزی شهری. انتشارات دانشگاه بهشتی. چاپ دوم. تهران.
فخرایی، مرضیه (بی­تا). بررسی آینده فناوری با روش تحلیل لایه­ای علت­ها. دسترسی در www.ayandepajooh.com.
گیدلی، جنیفر. ام (1396). آینده: یک معرفی بسیار کوتاه. ترجمه ابوذر سیفی کلستان. انتشارات فرهیختگان دانشگاه. تهران.
مبینی دهکردی، علی (1387). مگادایم‌ها؛ الزام راهبردی آینده سازمان­ها، انتشارات مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، تهران.
ملکی، عباس (1389). آینده­پژوهی و انرژی. جزوه درسی دانشگاه شریف.
ملکی­فر، عقیل. مرضیه فخرایی و مرضیه شاوردی (۱۳۹۵). راهنمای کاربردی آینده­نگاری منطقه­ای. انتشارات آینده­پژوه.
ملکی­فر، سیاوش. ملکی فر، فرخنده. مترجمین (1388). آینده­پژوهی پیشرفته، نگاهی ژرف به اصول، مبانی و روشهای آینده پژوهی. نوشته ادوارد کورنیش. انتشارات اندیشکده صنعت و فناوری (آصف)، گروه آینده پژوهی و دیده بانی. تهران.
ملکی فر، عقیل. وحیدی مطلق، وحید. ابراهیمی، سید احمد. مترجمین (1390). نواندیشی برای هزاره­ی نوین؛ مفاهیم، روش­ها و ایده­های آینده­پژوهی. نوشته ریچارد اسلاتر، نیکلاس آلبری، وندل بل، جل دال، جیمز دیتور، هزل هندرسون، جان .س هینچکلیف، فرانسیس پ. هاتچسون، لستر. و. میلبراث، جیمز اوگلیوی، جیمز پیج، آلن تاف. انتشارات مؤسسه آموزش و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
منزوی، مسعود. فتح­ا... زاده، علی. عمارلو، علیرضا (1388). سناریونویسی و رویکردهای متفاوت آن. انتشارات مرکز آینده­پژوهی علوم و فناوری دفاعی مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
میچیچ، پرو (1387). آینده پژوهی و مدیریت آینده در سی دقیقه. ترجمه عباد ا... حیدری. انتشارات وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، حوزه توسعه کاربرد فناوری های پیشرفته، مرکز آینده پژوهی و اطلاع رسانی. تهران.
وحیدی ­مطلق، وحید (1385). تحلیل لایه­لایه­ای علت­ها. از سری مقالات دانش­نامه آینده­اندیشی. اندیشکده وحید. دسترسی در wiki.futuresencyc.ir
Daffara,Phillip (2011). Rethinking tomorrow’s cities: emerging issues on city foresight ,Australia: elsevier.
Dator.Jim ,What Futures Studies Is and Not, Hawaii Research Center for Futures Studies Department of Political Science,University of Hawaii.
FOREN (2001). “A Practical Guide to Regional Foresight”. FOREN Network (Foresight Regional Development Network). European Commission Research Directorate General. STARTA Programme. )http://foren.jrc.es(
Hartmann. Christian (2011). From Urban Foresight to Urban Futures? Potentials and Limitations of Forward Looking Activities for Integrated Urban Development, REAL CORP Change for Stability: Lifecycles of Cities and Regions.
Inayatullah.Soheil (2008). Six pillars: futures thinking for transforming, Emerald Group Publishing Limited, Australia.
Milestad.Rebecka, Asa Svenfelt and Karl Henrik Dreborg (2014). Developing integrated explorative and normative scenarios: The case of future land use in a climate-neutral Sweden, Sweden, Elsevier.
Myer, Dowell (2000). construction the future in planning " , school of policy, planning and development, university of southern California.
Puglisi.Marika (2001). The study of the futures : an overview of futures s tudies methodologies, http://ciheam.org, Manchester, UK.
Ratcliffe, John And Ela Krawczyk (2011). Imagineering city futures: The use of prospective through scenarios in urban planning, Ireland: elsevier.
Wangel.Josefin (2012). Making Futures on Targets, Measures & Governance in Backcasting and Planning, KTH Architecture and the built environment, Sweden.