تحلیل و بررسی تاثیر رودخانه‌های مرزی بر روابط ایران و همسایگان شرقی و شمال شرقی در راستای ثبات و توسعه اقتصادی مناطق مرزی و همگرایی منطقه‌ای

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

2 دانشیار جغرافیای سیاسی و گردشگری، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

3 دانشیار دانشکده جغرافیا، گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

4 استادیار جغرافیای سیاسی موسسه آموزش عالی قشم

چکیده

رودهای بین المللی، به راه های آبی گفته می شوند که از مرز بین دو یا چند کشور عبور کرده و نوار مرزی کشورها را مشخص می سازند یا رودهایی که در طول مسیر خود از قلمرو چند کشور عبور می کنند. در عصر کنونی منشأ بسیاری از درگیری‌ها و منازعات منطقه‌ای میان دولت‌هایی است که حوضه‌های آبریز مشترک دارند. هدف اصلی مقاله در حال انجام عبارت است از تحلیل و بررسی تاثیر رودخانه‌های مرزی بر روابط ایران و همسایگان شرقی و شمال شرقی در راستای ثبات و توسعه اقتصادی مناطق مرزی و همگرایی منطقه‌ای. سوال اصلی مقاله این است که رودخانه‌های مرزی چه تاثیراتی بر بر روابط ایران و همسایگان شرقی و شمال شرقی در راستای ثبات و توسعه اقتصادی مناطق مرزی و همگرایی منطقه‌ای گذاشته اند؟ اطلاعات مورد نیاز این تحقیق با استفاده از روش کتابخانه‌ای و اسـنادی جـمع‌آوری شده‌ است‌. به این ترتیب که با مطالعه و بررسی کتب، مقالات و مـجلات عـلمی پژوهـشی‌ به‌ گردآوری درباره موضوع این پژوهش پرداخته شده‌ است‌. همچنین‌ از نظرات اساتید و کارشناسان مربوط بـه جغرافیای سـیاسی‌ نیز به منظور افزایش هرچه بیشتر وزن مطالب استفاده شده است. نتایج مقاله نشان می دهد که پیدایش و شکل‌گیری آبراهه‌های طبیعی که همان رودخانه‌ها هستند، متأثر از عوامل مختلفی هستند؛ همچون شرایط آب و هوایی، زمین‌شناسی، عوامل انسانی و جغرافیایی است. رودخانه‌های با حوزه‌های مشترک مرزی آثار محسوسی بر روابط دو کشور به‌ویژه مسائل سیاسی و امنیتی آن‌ها می‌تواند بگذارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the impact of border rivers on relations between Iran and its eastern and northeastern neighbors in the direction of economic stability and development of border areas and regional convergence

نویسندگان [English]

  • Ali Zamani 1
  • heidar lotfi 2
  • Qiuomars Yazdanpanah Dero 3
  • Abbas Najafi 4
1 PhD Student in Political Geography, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran
2 Associate Professor of Political Geography and Tourism, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran
3 Associate Professor, Faculty of Geography, Department of Political Geography, University of Tehran
4 Assistant Professor of Political Geography, Qeshm Institute of Higher Education
چکیده [English]

International rivers are waterways that cross the border between two or more countries and mark the border of countries, or rivers that cross the territory of several countries along their route. In the current era, the source of many regional conflicts and disputes between governments that share watersheds. The main purpose of this paper is to analyze the impact of border rivers on relations between Iran and its eastern and northeastern neighbors in the direction of economic stability and development of border areas and regional convergence. The main question of the article is what effects have border rivers had on the relations between Iran and its eastern and northeastern neighbors in terms of stability and economic development of border areas and regional convergence? The information required for this research has been collected using library and documentary methods. In this way, by studying and reviewing books, articles and scientific research journals, a collection on the subject of this research has been done. Also, the opinions of professors and experts related to political geography have been used in order to increase the weight of the content as much as possible. The results of the article show that the emergence and formation of natural waterways, which are the same as rivers, are affected by various factors; Such as climatic conditions, geology, human and geographical factors. Rivers with common border areas can have a significant impact on relations between the two countries, especially their political and security issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Border rivers
  • convergence
  • geopolitics
  • border security
  • border economy

مراجع

بای، یار محمدی(1384)، هیدروپلیتیک رودخانه های مرزی، انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران.
حافظ نیا، محمد رضا و مهدی نیکبخت­(1381)، آب و تنش های اجتماعی و سیاسی مطالعه موردی گناباد، انتشارات سحاب تهران
حیدری، اسدالله(1391)، تحلیل هیدروپلیتیک ایران و کشورهای همسایه(مطالعه موردی کشورهای عراق، ترکیه، جمهوری آذربایجان، نخجوا و ارمنستان)، فصلنامهه علمی-پزوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال دهم، شماره (35).
رضایی، محمد تقی(1388)، چالشها و راهکارهای حقوقی نظام بهره برداری ار آب­های مشترک با نگاهی به رژیم حقوقی آب­های مرزی ایران، مجموعه همایش­های منطقه­ای، دومین همایش تبادل تجربه های پژوهشی، فنی و مهندسی.
ساری صراف، بهروز(1384)، بحران آب و همکاری­های بین المللی، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، تهران: مؤسسه  اطلاعات، شماره (215-216)، 196-203.
ستاره، جلال(1388)، نگرش مفهمومی به مرزهای ایران زمین، جلد سوم؛ شرح عبور خط مرز و چالش­های مرزی ایران، انتشارات دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی مرزبانی ناجا.
سنائی، وحید(1390)، هیدروپلیتیک، تمنیت و توسعه همکاری­های آبی در روابط ایران، افغانستان و ترکمنستان، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره دوم، تابستان، صص 211-185.
صادقی، سید شمس الدین(1376)، هیدروپلیتیک و بحران آب؛ چالش های آینده در خاورمیانه و خلیج فارس، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، سال یازدهم، شماره های (116-115) ، فروردین و اردیبهشت.
عبدی، عطاءالله و مختاری، حسین(1384)، نگاهی به فرصت ها و تهدیدهای هیدروپلیتیک ایران. دومین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران
عسگری، محمود(1381)، نسبت نوین منابع آبی به امنیت ملی، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره (16).
عیوضی جداری، جمشید­(1386)، جغرافیای آبها، انتشارات دانشگاه تهران
قره مشک غراوی، مریم(1383)، ژئوپلیتیک آب در منطقه خاور نزدیک بزرگ و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران(با تاکید بر مرزهای غربی و شرقی)، مقاله دکتری
کاویانی، مراد (1384)، مناسبات هیدروپلیتیک ایران و افغانستان، فصلنامه مطالعات راهبردی،شماره28
کردوانی، پرویز(1390)، منابع و مسائل آب در ایران. انتشارات دانشگاه تهران
موحد دانش، علی اصغر(1373)، هیدرولوژی آب­های سطحی ایران، تهران: سمت.
مؤسسه مطالعات استراتژیک لندن(1384)، گزارش آب، امنیت و خاورمیانه، ترجمه ی پیروز ایزدی، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین.
میزایی، محمد علی(1386)، "کلیات رودهای مرزی با تأکید بر ارس و هیرمند"، مجله رشد آموزش جغرافیا، دوره 21، شماره (3)، بهار.
نامی، محمد حسن(1390)، جغرافیای سیاسی آب­های مرزی ایران (رودخانه­ها). تهران: نشر زیتون سبز
نهازی، غلامحسین(1378)، بحران آب در خاورمیانه، تهران: مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
وزارت نیرو­(1373­)، آب و جمعیت، ترجمه مصطفی بزرگ زاده و دیگران، تهران: فصلنامه آب و توسعه، شماره، 4
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 12، شماره 46
فروردین 1401
صفحه 880-902

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار