تحلیل ابعاد مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند در مناطق شهری (مطالعه موردی: شهر زاهدان)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

2 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

چکیده

امروزه با افزایش جمعیت و در پی آن بالا رفتن مصرف، تولید پسماند در ابعاد گوناگون خانگی، شهری، صنعتی و بیمارستانی به سرعت گسترش یافته است و کاهش تولید پسماند امری ضروری است. یکی از بخش‌های اصلی مدیریت شهری، مدیریت پسماند شهری است، که در کلیه مراحل آن، یکی از کلیدهای موفقیت، آگاهی و مشارکت شهروندان می‌باشد. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل ابعاد مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند در مناطق شهری زاهدان، می‌باشد. تحقیق حاضر بر اساس هدف، یک تحقیق توسعه‌ای، بر حسب ماهیت، تلفیقی از روش‌های کیفی و کمی و بر حسب روش از نوع پیمایشی و نحوه اجراء توصیفی-تحلیلی می‌باشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، توصیفی و استنباطی از محیط نرم افزار‌ (SPSS) و مدل‌ آراس خاکستری (ARAS-G) استفاده شد. جامعه آماری پژوهش حاضر جمعیت شهروندان مناطق پنجگانه شهر زاهدان (672589 نفر) نفر می‌باشد، که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر تعیین شد. نتایج بررسی ارتباط بین متغیر‌های توصیفی (شغل، جنس، سن و تحصیلات) و پذیرش اجتماعی مدیریت پسماند نشان داد، زنان به مراتب بیشتر از مردان مدیریت پسماند را در شهر زاهدان پذیرش کردند. همچنین هر چه میزان تحصیلات بیشتر می‌شود میزان پذیرش مدیریت پسماند نیز افزایش می‌یابد. بیشترین میزان همبستگی در سن 26-35 سال و کمترین میزان همبستگی اسپیرمن در سن 46 و بالاتر می‌باشد. نتایج مدل (آراس خاکستری)، نشان داد، در میان مناطق پنجگانه شهر زاهدان، منطقه پنج با مقدار k (9324/0)، بالاترین رتبه را در مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Dimensions of Citizens' Participation in Waste Management in Urban Areas(Case study: Zahedan City)

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Saeedi Mehr 1
  • Mahmoud Reza Anvari 2
  • Mariam Karimian Bostani 2
1 Department of Geography and Urban Planning, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran
2 Department of Geography and Urban Planning, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran
چکیده [English]

Today, with the increase in population and consequent increase in consumption, waste production in various dimensions of household, urban, industrial and hospital has expanded rapidly and reducing waste production is essential.One of the main parts of urban management is urban waste management, which in all its stages, is one of the keys to success, awareness and citizen participation. In this regard, the purpose of this study is to analyze the dimensions of citizen participation in waste management in urban areas of Zahedan.The present research is a developmental research based on its purpose, in terms of nature, a combination of qualitative and quantitative methods, and according to the method of survey type and descriptive-analytical implementation.For data analysis, descriptive and inferential software environment(SPSS)and model(ARAS-G)were used.The statistical population of the present study is the population of citizens of the five regions of Zahedan(672589 people),the sample size was determined to be 384 people using the Cochran's formula. The results of the study showed the relationship between descriptive variables (occupation, gender, age and education) and social acceptance of waste management, Women accepted far more waste management than men in Zahedan. Also, the higher the level of education, the higher the level of acceptance of waste management. The highest correlation is in the age group of 35-36 years and the lowest is in the age of 46 and above.The results of the model(ARAS-G)showed that among the five districts of Zahedan, District Five with a value of k(0.9324)has the highest rank in citizen participation in waste management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citizen Participation
  • Dimensions of Participation
  • Waste Management
  • Urban Areas
  • Zahedan
احمدی، ژیلا، چلاوی، سپیده، (1398)، تحلیلی بر تاثیر سرمایه اجتماعی در مدیریت پسماند، دومین همایش بین­المللی دانشگاه سبزوار.
اسمعیلی، فضل­اله، خداداد، مهدی، (1395)، تحلیل فضایی مشارکت شهروندان در مدیریت پسماندهای خانگی مطالعه موردی: شهر گرگان، فصلنامه مدیریت فراگیر، دوره 2، شماره 3، صص 22-41.
اسمعیلی، فضل­اله، خداداد، مهدی، مرزبان شیرخوارکلائی، شیما، (1394)، بررسی تطبیقی مشارکت شهروندان در مدیریت پسماندهای خانگی در مناطق شهری مطالعه موردی: شهر گرگان، همایش ملی مدیریت محیط زیست و توسعه پایدار، تهران.
ترکاشوند، جواد، امام جمعه، محمد مهدی، فرزدادکیا، مهدی، محمودخانی، روح الله، (1397)، میزان تفکیک از مبدا در مدیریت پسماند و مروری بر عوامل اقتصادی و اجتماعی موثر بر آن در چند شهر ایران (1396). مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، سال 22، شماره 5، صص 70-79.
توکلی­نیا، جمیله، سعیدی­راد، مجید، کاظمی، محمد، غریبی، مجتبی، (1396)، تحلیل عوامل موثر برانگیزش شهروندان برای مشارکت در مدیریت پسماند (مطالعه موردی: منطقه 5 شهرداری تهران)، فصل­نامه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری چشم انداز زاگرس، دوره 9، شماره 33، صص 1-19.
زیاری، کرامت­اله، بیک محمدی، حسن، رضایی کوچی، محمود، (1398)، بررسی نقش مشارکت شهروندان در افزایش موفقیت مدیریت شهری مورد: کلانشهر شیراز، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال10، شماره 38، صص 51-62.
ساروخانی، باقر، امیر پناهی، محمد، (1385)، ساخت قدرت در خانواده و مشارکت اجتماعی، پژهش زنان، دوره 4، شماره 3، صص 31-60.
سازمان آب و هواشناسی، (1398)، داده های ایستگاه زاهدان.
سازمان آمار نفوس و مسکن، (1395)، نتایج سرشماری­های 1395-1335.
سالنامه آماری استانداری سیستان و بلوچستان، (1397)، استانداری سیستان و بلوچستان.
سیف­الهی، پیام، تواهن، احمد، راحلی نمین، بهناز، قصابی، سبا، (1397)، مشارکت مردم و توسعه پایدار و نقش آن در مدیریت پسماند، چهارمین کنفرانس بین المللی یافته های نوین در علوم کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست، تهران.
شهرداری شهر زاهدان، (1398)، واحد خدمات شهری.
طرح جامع شهر زاهدان، (1395). شهرداری شهر زاهدان.
عوض­پور، آزاده، (1396)، مدیریت پسماند شهری با مشارکت مردم (نمونه موردی منطقه 17 شهر تهران)، اولین کنگره بین المللی پژوهش­های تخصصی در علوم، مهندسی و فناوری های دانشگاهی، شیراز.
غلامی، یونس، ثقفی، مهدی، حیدری، مهدی، (1397)، تأثیر عوامل اجتماعی اقتصادی در مشارکت شهروندان با تأکید بر مدیریت پسماند خانگی، نمونه موردی شهر گرگان، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال 8، شماره 30، صص 149-158.
غیاثی­نژاد، حسین، آذرمنش، رضا، خاکی وایقان، مهران، (1396)، بررسی جلب مشارکت عمومی برای فرآیند تفکیک از مبدا پسماند (مطالعه موردی: منطقه 4 شهر تهران)، چهارمین کنفرانس­بین المللی برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، تهران.
قلی­زاده، نقی، متانی، مهرداد، باقرزاده، محمدرضا، قلی­پور کنعانی، یوسف، (1399)، نقش راهبردی رسانه­ها در تبیین نقش متغیر­های جغرافیایی طبیعی-انسانی در مدیریت پسماند شهر تهران. فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی منطقه­ای، سال دهم، شماره 3، صص 1025-1041.
قنبری، قاسم، عرشی، شهنام، کمری، مهدی، سروش­زاده، مریم، (1394)، عوامل راهبردی مدیریت پسماند، آگاهی و مشارکت شهروندان منطقه سه شهرداری تهران، نشریه سلامت اجتماعی، دوره 2، شماره 3، صص 149-156.
نیرآبادی، هادی، حاجی­میررحیمی، سید محمود، (1390)، بکارگیری روش­های سلسله مراتبی و فازی در مکانیابی دفن زباله، دو فصل­نامه آمایش سرزمین، دانشگاه تبریز.
همتی، سمیه، (1397)، بررسی عوامل موثر جهت مشارکت شهروندان در طرح تفکیک از مبداد پسماند­های شهری (مطالعه موردی: شهر سرعین)، سیزدهمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران و سومین همایش ملی صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه محقق اردبیلی.
وحیدا، فریدون، نیازی، محسن، (1380)، بررسی موانع مشارکت در کاشان، پایان­نامه دکتری، اصفهان، دانشگاه اصفهان.
Ahmed, S. A., Ali, S. M. (2006). People as partners: Facilitating people's participation in public–private partnerships for solid waste management. Habitat International, 30 (4), pp 781-796.
Baum,H. S. (2004), citizen participation international enclopedia of the social ∞ behavioral sciences, pp1840-1846.
Cole, C., Quddus, M., Wheatley, A., Osmani, M., & Kay, K. (2014). The impact of Local Authorities’ interventions on household waste collection: A case study approach using time series modelling. Waste management, 34(2), pp 266-272.
Hoornweg, D., & Bhada-Tata, P. (2012). What a waste: a global review of solid waste management, Urban Development & Local Government Unit, World Bank, 1818 H Street, NW, Washington, DC 20433 USA
Ling, M, Xu, L, Xiang, L, (2021), Social-contextual influences on public participation in incentive programs of household waste separation, Journal of Environmental Management, Volume 281, 1 March 2021, 111914.
Mukherjee Basu, A, Punjabi, Sh, (2020), Participation in solid waste management: Lessons from the Advanced Locality Management (ALM) program me of Mumbai, Journal of Urban Management, Volume 9, Issue 1, March 2020, pp 93-103.
Tonmise A, Otitoju TA. (2014). Municipal Solid Waste Management: Household Waste Segregation in Kuching South City, Sarawak, Malaysia. American Journal of Engineering Research. 2014; 3(6), pp 82-91.