تاثیر مولفه های جغرافیایی ، اجتماعی و امنیتی بر عقب گرد اخلاقی در رسیدگی به جرایم اخلال گران نظام اقتصادی ایران

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 دانشیار، گروه حقوق جزا و جرم‌ شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

3 استادیار، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

قرابت قوانین و مقررات با مؤلفه‌های اخلاقی، سبب مقبولیت و کارآمدی بیشتر آن‌ها می شود. برهمکنش اخلاق و مقوله های جغرافیایی با موضوعات داخل در قلمرو حقوق کیفری نیز انکار ناپذیر و از اقتضائات روز است. از سوی دیگر ناکارآمدی حقوق‌کیفری در پاسخ‌دهی مؤثر به جرایم اقتصادی و ضرورت حفظ نظم و امنیت جامعه در دوران کنونی (جنگ اقتصادی)، سبب کاربست سیاست جنایی افتراقی جهت پاسخ دهی به این جرایم در قالب تصویب «آیین‌نامه اجرایی نحوه رسیدگی به جرایم اخلالگران در نظام‌ اقتصادی‌ کشور مصوب 23/08/97» گردیده بود که علی‌رغم قابلیت انطباق با اندیشه اخلاقی سودمدار، دارای جلوه‌هایی از عقب‌گرد اخلاقی نیز می‌باشد. در این مقاله به‌روش توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع رایانه‌ای و کتابخانه‌ای با نگاهی اخلاقی به شناخت این جلوه‌ها در جغرافیای سیاست جنایی افتراقی حاکم بر این دسته جرایم نظیر:عبور از اصل‌برابری-سلاح‌ها، رویگردانی از اصل برائت، تسرّع در رسیدگی و... پرداخته‌ایم و با قید راهکار، اصلاح شیوه مذکور با لحاظ آسیب‌شناسیِ صورت گرفته، به‌منظور همگامیِ بیشتر با آموزه‌های اخلاقی، اصول مسلم حقوق‌جزا و... و در نهایت پاسخ-دهیِ بهینه به این جرایم و قضاوت عادلانه‌تر دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران را ضروری دانستیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of geographical, social and security components on moral backwardness in dealing with crimes disrupting Iran's economic system

نویسندگان [English]

  • Sohrab Neshastehriz 1
  • Mahmoud Malmir 2
  • Masoud Heidari 3
1 Ph.d Student, Department of Criminal Law & Criminology, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
2 Associate Professor, Department of Criminal Law & Criminology, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Criminal Law & Criminology, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The closeness of the law and regulations to the ethical requirements considered to be a powerful support for their acceptability and efficiency. On the other hand , the inefficiency of the criminal law in response to the economic crimes and considering the necessity of maintaining the public interest and security in the present era (Economic war) has led to the formation of an approach in the form of “The Executive regulation by-law on how to deal with crimes of the corrupters in the country’s economic system and the establishment of the special economic crimes courts, approved on Nov. 14,2018” which despite its ability to adopt to the ethical theories of utilitarian it has shown sign of ethical retreats. In this article by using the descriptive and analytical methods as well as the computerized and library resources, we have studied some factors such as the equality of arms,ignorance of the principles of innocence, acceleration of the legal actions, and so we have suggested the solution that in order to keep pace with the ethics, religious teachings and certain principles of the criminal law the regulations and law should be revised and for the justice system to be more efficient and have better judgments this revision seems to be necessary.


کلیدواژه‌ها [English]

  • Geography
  • economic crime
  • Differential Criminal Policy
  • Criminal law
  • ethic

مراجع

  1. قرآن­کریم
  2. آشوری، محمد، مندنی، اسلام (1397)، «تحلیل سیاست ­جنایی امنیت­مدار در پرتو اصول اخلاقی و موازین حقوق­بشری»، فصلنامه پژوهش­های اخلاقی، پاییز، سال نهم، ش 1.
  3. آیت، علیرضا، پاکزاد، بتول، عالی­پور، حسن، صابر، محمود (1398) ، «توجیه رسیدگی افتراقی برای جرایم اقتصادی: تهدید جرم یا خطر مرتکب؟». فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، پاییز، سال هشتم، ش 28.
  4. اردبیلی، محمدعلی (1389) ،الف ، حقوق جزای عمومی، جلد اول، چاپ بیست و سوم، تهران، نشر میزان.
  5. اردبیلی، محمدعلی (1389) ، ب، حقوق جزای عمومی،جلد دوم، چاپ بیست و یکم، تهران، نشر میزان.
  6. اکبری، عباسعلی، مالمیر، محمود، پوربافرانی، حسن (1396) ، «مفهوم و مبانی­عدول از اصل برائت»، نشریه­ علمی ­پژوهشی فقه و حقوق ­اسلامی، بهار و تابستان، سال­هشتم، ش14.
  7. برهانی، محسن (1396) ، اخلاق و حقوق­کیفری، چاپ سوم، قم، نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  8. بیات­کمیتکی، مهناز، یزدان­پناه، زین­العابدین، بالوی، مهدی (1397) ، « از حقوق­بشر تا حقوق­ شهروندی؛ از فاعلیت تا مشارکت»، فصلنامه­ دیدگاه­های حقوق­قضایی، تابستان، دوره23، ش 82.
  9. پاک­ نیت، مصطفی (1396) ،افتراقی­شدن دادرسی­کیفری، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
  10. پِرَت، جان (1392(، عوام­گرایی کیفری؛ بسترها، عوامل و آثار، ترجمه هانیه هژبرالساداتی، چاپ اول، تهران،  نشر میزان.
  11. توجهی، عبدالعلی، دهقانی علی (1392) ، «در جدال امنیت گرایی و موازین دادرسی منصفانه»، فصلنامه پژوهش حقوق­ کیفری، بهار و تابستان، سال دوم، ش3.
  12. توحید­خانه، محمد صدر (1392) ، «حقوق در چنبره دشمن»، تازه­های علوم­جنایی(مجموعه­مقالات). زیر نظر علی­حسین نجفی­ابرندآبادی، کتاب اول، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
  13. جعفری­لنگرودی، محمدجعفر (1381) ،ترمینولوژی حقوق، چاپ دوازدهم، تهران، نشر کتابخانه گنج دانش.
  14. حیدری، مسعود، میرخلیلی، سید محمود (1397) ، «مبانی­ فقهی مدیریت­ خطر در مقابله ­با بزهکاری»، فصلنامه­ پژوهش­های فقهی، بهار،  دوره14، ش 1.
  15. خالقی، علی (1392) ، آیین­دادرسی­کیفری، چاپ بیست­و­یکم تهران:نشر شهر­دانش.
  16. خمینی، روح­الله (1382) ، شرح حدیث جنود و عقل، چاپ هفتم، قم:مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
  17. دبیرزاده،الهه (1394) ، جدال قدرت و آزادی در دادرسی­های­کیفری، رساله دکتری حقوق­کیفری و جرم­شناسی ، دانشگاه شهید بهشتی.
  18. دهخدا، علی اکبر (1385) ، فرهنگ متوسط دهخدا، جلد اول، چاپ اول، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  19. رالز، جان (1392) ،«دو مفهوم از قواعد». ترجمه محمدعلی اردبیلی. تازه­های­علوم­جنایی(مجموعه­مقالات) کتاب اول. زیر نظر علی­حسین نجفی­ابرندآبادی. چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
  20. رایجیان­اصلی، مهرداد (1398) ،«اصل قانون­مندی حقوق جنایی با رهیافتی به تحولات اخیر آن در حقوق ایران»، علوم جنایی تطبیقی در پرتو همکاری­های بین­المللی(مجموعه مقالات نکوداشت دکتر سیلویا تلنباخ) به کوشش دکتر حسین غلامی، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
  21. رحمانیان، حامد، حبیب­زاده، محمدجعفر (1392) ،«ابزارگرایی کیفری؛ قلمرو، مفهوم و شاخص­ها»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، زمستان، سال 2، ش 5.
  22. رحمدل، منصور (1392) ،«دادرسی ­عادلانه و مقررات­ دادرسی­کیفری ­ایران»، تازه­های­علوم­جنایی(مجموعه­مقالات) ، زیر نظر علی­حسین نجفی­ابرندآبادی،کتاب اول، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
  23. رحیمی­نژاد، اسمعیل (1387) ، کرامت ­انسانی در حقوق ­کیفری، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
  24. رستمی، هادی (1397) ، «ماهیت و آثار جرایم اقتصادی در قوانین کیفری ایران»، سیاست­جنایی در برابر بزهکاری اقتصادی(مجموعه مقالات) به کوشش: امیر حسن نیاز پور، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
  25. رضوانی، سودابه ( 1396) ،مفهوم خطرناکی در گستره علوم جنایی. چاپ اول. تهران: انتشارات میزان.
  26. سلطانی ­فرد، حسین، مالمیر، محمود، عالی­پور، حسن (1398) ،«دادرسی افتراقی جرایم نافی عفت؛ از مقتضی تعقیب تا صلاحیت سازمانی»، فصلنامه آموزه­های حقوق­ کیفری، پاییز و زمستان، دوره16، ش 18.
  27. سلطانی­فرد، حسین، مالمیر، محمود، عالی­پور، حسن (1397) ، «آیین­ دادرسی­ جرایم­ اقتصادی؛ پیوند محتوا و شکل»، فصلنامه مطالعات­ حقوقی، پاییز، دوره10، شماره3.
  28. شمس­ناتری، محمد ابراهیم (1390) ، «اصل برائت و موارد عدول از آن در حقوق­کیفری»، علوم جنایی(مجموعه­مقالات در تجلیل از استاد دکتر آشوری). چاپ چهارم، تهران، انتشارات سمت.
  29. شمس­ناتری، محمد ابراهیم، کلانتری، حمیدرضا، زارع، ابراهیم، ریاضت، زینب (1393) ، قانون مجازات­اسلامی­در ­نظم­ حقوقی ­کنونی، جلد اول، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
  30. شمعی، محمد، احمدی، محمدصادق (1398) ،«کرامت­ زدایی از انسان و انسانیت­زدایی از حقوق». دو فصلنامه حقوق­ تطبیقی، بهار و تابستان، سال15، ش1.
  31. طاهری، سمانه (1392) ،سیاست­کیفری سخت­گیرانه، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
  32. علیزاده، عبدالرحمن (1394) ، « آثار و نتایج شتابزدگی در مسئولیت­های اجتماعی از دیدگاه قرآن و روایات»، فصلنامه علمی پژوهشی بصیرت و تربیت اسلامی، پاییز، دوره12، ش 34.
  33. عمید زنجانی، عباسعلی (1382) ، آیات الاحکام، چاپ اول، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  34. غلامی، حسین (1396) ،کیفر شناسی؛ کلیات و مبانی پاسخ­شناسی جرم، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
  35. فتحی، محمدجواد، امیرحاجلو، فضل­الله (1397) ،«جلوه­های­دادرسی­افتراقی­قاچاق­کالا در پرتو اصول­دادرسی­منصفانه»، فصلنامه­ مطالعات ­حقوق­کیفری و جرم­شناسی، پاییز و زمستان، دوره48، ش2.
  36. فرجیها، محمد. مقدسی، محمدباقر (1395) ، «پاسخ های کیفری عوام گرایانه به مفاسد اقتصادی»، دایره المعارف ­علوم­ جنایی(مجموعه مقالات تازه های علوم­جنایی)، زیر نظر علی­حسین نجفی­ابرندآبادی، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
  37. فروغی، فضل­الله، صادقی، محمدهادی، اخوان­ کاظمی ، بهرام، میرزایی، محمد (1397) ،«کرامت­مداری؛ راهبرد تعادل بخش میان امنیت و آزادی»، مجله آموزه­های حقوق­کیفری، بهار و تابستان، ش15.
  38. فلاحی، ابوالقاسم (1397) ، «تخفیف مجازات در قانون مجازات اسلامی1392»، مجله حقوقی دادگستری، تابستان، سال82، ش 102
  39. قربان­نیا، ناصر (1394) ، حقوق­بشر و حقوق­بشر دوستانه، چاپ دوم، قم، نشر پژوهشگاه­ فرهنگ و اندیشه­اسلامی.
  40. قنواتی، جلیل، مندنی، اسلام (1397) ،«اخلاق ­و ­دادرسی ­عادلانه ­در پرتو قابلیت­ پیش­بینی ­قواعد دادرسی»، فصلنامه­پژوهش­های اخلاقی، بهار، سال هشتم، ش3.
  41. قهرمانی، مجتبی، سایبانی، علیرضا (1398) ، »بررسی تطبیقی دادگاه­های ویژه مبارزه با مفاسد اقتصادی با تأکید بر اصل حتمیت اجرای مجازات­ها»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، تابستان، سال 7، ش27.
  42. قیوم­ زاده، محمود، جهانگیری­ مقدم، روح­الله (1393) ، «اخلاق ­مداری؛ ­مبنای ارتقاء حقوق­ شهروندی»، فصلنامه­ پژوهش­های ­اخلاقی، زمستان، سال­پنجم، ش2.
  43. گلدوست جویباری، رجب. سلطانی رنانی، عبدالحسین، ابراهیمی میانرزی، مهدی (1397) ، «بررسی رویکرد امنیت­گرا به جرایم اقتصادی در نظام حقوقی ایران»، فصلنامه پژوهش های حقوقی قضایی، پاییز، ش3.
  44. گلدوست­ جویباری، رجب (1392) ، «توسعه ­قضایی و حقوق ­متهمان»، تازه­های­علوم­جنایی(مجموعه­مقالات) ، زیر نظر علی­حسین نجفی­ابرندآبادی، کتاب اول، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
  45. موسوی­بجنوردی، سیدمحمد، روحانی، سمیه (1391). «شاخصه­های عدالت قضایی از منظر امیرالمومنین علی(ع) با رویکردی بر آرای امام خمینی»، فصلنامه پژوهشنامه متین، بهار، سال 14، ش 54.
  46. موسوی­بجنوردی، سید محمد، کبیر تکمیلی­نژاد، عاطفه (1390) ، «جایگاه عدالت و اخلاق در فقه و حقوق­اسلامی با رویکردی بر آرای امام خمینی»، فصلنامه پژوهشنامه متین، تابستان، دوره13. ش 51.
  47. محقق داماد، سید مصطفی (1387) ، قواعد فقه(بخش جزایی)، چاپ نهم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
  48. محقق­ داماد، سید مصطفی (1381) ، قواعد فقه(بخش قضایی)، چاپ دوم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
  49. محمد نسل، غلامرضا (1395) ، جرم­شناسی ­عمومی، چاپ اول، تهران، نشر دادگستر.
  50. محمودی­جانکی، فیروز (1392) ، «نظام کیفر­دهی»، تازه­های­ علوم­ جنایی(مجموعه­مقالات). زیر نظر علی حسین نجفی­ابرندآبادی، کتاب اول، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
  51. مظاهری، حسین (1383) ، کاوشی نو در اخلاق اسلامی و شئون حکمت عملی، ترجمه:حمیدرضا آژیر، جلد 1، چاپ دوم، تهران، انتشارات ذکر.
  52. معین، محمد (1382) ، فرهنگ فارسی معین، جلد1، چاپ اول، تهران، نشر سی گل.
  53. منتظری، حسینعلی (1367) ، مبانی فقهی حکومت اسلامی، جلد 3، چاپ اول، قم، نشر کیهان.
  54. مندنی، اسلام (1394) ، سیاست جنایی امنیت مدار و نظام کیفری حقوق بشر. چاپ اول، تهران، نشر مجد.
  55. -مهدوی­پور، اعظم (1398) ،«مبانی افتراقی شدن سیاست کیفری در قلمرو جرایم اقتصادی». دایره المعارف علوم جنایی(علوم جنایی تجربی) زیر نظر علی­حسین نجفی ابرندآّبادی. جلد چهارم، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان.
  56. مهدوی­پور، اعظم، شهرانی­کرانی، نجمه (1396) ، «تحدید تضمین­های دادرسی­عادلانه در پرتو جرم­شناسی امنیت­گرا»، مجله­ حقوقی ­دادگستری، بهار، سال 81، ش 97.
  57. مهدوی­پور،اعظم (1395) ، الف، سیاست کیفری افتراقی در قلمرو بزهکاری اقتصادی.چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
  58. مهدوی­پور، اعظم (1395) ، ب «تعقیب و تحقیق جرم اقتصادی؛ روش­ها و ویژگی­ها»، دایره المعارف­علوم­جنایی(مجموعه مقالات تازه های علوم­جنایی) زیر نظر علی­حسین نجفی­ابرندآبادی، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
  59. مهدوی­پور، اعظم، شهرانی­کرانی، نجمه (1393) ، «امنیتی­شدن جرم­شناسی؛ راهبردها و آثار آن بر حقوق­کیفری». پژوهشنامه حقوق­کیفری. بهار و تابستان، سال 5. ش1 .
  60. میرمحمدصادقی، حسین، قدیری بهرام­آبادی رشید (1394) ،«نقش و جایگاه سیاست در عدالت کیفری حاکم بر جرایم تروریستی»، فصلنامه پژوهش­ حقوق ­کیفری، زمستان، سال4. ش. 13.
  61. ناجی، مرتضی (1394) ، آشنایی ­با­ آیین ­دادرسی ­کیفری، جلد دوم، چاپ اول، . تهران، نشر خرسندی.
  62. نجفی­ابرندآبادی، علی­حسین (1397) ، «سیاست­جنایی در برابر بزهکاری­اقتصادی». سیاست­ جنایی در برابر بزهکاری اقتصادی(مجموعه مقالات). به کوشش: امیر حسن نیاز پور، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
  63. نجفی ابرندآبادی، علی­حسین (1396) ، درآمدی بر سیاست جنایی، (دیباچه ویراست سوم کتاب درآمدی بر سیاست جنایی نوشته کریستین لازرژ برگردان: علی­حسین نجفی­ابرندآبادی)، چاپ ششم، تهران، نشر میزان.
  64. نجفی­ابرندآبادی، علی­حسین (92-91) ، تقریرات درس جرم­شناسی (از جرم­شناسی انتقادی تا جرم­شناسی امنیتی) ، دوره دکتری حقوق کیفری و جرم­شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
  65. نوربها، رضا (1387) ، زمینه­ حقوق جزای عمومی. چاپ بیست­و­یکم، تهران، نشر کتابخانه گنج­دانش.
  66. نیازپور، امیرحسن (1398) ،آیین دادرسی کیفری اقتصادی. چاپ اول، تهران، نشر میزان.
  67. وایت، راب، هاینز، فیونا (1395) ، جرم و جرم شناسی، ترجمه علی سلیمی، چاپ هشتم، قم، نشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  68. ورورایی، اکبر، سعادتی، رضا، هاشمی، حمید (1393) ، «تأثیر اخلاق در جرم­انگاری و جرم­زدایی در نظام­ حقوق­ کیفری­ اسلامی»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، پاییز، سال سوم، ش 8.
  69. Cebulak, Wojciech, (1996), Morality in Criminal Law and Criminal Procedure: Principles, Doctrines and Court Cases, Journal of Police and Criminal Psychology, Vol 11, No, 2. 34-37
  70. Eberle, Edward, (2012), Observations on The Development of Human Dignity and Personality in German Constitutional Law: An Overview, Liverpool Law Review,33:201-233
  71. Ferguson, Pamela, (2016), The Presumption of Innocence and  its Role in The Criminal Process, Criminal Law Forum, Available at: http://www.Springerlink.com ( DOI 10.1007/s10609-016-9281-8)  (Last Visited: 07/16/2020)
  72. Welch, Michael, (2003), Trampling Human Rights in The War On Terror: Implications To The Sociology of Denial, Critical Criminology,12:1-20
  73. https://aftabnews.ir/fa/news/613843/ (Last Visited: 07/25/2020)
  74. https://www.alef.ir/news/news/3980506011.html (Last Visited: 07/25/2020)
  75. https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3506278 (Last Visited: 07/25/2020)
  76. https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3562143 (Last Visited: 07/25/2020)
  77. https://www.leader.ir/fa/content/21858 (Last Visited:07/25/2020)

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار