مطالعه تطبیقی تاثیر روانشناسی محیطی و روانشناسی وجودی بر بهره‌وری کارمندان در فضاهای اداری با توجه به ویژگی های جغرافیای انسانی در شهرکرد

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکتری، گروه معماری، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

2 گروه معماری، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

3 هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

چکیده

در فضاهای کاری، محیط فیزیکی که توسط سازمان­ها برای انجام فعالیت­های حرفه­ای فراهم می­شود، یکی از عوامل تأثیرگذار بر عملکرد کارکنان بوده و از طرفی دومین سربار مالی عظیم سازمان (پس از منابع انسانی) به­حساب می­آید. محیط فیزیکی نقش قابل­توجهی را در کاهش یا افزایش بهره­وری و راندمان کاری کارمندان ایفا می­کند. از این­رو یکی از راه­های دستیابی به محیطی متناسب با کار، توجه به طراحی محیط کار بر اساس معیارهای روانشناسی محیط می­باشد. پژوهش حاضر، در پی مطالعه تطبیقی تاثیر روانشناسی محیطی و روانشناسی وجودی بر راندمان کارمندان در ساختمان­های اداری برآمده است. در این مسیر در وهله­­ی نخست، شاخص­ها و مولفه­های مرتبط با هر دو رویکرد استخراج شده و سپس میزان اثرگذاری هر یک از متغیرها بر بهره­وری کارمندان مبتنی بر شیوه­ی تطبیقی با یکدیگر قیاس شده­اند. روش پژوهش حاضر، تطبیقی و با تکیه بر رویکرد توصیفی- تحلیلی است که اطلاعات آن به صورت کتابخانه­ای- اسنادی گردآوری شده است. نتایج نشان داد که متاسفانه علی­رغم اثرگذاری موثر پارامترهای محیطی بر افزایش و کاهش میزان راندمان نیروی انسانی در ادارات و سازمان­ها، این مهم در طراحی فضاهای اداری کشور مورد بی­توجهی قرارگرفته است. از این­رو پژوهش حاضر توانسته با شناسایی و بازخوانی این معیارها، میزان اثرگذاری آن را بر روند کاری کارکنان آشکار سازد. این درحالی است که عنایت به ویژگی­ها و فاکتورهای وجودی و میزان تاثیرگذاری این عوامل نیز بر میزان بهره­وری کارمندان به مراتب بسیار بیشتر از مشخصه­های فیزیکی مورد بی­اعتنایی قرار گرفته است. شاید علت اصلی بی­توجهی به فاکتورهای وجودی، از عدم آگاهی معماران و طراحان چنین فضاهایی از این عوامل نشئت می­گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative study on the effect of environmental psychology and Existential Psychology on the efficiency of employees in office buildings according to the characteristics of human geography in Shahrekord

نویسندگان [English]

  • elham homayouni 1
  • elham pourmahabadian 2
  • sina razaghi asl 2 3
1 PhD student in Architecture, Department of Architecture, Shahrekord Branch, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran
2 Department of Architecture,Shahrekord Branch, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran
3 Faculty of Tarbiat Dabir Shahid Rajaei University
چکیده [English]

In the work area, the physical environment by the organization is one of the factors affecting the performance of employees and on the other hand, the second major financial burden of the organization (after human resources) is considered. The physical environment plays a significant role in reducing or increasing the productivity and efficiency of employees. Hence, one of the approaches to adapt to the work environment is based on the ` design of work environment based on the environmental criteria of the environment. His current study aims to compare the effect of environmental psychology and existential psychology on the job efficiency of employees in offices. First, related indices and elements of both approaches are extracted, and then the effective rate of each variable on employees’ efficiency has been compared by the comparative method. The research method is comparative, based on a descriptive-analytical approach, and the information is gathered with a library-attributive method. In this research, result showed that despite the positive effect of environmental factors on change of efficiency in human forces of organizations, it is a neglected factor in designing work environment in Iran; while existential characteristics and factors and their effect is even more neglected than physical attributes, maybe because the designers and architect are not aware of this effect. Therefore, the present study has been able to identify and re-read these criteria to reveal its impact on the work process of employees.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Office building
  • environmental psychology
  • existential psychology
  • employees&rsquo
  • efficiency
اسدی صفات، ش.، نیکپور، م. (1394). بررسی ویژگی های ساختمان های اداری معروف جهان از لحاظ معماری سازه، کنفرانس بین المللی مهندسی و علوم کاربری، دبی.
بابایی، پ. (1386). مکتب­های فلسفی از دوران باستان تا امروز. تهران: موسسه انتشارات نگاه.
گلرخ، شمین (1391). قرارگاه رفتاری: واحدی برای تحلیل محیط (چاپ اول). تهران: انتشارات آرمانشهر.
لنگ، جان (1391). آفرینش نظریه معماری نقش علوم رفتاری در طراحی محیط (چاپ ششم). (ترجمه علیرضا عینی فر) تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران.
لنگ، جان و مولسکی، والتر. (1393). نظریه معماری، تمرین و علوم رفتاری: بازبینی عملکردگرایی (چاپ اول). (ترجمه ی محسن کاملی) تهران: سازمان مدارس آزاد اسلامی (سما)، پیام سما.
نفیسی، غلامرضا؛ شکرکن، حسین؛ برادران رفیعی، علی محمد و ماهر، فرهاد (1394). مکتبهای روانشناسی و نقد آن. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
پیربابابی، م.ت.، ملکی، م. (1388). عوامل موثر بر مطلوبیت فضای کار اداری. هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 40: 61-70.
خستو، مریم (1399) تاثیر شکل بر فرهنک: رویکردی تاریخی، فصلنامه جغرافیا (وابسته به موسسه اموزش عالی قشم، سال یازدهم، شماره 1.
خنیفر، ح. (1390). روانشناسی کار. تهران: دانشگاه تهران.
دانشپور، ع.، مهدوی­نیا، م.، غیائی، م.م. (1388). دانش جایگاه روانشناسی محیطی در ساختمان­های بلندمرتبه با رویکرد معماری پایدار. هویت شهر، 3(5): 29- 38.
ریگن، چ. (1388). روش تطبیقی راهبردهای کیفی و کمی. ترجمه محمد فاضلی، تهران: نشر آگاه.
شکرکن، ح. و همکاران (1390). مکتب­های روانشناسی و نقد آن، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
صفوی­مقدم، ن. (1390). زمینه­ها و پیشینه­ی فلسفه­های اگزیستانس و برخی از برداشت­های ناصواب. غرب­شناسی بنیادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1(1): 39- 54.
علی­پور، ر.، میرحسینی، م.، مهدوی­پور، ح. (1395). مولفه­های طراحی ساختمان­های اداری در راستای افزایش راندمان کاری کارمندان. کنفرانس دوسالانه جامعه و معماری معاصر، اصفهان، موسسه معماری و شهرسازی سفیران راه مهرازی.
فرزا­م­، م. (1392). مبانی برنامه­ریزی و طراحی مراکز اداری. تهران: موسسه انتشاراتی جهان جام جم.
قنبران، ع.ح.، ابراهیم­پور، ر.، پایه­دار اردکانی، پ.، توحیدی­مقدم، م. (1396). بررسی نقش نور طبیعی، دید و منظر بر کاهش استرس کارمندان در فضاهای اداری با استفاده از روش روان فیزیک. دوماهنامه سلامت کار ایران، 14(6): 135-147.
کری، ج. (۱۳۸۹). نظریه و کاربست مشاوره و رواندرمانی. ترجمه یحیی سید محمدی، تهران: نشر ارسباران.
کیانی، ن.، رادفر، ر. (1394). شناسایی و رتبه­بندی عوامل موثر بر بهره­وری سازمان با استفاده از مدل دیماتل. فصلنامه مدیریت بهره­وری، 9(35): 111-130.
کی­یرکگارد، س. (1380). ترس و لرز. برگردان عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی.
گلابچی، م.، یوسفی، سعیدس. فروزانفر، م. (1391). اولویت­بندی نقش عوامل فیزیکی و معماری محیط کار در ارتقای عملکرد پرسنل سازمان­های پروژه­محور. سومین کنفرانس بین­المللی صنعت احداث، تهران: موسسه تحقیق و توسعه صنعت احداث.
مرتضوی، ش. (1380). روانشناسی محیط و کاربرد آن. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
مصلح، ع.ا. (1384). تقریری از فلسفه­های اگزیستانس، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
مک­اندرو، ف.ت. (2008). روانشناسی محیطی، مترجم: غلامرضا محمودی، تهران: نشر وانیا.
می، ر. (1395). روان­شناسی وجودی، ترجمه میرجواد سیدحسینی و فیروزه بکتاش. مقدمه و ویرایش: دکتر سیدحمید آتش­پور، تهران: نشر ارجمند.
می، ر.، ارنست، ا.، هانری ف. ا. (1398). هستی (وجود). ترجمه دکتر سپیده حبیب، تهران: نشر نی.
یالوم، ا. (1398). روان­درمانی اگزیستانسیالیسم (وجودی). ترجمه سپیده حبیب، تهران: نشر نی.
ادراکی، م.، برنا، ر.، فتاحی، ا.، مهدوی، م. (1399). بررسی تأثیر عناصر اقلیمی در معماری شهری (مطالعه موردی: شهر جلفا). فصلنامه علمی پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 12(4): 179-202.
اسکندری اصل، ح.، شیروانی، ع.ر (1397). نقش مدیریت کاهش حوادث غیرمترقبه (زلزله) در مناطق روستایی مطالعه موردی: شهرکرد). فصلنامه علمی پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 10 (3): 340-329.
خیری، ع.، رضائی زاده مهابادی، ک. (1399). تأثیر عوامل اقلیمی در طراحی ساختمان مسکونی با رویکرد توسعه پایدار (مورد مطالعه: اقلیم معتدل و مرطوب). فصلنامه علمی پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 13 (1): 673-688.
گلمحمدی، ر.، پیرمرادی، ز.، معمتدزاده طرقبه، م.، فردمال، ج. (1399). ارزیابی شدت روشنایی و دمای رنگ نور و ارتباط آن با خستگی بینایی در کارکنان اداری شهر همدان در سال 1396. سلامت کار ایران، 17 (1): 10-1.
سرور، رحیم و پژمان محمدی (1396) تحلیلی بر وضعیت فضای سبز شهری در شهرکرد، فصلنامه جغرافیا (وابسته به موسسه اموزش عالی قشم، سال هفتم، شماره 3.
پورقاسم گاگوانی، نازیلا و دیگران (1399) بررسی حضورپذیری گودکان در فضاهای شهری با رویکد عدالت فضایی، فصلنامه جغرافیا (وابسته به موسسه اموزش عالی قشم، سال دهم، شماره 4.
پاک روان، گلناز و دیگران (1399) تدوین الگوی روابط متقابل انسان و محیط با تاکید بر روانشناسی محیط در خانه‌های قاجاری، فصلنامه جغرافیا (وابسته به موسسه اموزش عالی قشم، سال دهم، شماره 4.
زراعت پیشه، حمیدرضا و دیگران (1399) بررسی رابطه بین ارزشهای فرهنگی و شکلگیری چشم انداز فضاهای مسکونی در محدوده قصر دشت شیراز، فصلنامه جغرافیا (وابسته به موسسه اموزش عالی قشم، سال یازدهم، شماره 1.
محمدی ‌ده‌چشمه، پ.، زیاری، ی.، توکلان، ع. (1398). نقض مدیریت شهری بر زیست پذیری شهر (مطالعه موردی: شهر شهرکرد). فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، 9 (3): 147-160.
دفتر تقسیمات کشوری(1383). نشریة عناصر و واحدهای تقسیمات کشوری. تهران: دفتر تقسیمات کشوری (وزارت کشور).
جعفری، عباس(1379) گیتاشناسی ایران ج 3، دایرة‌المعارف جغرافیایی ایران، چ 1، تهران: گیتاشناسی.
 مؤسسة گیتاشناسی(1383) اطلس گیتاشناسی استان‌های کشور. چ1، تهران: گیتاشناسی.
امیراحمدیان، بهرام (1383) تقسیمات کشوری. چ1، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
افلاکی‌سورشجانی، رضا(1382)جغرافیای استان چهارمحال و بختیاری. چ1، شهرکرد: موید.
بیات، عزیزالله (1367) کلیات جغرافیای طبیعی و تاریخی ایران. چ1، تهران: امیرکبیر.
امان الهی بهاروند، سکندر (1393) قوم لر: پژوهشی درباره پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لُرها در ایران تهران: نشر آگه.
امیر حسینی دهکردی، نیکزاد (1357) شناخت سرزمین چهارمحال، ج 1، شهرکرد: نشر هوسان.
بنی طالبی دهکردی، احمد (1390) مقدمه‌ای بر شناخت شهرکرد، وجه تسمیه، شهرکرد: نشر پردازش.
Al Horr, Y., Arif, M., Kaushik, A., Mazroei, A., Katafygiotou, M., & Elsarrag, E. (2016). Occupant productivity and office indoor environment quality: A review of the literature. Building and environment105, 369-389.
Aries, M. B., Veitch, J. A., & Newsham, G. R. (2010). Windows, view, and office characteristics predict physical and psychological discomfort. Journal of environmental psychology30(4), 533-541.
Armstrong, M., & Taylor, S. (2014). Armstrong's Handbook of Human Resource Management Practice: Edition 13. Kogan Page.
Bachelard, G. (1969). The poetics of space. Beacon Press.
El-Zeiny, R. M. A. (2012). The interior design of workplace and its impact on employees’ performance: A case study of the private sector corporations in Egypt. Procedia-Social and Behavioral Sciences35, 746-756.
Galasiu, A. D., & Veitch, J. A. (2006). Occupant preferences and satisfaction with the luminous environment and control systems in daylit offices: a literature review. Energy and buildings38(7), 728-742.
Garris, L.B. & Monroe, L.K. (2005). The Color Factor. Journal of Buildings, 99 (10), 72 – 73.
Gifford, R. (2007). Environmental psychology: Principles and practice (p. 372). Colville, WA: Optimal books.
Heft, H., Hoch, J., Edmunds, T., & Weeks, J. (2014). Can the Identity of a Behavior Setting Be Perceived Through Patterns of Joint Action? An Investigation of Place Perception. Behavioral Sciences, 4(4), 371-393.
Kamarulzaman, N., Saleh, A. A., Hashim, S. Z., Hashim, H., & Abdul-Ghani, A. A. (2011). An overview of the influence of physical office environments towards employee. Procedia Engineering20, 262-268.
Kamaruzzaman, S. N., & Zawawi, E. M. A. (2010). Influence of employees' perceptions of colour preferences on productivity in Malaysian office buildings. Journal of Sustainable Development3(3), 283.
Konstantzos, Iason, Seyed Amir, Sadeghi, Michael, Kim, Jie, Xiong, Athanasios, Tzempelikos (2020). The effect of lighting environment on task performance in buildings – A review. Energy and Buildings, Volume 226.
Kwon, M., Remøy, H., & van den Bogaard, M. (2019). Influential design factors on occupant satisfaction with indoor environment in workplaces. Building and Environment157, 356-365.
Mccoy, J. M. (2005). Linking the physical work environment to creative context. The Journal of Creative Behavior39(3), 167-189.
Moore, G. (1979). Environment-Behavior Studies. In J. Snyder, & A. Catanese, Introduction to Architecture (pp. 46-71). New York: McGraw-Hill.
Gieseking, G. (2014). Toward Environment-Behavior Theories of the Middle Range: Their Structure and Relation to Normative Design Theories. In G. Moore, & R. Marans, Advances in Environment, Behavior and Design, Volume 4 (pp. 1-40). New York: Plenum Press.
Pallasmaa, J. (2009). Mental and Existential Ecology. Sustainable School Buildings: From Concept To Reality (pp. 1-12). Ljubljana: Ljubljana Castle.
Robertson, I. T., Birch, A. J., & Cooper, C. L. (2012). Job and work attitudes, engagement and employee performance. Leadership & Organization Development Journal.
Scott, M. M. (2005). A powerful theory and a paradox: Ecological psychologists after Barker. Environment and Behavior, 37(3), 295-329.
Yalom, I. D. (1980). Existential psychotherapy. New York: Basik book.
Zhang, Yuanyuan, Dayi, Ou, Shengxian, Kang (2021). The effects of masking sound and signal-to-noise ratio on work performance in Chinese open-plan offices. Applied Acoustics, Volume 172.