تحلیل ابعاد پیدا و پنهان درهم تنیدگی مکان در فضای نیمه باز معماری با استفاده از آموزه های اسلامی

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

2 استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

3 استاد گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

نفس آدمی بازتابی از روح و وجود عالم هستی است که در کمال روحانی میان فضاهای پیدا و پنهان عالم سیر می کند. در برهمکنش فضاهای درون و برون، مکان معماری شکل می گیرد، که نمود این درهمتنیدگی مکان در فضای نیمه باز معماری مشهود است. پیوستگی فضایی و حلقه ارتباط دهنده فضای بسته و باز، در بُعد معرفتشناسی، همچون سیر نفس است میان عالم عقبی و اولی. نفس پس از جدایی از بدن، در عالمی دیگر به نام «برزخ» یا عالم « مثال» و «خیال» با تعلق گرفتن به « قالب مثالی» به حیات خود ادامه می دهد. هدف از پژوهش حاضر، بیان ارتباط معناشناسی و کیهانی در فضای باز و بسته معماری با عالم برزخ به عنوان مرتبه ای از وجود، بین عالم مادی و مجردات. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش از منابع کتابخانه ای و از روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات کیهانشناسی دینی در بیان مطالب، به هدف پیشبرد مفهوم تفکر و خیال در همزیستی زمینه طراحی معماری می باشد. بر اساس یافته های این پژوهش وجه اشتراک عالم برزخ و فضای نیمه باز معماری، از دیدگاه معرفت و معناشناسی، رکن طریقت و ارتباط بین عوالم زمانی و زمینی می باشد. فضای نیمه باز، در مقام نفس بوده که در میانِ فضای باز در مقام روح، و فضای بسته در مقام جسم، سیر می کند. این طی طریق راهی است برای رسیدن به کمالی که آدمی با روح اعظم یگانه می گردد و هم از آن راه رجعت و وصول خود را نیز سرانجام می بخشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis the evident and hidden of place Intertwined in semi-open space architecture using Islamic instructions

نویسندگان [English]

  • Negar Moghadasian Niaki 1
  • Shabnam Akbari Namdar 2
1 PhD student in Architecture, Department of architecture, Tabriz Branch، Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Art & Architecture, Tabriz Branch, Islamic Azad University,Tabriz, Iran.
3
چکیده [English]

The spatial continuity and the connecting link between closed and open space, in the epistemological dimension, is like the journey of the soul between the posterior and the first world. After separation from the body, the soul continues to live in another world called "purgatory" or the world of "example" and "imagination" by belonging to the "ideal form". The purpose of this study is to express the semantic and cosmic relationship between open and closed architecture of architecture with the purgatory world as a level of existence, between the material world and the abstract. The research method used in this research is from library sources and from the descriptive-analytical method and studies of religious cosmology in expressing the content, with the aim of promoting the concept of thinking and imagination in the coexistence of architectural design. According to the findings of this study, the common denominator of the purgatory world and the semi-open space of architecture, from the perspective of knowledge and semantics, is the pillar of the path and the relationship between the temporal and terrestrial worlds. The semi-open space is in the position of the soul, which walks between the open space as the soul, and the closed space as the body. This is the way to reach perfection, where man becomes one with the great soul, and through it he returns and reaches his end.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semi-open space
  • place entanglement
  • interpretation
  • architecture
قرآن کریم
ابن سینا، 1358. حدود یا تعاریف، ت: محمد مهدی فولادوند، بی جا، مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ ها، ص28.
ابن عربی، محی الدین(بی تا)، فتوحات مکیه، بیروت، دارالفکر، بی تا، جلد4، ص 304.
ابن عربی، محی الدین،1367، رسایل ابن عربی، ده رساله فارسی شده، مقدمه و تصحیح و تعلیقات: نجیب مایل هروی، انتشارات مولی، تهران، چاپ اول.
احمدی، بابک. 1392. حقیقت و زیبایی. درس های فلسفه هنر. تهران: نشر مرکز.
اردبیلی، سید عبدالغنی، 1381، تقریرات فلسفه اما خمینی، تهران، مؤسسه نشر آثار امام خمینی(ره).
اردلان، نادر و لاله، بختیار. 1390. حس وحدت: سنت در تصوف در معماری ایرانی. ت: ونداد جلیلی. تهران: انتشارات موسسه علم معمار رویال.
الکساندر، کریستوفر.1392. سرشت نظم: ساختارهای زنده در معماری، گزیده جلد اول: پدیده حیات. ت: رضا سیروس صبری و علی اکبری. تهران: انتشارات پرهام نقش.
الکساندر، کریستوفر.1392. چرمایفه، سرج، ۱۳۷۶، عرصه های زندگی جمعی و زندگی خصوصی، ترجمه ی منوچهر مزینی، تهران: دانشگاه تهران.
الیاده، میرچا، 1372. تایخ ادیان، ت : جلال ستاری، تهران سروش.ص355
باشلار، گاستون. 1392. بوطیقای فضا. ت: مریم کمالی و محمد شیرچه. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
بحرینی، سیدحسین و گلناز، تاج بخش. 1382. مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحی شهری خودی در تحقق آن، نشریه هنرهای زیبا، جلد6.
توسلی، محمود، 1376. اصول و روش های طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران، جلد اول، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی، وزارت مسکن و شهرسازی.ص67.
ساسانی، مژگان؛عینی فر، علیرضا و ذبیحی، حسین، 1359. تحلیل رابطه بین کیفیت فضای میانی و کیفیت های انسانی – محیطی، مورد پژوهشی: مجتمع های مسکونی شهر شیراز، نشریه هنرهای زیبا، 21، صص، 69 – 80.
شولتز، نوربرگ، کریستیان، ۱۳۸۸. روح مکانی، به سوی پدیدارشناسی معماری، ت: محمدرضا شیرازی. تهران : رخ داد نو.
شولتز، نوربرگ، کریستیان. ۱۳۹۳. معنا در معماری غرب. ت : مهرداد قیومی بیدهندی. تهران : فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران.
شولتز، نوربرگ، کریستیان. ۱۳۹۳. گزینهای از معماری، معنا و مکانی. ت: ویدا نوروز برازجانی. تهران : انتشارات پرهام نقشی.
جرجانی، سید شریف،1412. شرح المواقف، قم، منشورات شریف رضی.
جوهری، اسماعیل ابن حماد، صحاح اللغه، بیروت، دارالعلم، ص 419.
چیتیک، ویلیام، 1383. عوالم خیال و مساله کثرت دینی، ت : سید محمود یوسف ثانی، پژوهشگده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، چاپ اول. ص88.
دینانی، ابراهیم،1379. شعاع اندیشه و شهود در اندیشه سهروردی، تهران، مؤسسه انتشارات حکت، ج5.
دینانی، ابراهیم،1390. هستی و مستی، حکیم عمر خیام نیشابوری، ناشر اطلاعات.
دینانی، ابراهیم، 1393. معمای زمان و حدوث جهان، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران.
صانع پور، مریم 1386. جریان شناسی خیال در منظومه عرفانی این عربی، فصلنامه علمی پژوهشی خردنامه صدرا، شماره پنجاهم.
طباطبایی، سید محمد حسین، 1382، نهایه الحکمه، تعلقه غلامرضا فیاضی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
طباطبایی، سید محمد حسین ، 1371، حیات پس از مرگ، ج پبجم، قم، جامعه مدرسین.
طباطبایی، سید محمد حسین ، 1419ق، الرسائل التوحیدیه، بیروت، مؤسسه النعمان.
فارابی، ابونصرف محمد بن محمد بن طرخان، 1379ش. اندیشه های اهل مدینه فاضله، ترجمه و تحشه: سید جعفر سجادی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فلامکی، محمد منصور، 1355، باز زنده سازی بناها و شهرهای تاریخی، دانشگاه تهران، تهران، ص: 62
فلامکی. محمد منصور. 1393. دریافت یگانگی و معماری ایرانی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ص102-100.
فلاحت، م 1385، "مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده آن"،نشریه هنرهای زیبا، شماره 26.
فلاحت، م و نوحی، س،1390. "تهدید حس مکان محیط در پی تخریب نمادها"،مجموعه خلاصه مقالات اولین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی، تبریز، انتشارات دانشگاه هنر اسلامی.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، 1420ق. القاموس المحیط، اعداد عبدالرحمن المرعشی، بیروت، چاپ دوم،
کربن، هانری، 1969. خیال خلاقه در عرفان ابن عربی، پرینستون، نیوجرسیتی: انتشارات دانشگاه پرینستون.
معماریان، غلامحسین، 1395، سیری در مبانی نظری معماری، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران، صص: 219،288، 4120-418
معماریان، غلامحسین، 1381، نحو فضای معماری، مجله صفه، شماره 35، ص83-75
ملاصدرا،(صدرالدین محمد ابن ابراهیم شیرازی)، 1379. الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، قم، مصطفوی، ج8، ص 10-9 و 343-.330
ملاصدرا، 1354. المبداء و المعاد، تهران، انجمن فلسفه ایران، ص 313-315.
ملاصدرا، الاسفار، ج9، ص 45-46.
ملاصدرا، 1382، الشواهد الربوبیه، قم، بوستان کتاب.
ملاصدرا، 1419، مفاتیح الغیب، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی.
مولوی، جلال الدین محمد 1375، مثنوی معنوی( بر اساس نسخه قونیه)، تصحیح و پیشگفتار: عبدالکریم سوش، شرکت انتشازات علی و فرهنگی، تهران
نصر،س.حسین.1968.علم و تمدن در اسلام، ترجمه احمد آرام،کمبریج، ماساچوست، انتشارات دانشگاه هاروارد ،ص 93.
نصر،س.حسین. 1964. مقدمه ای بر عقاید کیهانشناختی اسلامی،کمبریج، ماساچوست: انتشارات بلک نت وابسطه انتشارات دانشگاه هاروارد.
Corbin, Henry, (1969) creative imagination in the Sufism of ibn Arabi, trans, Rulph manheim, Princeton university press
Falahat, M.S. (2006). The Sence of Space and Its Factors. HONAR-HAYE-ZIBA
Habibi, R.S. (2008). Images and the Meaning of Place. HONAR-HA-YE-ZIBA, 35,39-50.
Schulz, C.N. (2009). Genius Loci: Towards a Phenomenology of Architecture (S. Ayvazian, Trans.). Tehran, Iran: Tehran University Publishing Co.
Schwartz, C., and Waddell, Ch. (2012). Treating anxiety disorders. Journal of Children's Mental Health Research, vol.6
Modiri, A. (2008). Place.Hoviateshahr Journal, 2, 69-79.