بررسی تغییرات سبک زندگی و تأثیرات آن بر کالبد معماری و پیکره بندی فضایی خانه های بومی (مطالعه موردی: خانه های بومی دوره قاجار و پهلوی شیراز)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان (خوراسگان)، ایران

2 دکترای معماری، گروه معماری، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

3 استادیار گروه معماری ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

4 استادیار گروه معماری و شهر سازی، دانشکده معماری و شهرسازی، موسسه آموزش عالی خاوران، مشهد، ایران

چکیده

پیکره‌بندی فضای خانه در یک منطقه می‌تواند متأثر از سبک زندگی ساکنان آن منطقه باشد راپاپورت و الیور زمینه‌های اجتماعی- فرهنگی را به‌عنوان عامل مؤثری در شکل‌گیری معماری بومی می‌دانند و همان‌گونه که راپاپورت بیان داشته است، فضا دارای معنی است. از این رو بایستی الگوی سازمان‌دهی فضا و پیکره‌بندی آن به‌منظور فهم ارتباط بین طراحی فضاهای ساخته شده و ابعاد متأثر از نحوه زندگی ساکنان آن، مورد بررسی قرار گیرد . بنابراین می‌توان مسئله اصلی پژوهش حاضر را به این صورت بیان نمود که: سبک زندگی و الگوی رفتاری ناشی از آن و همچنین بررسی روابط اجتماعی، روابط خویشاوندی، ساختار خانواده و... چگونه بر شکل‌گیری فرم و پیکره‌بندی فضایی خانه‌های بومی تأثیرگذار بوده است . با توجه به جامعه آماری خانه های بومی شیراز که اکثراً در محله سنگ سیاه بافت قدیمی این شهر واقع شده اند با هدف خوانش نحوی و بهره گیری از نرم افزار نحو فضا(Space Syntax)،آنالیزهای تحلیلی گرافیکی ( SPSS ) که با توجه به استدلالهای منطقی که از اطلاعات کمی حاصل از گرافهای نمایانی خروجی نرم افزار Ucl Depthmapبه دست می آید نقـاط قوت و ضعف آن را با تحلیل کیفی و کمی پیدا کرده، و جایگاه تغییرات شیوه زندگی را در کالبد معماری و پیکره بندی فضایی تفسیر می کنیم . خروجی این تفسیرها نتایجی است که از تعامل کیفیت های سبک زندگی و کمی شدن این کیفیتها با نرم افزار نحو فضا که در خانه های بومی شهر شیراز در دوره قاجار و پهلوی مورد بررسی قرار گرفته است، بدست می آید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of lifestyle changes and its effects on the architecture and spatial configuration of indigenous houses (Case study: Indigenous houses of Qajar and Pahlavi periods of Shiraz)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bazaee 1
  • Maryam Ghasemi Sichani 2
  • Alireza Shjaei 3
  • Seyed Mahdi Madahi 4
1 PhD Student in Architecture, Department of Architecture, Isfahan Branch (Khorasgan), Islamic Azad University, Isfahan (Khorasgan), Iran
2 PhD in Architecture, Department of Architecture, Isfahan Branch (Khorasgan), Islamic Azad University, Isfahan, Iran
3 Assistant Professor of Architecture, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
4 Assistant Professor, Department of Architecture and Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Khavaran Institute of Higher Education, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The configuration of home space in an area can be influenced by the lifestyle of the residents of that area. Rapaport and Oliver consider socio-cultural contexts as an effective factor in shaping indigenous architecture,and as Rapaport has stated, space has meaning.Therefore, the pattern of space organization and its configuration should be examined in order to understand the relationship between the design of built spaces and the dimensions affected by the way of life of its inhabitants. Therefore, the main problem of the present study can be expressed as follows: lifestyle and the resulting behavioral pattern, as well as the study of social relations, kinship relations, family structure, etc.how it has affected the formation of form and spatial configuration of indigenous houses. According to the statistical population of Shiraz native houses, which are mostly located in Sang-e-Siah Baft neighborhood of the old city of this city, with the aim of syntactic reading and using Space Syntax software, graphical analytical analysis (SPSS) which according to the arguments Logically, the quantitative information obtained from the visible graphs of the output graphs of Ucl Depthmap software finds its strengths and weaknesses through qualitative and quantitative analysis, and we interpret the place of lifestyle changes in the body of architecture and spatial configuration. The output of these interpretations is the results obtained from the interaction of lifestyle qualities and the quantification of these qualities with the space syntax software that has been studied in the native houses of Shiraz in the Qajar and Pahlavi periods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghajri and Pahlavi life structure
  • spatial configuration
  • local architecture of Shiraz houses
  • space syntax

مراجع

آوری پ، 1369. تاریخ معاصر ایران از تأسیس سلسله پهلوی تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، ترجمه م رفیعی مهرآبادی، تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطائی.
آدمیت ف، 1362. امیرکبیر و ایران، تهران: انتشارات خوارزمی.
ابراهامیان ی، 1379. ایران بین دو انقلاب، ترجمه ا گل محمدی و م فتاحی، تهران، نشر نی.
بل، سایمون؛ ریسمانچیان ، امید.(1389)، شناشناخت کاربردی چیدمان فضا در درک پیکره فضایی شهرها، نشریه هنرهای زیبا ، معماری و شهرسازی، شماره 43 ، ص 56-49.
بل، سایمون؛ ریسمانچیان ، امید.(1390)، بررسی جدا افتادگی فضایی بافتهای فرسوده در ساختار شهر تهران به روش چیدمان فضا، نشریه باغ نظر، شماره 17 ، ص 80-69.
تاجبخش ا، 1377. تاریخ تمدن و فرهنگ در دوره قاجار، شیراز: انتشارات نوید شیراز.
تکمیل همایون ن، ۱۳۸۵. آموزش و پرورش در ایران، ص ۸۷، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی.
چرمایف، سرج؛ الکساندر، کریستوفر (1371). عرصه‌های زندگی جمعی و زندگی خصوصی؛ به جانب یک معماری انسانی. (منوچهر مزینی، مترجم). تهران: دانشگاه تهران.
حائری مازندرانی، محمدرضا.(1388)، نقش فضا در معماری ایران، دفتر پژوهشهای فرهنگی، تهران
راپاپورت، آموس. (1381)." به سوی انسان شناسی خانه". (ترجمه ی مسعود پرچمی عراقی). مجله آبادی (36).
سلطان زاده، حسین (1390). "نقش جغرافیا در شکل گیری انواع حیاط در خانه‌های سنتی ایران". تهران: فصلنامه پژوهش های جغرافیای انسانی، بهار90 (75) 69-86، .
شولتز، نوربرگ کریستیان (1353). هستی فضا و معاری. تهران: کتابفروشی تهران.
شمیم ع، 1375. ایران در دور، سلطنت قاجار، تهران: انتشارات افکار.
عباس زادگان ، مصطفی.(1381)، روش چیدمان فضا در فرآیند طراحی شهری با نگاهی به شهر یزد. فصلنامه مدیریت شهری ، شماره 9 ، ص 75-64.
معماریان، غلامحسین؛ طغرل الجردی، مجید هاشمی؛کمالی پور، حسام.(1389)، تأثیر فرهنگ دینی بر شکل گیری خانه : مقایسه تطبیقی خانه در محله مسلمانان ، زرتشتیان و یهودیان کرمان ، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ، شماره 3 ، ص 25-1.
نوبخت د، 1346. عصر پهلوی، (رضاشاه کبیر پهلوی اول)، ج۱، ص۱۷۸، تهران: وزارت اطلاعات.
واتسن گ، 1340. تاریخ ایران دوره قاجار، ترجمه و مازندرانی، تهران: انتشارات سخن.
یزدانفر، عباس؛ موسوی، مهناز ؛ دقیق، هانیه زرگر. (1387) تحلیل ساختار فضایی شهر تبریز در محدوده بارو با استفاده از تکنیک اسپیس سینتکس. ماهنامه بین المللی راه و ساختمان، 67، 69-58 .
Bendikt,Michael & Burnham, Clarke A. (1985). Perceiving architectural space: from optic arrays to isovists. In: Warren,W.H. ,Shaw, R. E. &J.Hillsdale, N. (eds.) Persistence and change. Lawrence Erlbaum: CONNECTICUT.
Calthrope, Peter(1986). A Short History of Twentieth Century New Ttowns. In Peter Calthrope and Sim Van Derryn. Sustainable Communities. Sierra Club Books.San Francisco: Sco.
Dalton, Ruth Conroy & Bafna, Sonit.(2003). The syntactical image of the city:A reciprocal definition of spatial elements and spatial syntaxes, Proceedings. 4th International Space Syntax Symposium London.
 Dawson, Peter.C.(2002). Space Syntax analysis of Central Inuit snow houses. Journal of Anthropological Archaeology ,21,464-480.
Dursun, Pelin.(2007). Space Syntax In Architectural Design. 6th International Space Syntax Symposium,Istanbul.
Hillier, Bill & Hanson, John. (1984) The Social Logic of space, New York, Cambridge University Press.
Hillier, Bill .(1999) The hidden geometry of deformed girds: or, why space syntax work, when it looks as though it shouldn’t .Environment and planning B: planning and Design.
Hohmann, Hasso.(2005) Culture of memory and maya architectural documentation and interpretation of structure 1of chunchimi 3. Anthropologiacal Notebooks.
 Hiliier, Bill.(2005). The Art Of Place and The Science of Place.World Architectural, Beijing, Special Issue on Space Syntax, 96-102.
Hiliier, Bill.(2008). Space and Spatiality What the Built environment needs from social theory. Building Research & Information, 26, 216-230.
Jiang, Bin, Claramunt, Christophe & Klarqvist, (2000) Bjijm, Integration of space syntax into GIS for modeling urban space JAG.
Jrong, Sang Hyu & Ban, Yong Un.(2011). Computational Algorithms To Evaluate Design Solutions Using Space Syntax, Computer-Aided Design,43, 664-676.
Gibson, James Jorme.(1979). The Ecological Approach to Visual Perception, Houghton Mifflin, Bosto, London.
Groat, Linda N. & Wang, D.(2002). Arcchitectural Research Methods, New York, J. Wiley.
Groat, Linda N. & Wang, D., Architectural. research methods, New York, J. Wiley, 2002.
Klarqvist, Bjorn.(1993) A Space Syntax Glossary .Nordisk Arkite kturforskning.
Lima, Jose Julio.(2001).Socio-spatial segregation and urban form: Belem at the end of th 1990s. Geoforum,32, 493-507.
Malkawi, F. & Al- Qudah, I., The house as an expression of social worlds: Irbid's elite and their architecture, journal housing and the Built Environment. 18, 25-48, 2003.
Mokhtarzadeh, Safoora, Abbaszadegan, Mostafa & Rismanchian, Omid.(2012). Pablished. Analysis of The Relation Between Spatial Structure and The Sustainable Development Level. A case study from Mashhad/Iran. Eighth International Space Syntax Symposium,Santiago.
Montello,Daniel R.(2007) Published. The Contribution Of Space syntax To a Comprehensive Therory Of Enviromental Psychology 6th International space syntax symposium. Istanbul.
Nopadon, Thungsakul.(2001). A Syntactic Of Spatial Configuration Towards the Understanding of Continuity and Change in Vernacular Living Space: a Case Stady in the Upper Northeast of Thailand, Bell & Howell Information and Learning Company.
Norberg-Schulz, Chirstion, Genius Loci.(1980). Towards a Phenomenology of Architecture, New York, Rizzoli.
Oliver, paul.(2006). Built to meet needs: Cultural Issues in Vernacular Architecture, Amsterdam, Boston, London, Architectural.
Oliver, Paul.(1989). Handed Down Architecture: Tradition in Transmission, in Bourdrier, Dwellings, Settlements and Tradition: Cross- Cultural Perspective, Lanham:MD: University of America .
Penn, Alan.(2011). Space Syntax and Spatial Cognition Or, Why the axial Line ? Procceding. 3rd International Space Syntax Symposium, Atlanta.
Peponis, John & Wineman, Jean.(2002). The Spatial Structure of Environment and Bhavior. Handbook of Environmental Psychology. New York: John Wiley and Sons, 271-291.
Rapoport, Amos.(1999). A framework for studying vernacular design. The Journal of Architectural and Planning Research, 16(1), 52-64.
Rapoport,Amos.(1969) House Form and Culture, United State Of America, University Of Wisconsin-Milwaukee.
Rapaprot, Amos.(1969). House Form and Culture, Englewood Cliffs, CA: Prentiz Hall.
Rapoport,Amos.(1982) The Meaning Of The Built Environment :a nonverbal communication approach, Beverly Hills ,Sage Publications.
Robbins,Edward.(1984) Architecture and culture: a research strategy. Design Studies.
Rossler, Beate & Glasgow, Rupert , D. V.(2005). The Value of Privacy, Cambridge Eng, Malden, Mass, Polity.
Said, Ismail.(2001). Cultural-Ethnic Landscape of Terrace Housing Community in Peninsular Malaysia JurnalTeknologi
Steadman, Philip.(1983). Architectural Morphology, London.Pion.
Warren, J & Fathi, E. (1982). Traditional Hhouses In Baghdad. Harsham: Coach Publishing House.- Hall, S.(1982). Encoding and Decoding In The Television Discourse In S.Hall. P.Hobson, A. lowe and P.will is(eds), Calture, Media Language, Hutchinson, London.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 11، شماره 42
خرداد 1400
صفحه 45-71

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار