بررسی و تحلیل ژئوپلیتیکی تاثیرات بحران مهاجرت(داخلی و خارجی) بر توازن ژئواکونومیک مناطق جغرافیایی ایران

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.

2 کارشناس ارشد جامعه شناسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

چکیده

یکی از عواملی که می‌تواند‌ رشد‌ و توسعه‌ منطقه‌ای را تحت تأثیر قرار دهد مهاجرت است تا آنجا که از مهم‌ترین استدلال‌هایی که در اصالت و حقانیت رشد و توسعه منطقه‌ای‌ می‌توان‌ مطرح‌ کرد، توانایی آن در کنترل پدیده جابجایی جـمعیت‌ و مـهاجرت‌ است. مهاجرت فرآیندی است که نرخ رشد جمعیت یا نرخ رشد عرضه‌ی نیروی کار را تغییر‌ می‌دهد‌. مهاجرت به خودی خود آثار اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی متعددی در کشورهای مهاجرت‌فرست و مهاجرت‌پذیر دارد. با توجه به حجم انبوه مهاجرت‌های داخلی و خارجی صورت گرفته در کشورمان که به اذعان کارشناسان و مسئولان وزارت کشور به نقطه بحران رسیده است سوال اصلی مقاله این است که این بحران چه تاثیری بر موازنه سیاسی، جغرافیایی و اقتصادی میان مناطق جغرافیایی مهاجر فرست ایران نسبت به مناطق مهاجر پذیر می-گذارد؟ فرضیه‌ای که در این مقاله در صدد بررسی آن هستیم این است که به نظر می رسد که میان بحران مهاجرت کنونی و بر هم خوردن موازنه سیاسی، جغرافیایی و اقتصادی میان مناطق جغرافیایی مهاجر فرست ایران نسبت به مناطق مهاجر پذیر رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی-‌ تبیینی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مقالات و اسناد کلان انجام می‌شود. روش جمع‌آوری داده‌ها نیز کتابخانه‌ای و نیز استفاده از مقالات علمی-‌پژوهشی است. ابزار گردآوری اطلاعات فیش‌برداری و استفاده از جداول و نمودارها و نیز نقشه‌ها است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geopolitical study and analysis of the effects of the migration crisis (internal and external) on the geoeconomic balance of Iran's geographical regions

نویسندگان [English]

  • Amir Sasanfar 1
  • Ali Hemmati 2
  • Hossein Mohammadi 3
1 Master student of political geography, Garmsar branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.
2 Master of Sociology, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran
3 Master student of political geography, Garmsar branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran
چکیده [English]

One of the factors that can affect the growth and development of a region is migration, as one of the most important arguments that can be made about the authenticity and legitimacy of the growth and development of a region is its ability to control population displacement and migration. Migration is a process that changes the rate of population growth or the rate of growth of labor supply. Immigration itself has many social, cultural and economic implications in both migrant and migrant countries. Given the large volume of domestic and foreign migration in our country, which according to experts and officials of the Ministry of Interior has reached the point of crisis, the main question of the article is what effect this crisis has on the political, geographical and economic balance between geographical areas. Does Iran allow immigrant areas? The hypothesis that we are trying to examine in this article is that there seems to be a positive and significant relationship between the current migration crisis and the imbalance of political, geographical and economic balance between the geographical regions of Iran's first immigrant and non-migrant regions. has it. This article is done using explanatory analytical method and using library resources and articles and macro documents. The method of data collection is also library and also the use of scientific-research articles. The tool is data collection and the use of tables and graphs as well as maps.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Migration Crisis
  • Geopolitics
  • Geoeconomics
  • Regional Balance
  • Iran
ابراهیم زاده، عیسی(1385)، مهاجرت و شهرنشینی: علل و پیامدها، فصلنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 233 و 234
اخباری، محمد و عطاا عبدی و حسین مختاری هشی(1390)، موقعیت ژئوپلتیک ایران و تلاش های امریکا برای تثبیت هژمونی خود در جهان (مطالعه موردی: طرح خاورمیانه بزرگ)، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 75
اردشیری، مهرداد، زاهد زاهدانی، سیدسعید (1375)، بررسی برخی عوامل عمدۀ اقتصادی، فرهنگی و اقلیمی مهاجرت بین‌استانی در دورۀ پس از پیروزی انقلاب اسلامی (1365-1355)، طرح پژوهشی مرکز جمعیت‌شناسی دانشگاه شیراز.
ارشاد، فرهنگ و صدف مینا(1389)، مهاجرت، نابرابری و پیامدهای آن، فصلنامه تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، شماره 59/4
اصلانی، مجتبی(1385)، بررسی روند مهاجرت در جمهوری اسلامی ایران طی سه دهه اخیر و تأثیر آن بر امنیت ملی (با تأکید بر مهاجرت داخلی به تهران)، فصلنامه جمعیت، شماره 55 و 56(صفحه 45 تا 82)
امین، حسن(1391)، مهاجرت های ایرانیان، فصلنامه حافظ، شماره 98
اوبرای، آمارجیت سینگ­(1370)، مهاجرت، شهرنشینی و توسعه، برگردان: فرهنگ ارشاد، انتشارات مؤسسه کار و تأمین اجتماعی، تهران.
ایمان، محمد تقی(1368)، مهاجرت در کشورهای جهان سوم، فصلنامه جستارهای ادبی، شماره‌های 86 و 87
ایمانی‌راد‌، مرتضی(1369)، توسعه و برنامه در جهان سوم با نگاهی به تـجارب تـوسعه ایـران.تهران‌:انتشاراتپیشبرد‌.
آتش پور، حمید و تورج محمد زاده(1376)، مهاجرت و جرم : نقش مهاجرت در پیدایش انواع جرایم، فصلنامه اصلاح و تربیت، شماره 33
آذر شب، محمدعلی(1385)، مهاجرت؛ فرصت ها و چالش ها، فصلنامه اندیشه تقریب، شماره 9
آذربایجانی، کریم و سیدکمیل طیبی و نفیسه هنری(1388)، عوامل مؤثر بر مهاجرت نیروی کار ایران، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 40
آسایش، حسین­(1378)، حرکات داخلی جمعیت ایران با تأکید بر مهاجرت روستایی (قسمت پایانی)، مجله جهاد (ترویج کشاورزی و توسعه روستایی)، دوره 19، شماره 220 و 221، صص 52-47.
بنی فاطمه، حسین(1367)، بیکاری و مهاجرت، فصلنامه رشد آموزش جغرافیا، شماره 13
بهفروز، فاطمه­(­1374­)، زمینه‌های غالب در جغرافیای انسانی، تهران، دانشگاه تهران.
بی پروا، ابراهیم(1368)، مهاجرت و ایرانیان مهاجر، فصلنامه ایران شناسی، شماره 2
بی.گادیکانست، ویلیام و کارمن ام لی و تسوکاسا نیشیدا و نائوتو اوگاوا(1385)، نظریه‌پردازی درباره ارتباطات میان فرهنگی، ترجمه پیروز ایزدی، فصلنامه رسانه شماره 67(صفحه 49 تا 98)
بیک محمدی، حسن و رضا مختاری ملک آبادی(1382)، تحلیلی جغرافیایی بر روند مهاجرت در استان خوزستان، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 2
پاپلی یزدی، محمد حسین و محمد ابراهیمی­(­1381­)، نظریه‌های توسعه روستایی، انتشارات سمت.
پتیه، ژان­(۱۳۶۹)، مهاجرت روستاییان، برگردان: محمد‌‌مؤمن کاشى، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، تهران.
توحیدفام، محمد(1379)، موانع توسعه فرهنگی در ایران: بر اساس رهیافت‌های متفاوت توسعه، فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی(دانشگاه تهران)، شماره 49 ‏(صفحه 159 تا 186).
تودارو، مایکل­(1367)، مهاجرت‌های داخلی در کشورهای در حال توسعه، برگردان: مصطفی سرمدی و پروین رئیسی‌فرد، انتشارات مؤسسه‌ کار و تأمین اجتماعی، تهران.
حاجی حسینی، حسین­( 1385 )، سیری در نظریه‌های مهاجرت، فصلنامه راهبرد، شماره 41
حسین‌زاده دلیر، کریم(1380)، برنامه‌ریزی ناحیه‌ای.تهران:انتشارات سمت.
خلیلی، رضا(1380)، مهاجرت نخبگان، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 14
دلاور، علی(1380)، احتمالات و آمار کاربردی در‌ روانشناسی‌ و علوم‌ تـربیتی.‌ ‌تـهران:انتشارات رشد.
رحمدل، عزت‌الله، محمودی، محمدجواد، کاظمی‌پور، شهلا (1392)، شاخص توسعه انسانی، طرح پژوهشی مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
رمضانی لشکریانی، صادق و کوثر حاجی پور(1388)، تأثیر ژئوپلتیک ایران بر امنیت ملی، فصلنامه حصون، شماره 19
زمردیان، محمد جعفر(1364)، اصول و مبانی برنامه‌ریزی ناحیه‌ای.مشهد:ناشر‌ کتابستان‌ مشهد.
زنجانی، حبیب‌الله­(1371)، جمعیت و شهرنشینی در ایران، جلد اول، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.
زنجانی، حبیب‌الله­(1380)، مهاجرت، انتشارات سمت، تهران.
زنجانی، حبیب‌ا...(1371)، مجموعه مباحث جمعیتی، جمعیت و توسعه‌.تهران‌:نشر مطالعات و تـحقیقات شـهرسازیو مـعماری ایران.
سازمان مدیریت و بـرنامه‌ریزی کشور(1381)، مرکز آمار ایران.خلاصه آمارهای پایه‌ای‌ استانها‌.تهران:ناشرمدیریت انتشارات و اطلاع‌رسانی.
سجادپور، سید محمد کاظم(1387)، مهاجرت و سیاست خارجی ایران، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و دوم - شماره 1
شاه آبادی، ابوالفضل و رقیه پوران(1388)، اثر مهاجرت مغزها بر رشد اقتصادی (مطالعه موردی ایران)، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 52
شـکوئی، حسین‌(1374)، دیدگاه­های‌ نو‌ در جـغرافیای شـهری.تهران:انتشارات سمت.جلد‌:اول‌.1374.
شوماخر، ارنست و فرید، ریک(1372)، کوچک زیباست، اقتصاد با ابعاد انسانی.مترجم:علی‌ رامین‌.تهران:انتشاراتسروش.
شیخی، محمدتقی (1379)، تحلیل و کاربرد جمعیت‌شناسی، انتشارات اشراقی، تهران.
شیعه‌، اسماعیل(1380)، با شهر‌ و منطقه‌ در‌ ایران.تهران:انتشارات دانشگاه علم و صنعت‌ ایـران.
ضرابی، اصغر(1382)، جزوه درسی اصول و روشهای برنامه‌ریزی منطقه‌ای.گروه جغرافیای‌ دانشگاه‌ اصفهان.
طاهر خانی، مهدی(1380)، تحلیلی بر عوامل مؤثر در مهاجرت های روستا/ شهری، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 62
طاهرخانی، مهدی­(1379)، تحلیلی بر عوامل مؤثر در مهاجرت‌های روستا-شهری: جهت‌گیری‌ها و مباحث جدید، مجله روستا و توسعه، دوره 4، شماره 3 و 4، صص 28-1.
طبیب زاده، امید(1374)، اطلس زبانهای دنیا و زبانهای ایران، فصلنامه نشر دانش، شماره 89
عظیمی، حسین(1372)، مدارهای‌ توسعه‌نیافتگی در اقتصاد ایران‌.تهران‌:نشر نی.1372.
عظیمی‌، ناصر‌(1381)، پویش شهرنشینی و مبانی نظم شهری.مشهد:نشر نـیکا.1381.
علییی، محمد ولی(1382)، مهاجرت و شهرنشینی در ایران، فصلنامه مصباح، شماره 46
فقیهی قزوینی، فاطمه(1365)، مهاجرت، رشد جمعیت و توسعه، فصلنامه رشد آموزش جغرافیا، شماره 5
فـیندلی، سلی(1372)، برنامه‌ریزی‌ مهاجرتهای‌ داخلی.ترجمه:عبدالعالی لهسائی‌زاده.شیراز‌:نشر‌ نوید‌.1372.
فیندلی، سلی­(1372)، برنامه‌ریزی مهاجرت‌های داخلی، برگردان: عبدالعلی لهسایی‌زاده، انتشارات نوید شیراز، شیراز.
قاسمی سیانی، محمد(1388)، پیامدهای مهاجرت روستا - شهری نسل جوان روستایی، فصلنامه پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره 2 ‏(صفحه 145 تا 166)
قلی پور، آرین(1382)، بحران مدیریت در مدیریت بحران، فصلنامه کمال مدیریت، شماره 4 و 5
کوهی، کمال و محمد باقر بهشتی و داود دعا گویان و شمسی محمدنژاد(1392)، تبیین مؤلفه‌های امنیتی مؤثر بر گرایش سرمایه‌گذاران به مهاجرت، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال دوم، شماره 2(صفحه 99 تا 116).
گریفین، کیت­(1384)، راهبردهای توسعه اقتصادی، برگردان: حسین راغفر و محمدحسین هاشمی، نشر نی، چاپ سوم، تهران.
گی هرمه(1351)، مهاجرت مغزها، ترجمه خلیل هراتی، فصلنامه نگین، شماره 91
لهسایی‌زاده، عبدالعلی­(1372)، برنامه‌ریزی مهاجرت‌های داخلی، انتشارات نوید شیراز، شیراز.
لهسائی‌زاده‌، عبدالعالی‌(1368)، نظریات مهاجرت، شیراز: تهران: انتشارات نوید‌
لیزا رنولدز وولف و فرهاد کاظمی(1378)، شهرنشینی، مهاجرت، و گسترش نارضایتی، فصلنامه ایران نامه، شماره 68 و 69
مختاری هشی، حسین(1397)، تبیین مفهوم ژئواکونومی(اقتصاد ژئوپلیتیکی( و توصیه‌هایی برای ایران، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهاردهم، شماره دوم.
مرکز آمار ایران­(1365)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن کل کشور، مرکز آمار ایران، تهران.
مرکز آمار ایران­(1375)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن کل کشور، مرکز آمار ایران، تهران.
مرکز آمار ایران­(1385)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن کل کشور، مرکز آمار ایران، تهران.
مرکز آمار ایران­(1386)، مهاجرت‌های استانی (85-1375) بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385، دفتر آمارهای جمعیت، نیروی کار و سرشماری، تهران.
مرکز آمار ایران­(1390)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن کل کشور، مرکز آمار ایران، تهران.
مزداپور، کتایون(1376)، زبانهای ایران باستان، فصلنامه جهان کتاب، شماره 49 و 50
مسعودیان، سید ابوالفضل(1382)، نواحی اقلیمی ایران، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 2
مشفق، محمود­(1387)، بررسی تحولات مهاجرت‌های داخلی و شهرنشینی در کشور از سال 1385-1355، طرح پژوهشی مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.
مشهدی‌زاده دهاقانی، ناصر(1374)، تحلیلی از ویژگیهای برنامه‌ریزی شهری در ایران.تهران:انتشارات‌ دانشگاه‌ علمو صـنعت ایـران.
معصومی‌ اشکوری‌، سید حسن‌(1376)، اصول‌ و مبانی‌ برنامه‌ریزی منطقه‌ای.صعومعه‌سرا:ناشر‌ مؤلف.
موسوی، سید محمد و مهدی گنجیان(1382)، نگاهی به مهاجرت روستایی در ایران، فصلنامه نامه پژوهش فرهنگی، شماره 6
مهاجرانی، علی اصغر(1371)، بررسی مهاجرت های داخلی در ایران، فصلنامه رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 13 و 14
مهدوی، مسعود(1371)، مبانی جغرافیای جمعیت.تهران:دانشگاه پیام نور.
میرحیدر، دره و رسول افضلی و اسکندر مرادی(1390)، ژئوپلتیک از نگاهی دیگر: تمرکززدایی از دانش / قدرت، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 78
نراقی‌، یوسف‌(1370)، توسعه و کشورهای تسعه نیافته، مطالعه تحلیلی‌ از‌ جـنبه‌های‌ نـظری‌-تاریخ‌ توسعهنیافتگی.تهران:ناشر‌ انتشار.
نورالهی، طه­(1389)، مهاجرت‌های استانیدرایران (1385-1365)، هفته‌نامه برنامه، سال نهم، شماره 376.
و.ایی.ساوینا(1380)، نام اقوام در جغرافیای ایران، ترجمه حسین مصطفوی گرو، فصلنامه نامه فرهنگستان، شماره 18
یاسوری، مجید و صادقی خشرو(1388)، نابرابری؛ علل، چگونگی و پیامدهای آن، فصلنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 265 و 266
یوسفی، علی(1380)، طبقه بندی اجتماعی اقوام در ایران، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 9.
Anonymous, “Britain: Our Country Needs you; Foring Nurses,” The Economist, Vol. 367, issue 8324, pp. 50, May 17 2003.
Anonymous, “Think Tank Warns of Impending Brain Drain,” HR Magazine, page 10, May 2003.
Vernon M. Briggs, Jr, “Mass Immigration, Free Trade, and Forgotten American Worker,” Challenge, May-June 1995, pp. 37-44.
Robert Carey, “Fight the brain Drain,” Successful Meetings, pp. 31-36, Febraury 2003.
Anthony Faiola, “S. America’s Expanding Exodus; Economic, Political Crisis Spur Migration of Rich and Poor,” The Washington Post, Nov. 30, 2000.
Mariam Jordan, “Latin American Exodus: As Prospects dim in Argentina, Its Jews Hear the Call of Israel---Jerusalem is Reaching Out to Hard-Hit Immigrants; A Trade off of Troubles---The Kupermans Take Stock,” Wall Street Journal, NY, NY, January 31, 2002.
David Kirkpatrick, The Riverse brain Drain,” Fortune, NY, vol. 146, issue 9, pp. 39-40, November 11, 2002.
David J. Lynch, “More of China’s best, brightest return home; Nation’s brain drain days over as it becomes land of opportunity,” USA Today, March 7, 2003.
Patrick J. McDnnell, “Central Americans Pose an Immigration Dilemma,” The Los Angles Times, Feb. 2, 1993.
Dave Patel, “The Round-Trip ‘Brain Drain’,” HR Magazine, p. 128, July 2002.
Henry S. Rowen, Two-Way Brain Drain, The Internatinal Economist, July/August 2001, pp. 56-7.
Akbar Torbat, The Brain Drain From Iran to the United States, Middle East Journal, Volume 56, No. 2, pp. 272-295, Spring 2002.
https://legacy.lib.utexas.edu/maps/iran.html