برنامه توسعه کالبدی لبه‌های شهری با تأکید بر الگوهای اسلامی – ایرانی نمونه موردی: بزرگراه شهید کاظمی تهران

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور رئیس دانشگاه دولتی گرمسار

چکیده

هدف پژوهش حاضر ارتقا کیفی ورودی و لبه‌های بزرگراه شهید کاظمی تهران با تأکید بر ارزش‌های ایرانی - اسلامی می­باشد که این هدف بر اساس اسناد طرح­های فرادست و معیارهای پایداری در برنامه­ریزی و طراحی محیط هماهنگ با مقررات شهرسازی، توسعه فیزیکی شهرها، دوری از طبیعت و قطع رابطه انسان را با محیط زیست طبیعی موجب می­شود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و به روش‌شناسی از نوع توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش در بدو امر به کندکاو در تعاریف و مفاهیم سیما و منظر شهری و معرفی اهداف پژوهش، حرکت ناظر و ادراک آن با هدف استخراج معیارها و شاخص‌های مرتبط با مبادی ورودی شهر پرداخته که نتایج آن در قالب معیارهای اصلی و شاخص‌های آن­ها مشخص می­گردد. پس از استخراج متغیرها و معیارهای مرتبط، شناخت کیفیات بصری به وسیله برداشت­های میدانی و تصاویر گرفته شده از سایت انجام گردید تا این متغیرها تدقیق گردند. پژوهش حاضر بر روی کلیدی­‌ترین لبه‌های ورودی ‌بزرگراه شهید کاظمی واقع در منطقه 19 تهران انجام می‌گیرد. در حوزه تجزیه و تحلیل داده‌ها، پس از شناسایی متغیرها، بر روی محدوده موردنظر از طریق عکس­های هوایی و تولید نقشه امکان­سنجی شده و از این طریق تحلیل و تفسیر انجام گرفته است. سرانجام نیز بر اساس تحلیل موقعیت محدوده مورد نظر بر اساس متغیرهای موردنظر، پیشنهاداتی در این زمینه مطرح گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The physical development programs of urban edges, with emphasis on Islamic patterns – Iranian (Case Study: Shahid Kazemi Highway in Tehran)

نویسنده [English]

  • Reza Lahmian
Assistant Professor of Geography and Urban Planning PNU (Tehran) Iran
چکیده [English]

Abstract
This study aims to improve the quality of input and edges of Shahid Kazemi Highway of Tehran with emphasis on Islamic values _ Iranian that this aim according to documents outreach plan and sustainability criteria in planning and design compliance with Urban, causing to cut the physical development of cities, stay away from nature and diplomatic relations between man and the natural environment. The purpose and the methodology of this study is descriptive-analytic. In this study in beginning to explores the definitions and concepts of urban landscape and research objectives and moving observer and its perception with the aim of extracting criteria and indicators associated with the city's entry points that this results determine with their main criteria and indicators. After extraction variables and related standards, understanding the visual qualities done with field data and photos taken from the site that they are to be reviewed. This study on the key highway entrance edge of Shahid Kazemi Highway in Tehran's 19th District. In the field of data analysis, after identifying variables upon this district, Feasibility through aerial photos and production map and in this way the analysis was conducted. Finally, the recommendations in this regard has been raised based on analysis of the position of the target range based on variables.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Improve the quality
  • Urban entrances
  • Urban edge
  • Iranian – Islamic values
آتشین­بار، محمد. (1388)، تداوم هویت در منظر شهری، نشریه باغ نظر، سال ششم، شماره دوازدهم.
ابلقی، علی­رضا. پورجوهری، امیرحسین. (1385)، مبادی ورودی شهر، نشریه آبادی، شماره 53.
احمدی، سید مسعود. نفتی، ملیکا. (1393)، تجسم هنر اسلامی در راستای هویت­بخشی به شهر و فضاهای شهری با تأکید بر طراحی پروژه بوستان خورشید، ششمین کنفرانس ملی برنامه­ریزی و مدیریت شهری، مشهد، با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، مشهد.
ای ین بنتلی، آلن الکک، پال مورین، سو مک گلین، گراهام اسمیت، (1392)، محیط‌های پاسخده، ترجمه: مصطفی بهزادفر، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران.
توسلی، محمود. (1388)، اصل ارتباط در طراحی شهری، تهران، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 14.
توسلی، محمود. بنیادی، ناصر. (1389)، طراحی فضای شهری، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهر سازی و معماری، چاپ ششم.
جوادی، مهسا. بوداغ، مهرناز. مکانی، ویدا. (1394)، درآمدی بر مفهوم هویت محیط انسان­ساخت به وسیله مؤلفه‌های مکان، فضا و کالبد، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 41.
جوهری، فرخنده. پورجعفر، محمدرضا. مثنوی، محمدرضا. رنجبر، احسان. (1391)، ارزیابی فضاهای واسط در ورودی شهرها، بر اساس معیارهای کیفیت (مورد مطالعه: ورودی قدیمی شهر کرج)، نشریه معماری و شهرسازی آرمان­شهر، دوره 5، شماره 9.
خطیبی، محمدرضا. رضایی، سمانه. (1388)، نحوه طراحی ورودی شهرها با رویکرد سکانس­بندی عرصه ورودی شهر (نمونه موردی: ورودی قزوین از سمت تاکستان)، همایش ملی نظریه‌های نوین در معماری و شهرسازی.
حمزه­نژاد، نجمه. مهدوی، افسون. (1394)، نقش زمینه­گرایی در طراحی منظر ورودی شهرها، همایش ملی معماری و شهرسازی بومی ایران.
دانشپور، عبدالهادی. ماستیانی، مهدی. (1393)، تدوین راهبردهای طراحی مبادی ورودی شهرها با رویکرد کیفیات ادراکی – بصری (نمونه مورد مطالعه: ورودی جنوب شرقی کلان­شهر تهران)، نشریه علمی – پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 7.
زندیه، مهدی. اقبالی، سید رحمان. حصاری، پدرام. (1390)، روش­های طراحی مسکن انعطاف­پذیر، نشریه نقش جهان، شماره یک.
سلطان­زاده، حسین (1385)، فضاهای شهری در بافت­های تاریخی ایران، دفتر پژوهش­های فرهنگی؛ تهران.
ظاهری، مصطفی. (1380)، بررسی ابعاد مؤثر در ترکیب منظر ورودی شهر از نقطه نظر برنامه­ریزی شهری، مطالعه موردی: محور ورودی اصلی شهر قزوین (اتوبان قزوین – تهران)، استاد راهنما: مجتبی انصاری، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری.
عباس­زاده، شهاب. یزدانی، مجید. حسینی شاخن، جواد. (1392)، ارتقاء مؤلفه‌های کیفیت محیط شهری در ورودی شهرها، نمونه مورد مطالعه: ورودی شهر مشهد از سمت جاده سرخس (شهر رضویه)، همایش مهماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار.
غفاری، عهدیه. (1394)، تأثیر ورودی شهر بابل در هویت بخشیدن به منظر و کیفیت سیمای شهری، کنگره بین­المللی پایداری در معماری و شهرسازی معاصر خاورمیانه.
قدمی، مصطفی. غلامیان آقامحلی، طاهره. (1391)، بررسی کیفیت مبادی ورودی شهرهای گردشگری با تأکید بر جامعه گردشگران، نمونه موردی: شهر بابلسر، فصلنامه علمی پژوهشی نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، سال سوم، شماره سوم.
کیانی، اکبر. سرگزی، زهرا. (1392)، بررسی سیما و منظر محور ورودی در شهر زابل از جنبه زیبایی­شناسی، مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال چهارم، شماره پانزدهم.
لینچ، کوین. (1387)، سیمای شهر، مترجم: منوچهر مزینی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هشتم.
مشکینی، ابوالفضل. رضایی­مقدم، علی. (1393)، بررسی مؤلفه‌ها و شاخص‌های شهر اسلامی با تأکید بر نقش و اهمیت فرهنگ­سازی در تحقق الگوی شهرسازی اسلامی – ایرانی، ششمین کنفرانس ملی برنامه­ریزی و مدیریت شهری، مشهد، با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، مشهد.
نقصان محمدی، محمدرضا. ریسمان­باف، پریسا. (1392)، بررسی فضای ورودی شهرها با رویکرد شهرسازی پایدار، معماری و شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، مشهد.
نقصان محمدی، محمدرضا. دهقان، فاطمه. (1393)، بوم­محوری درطراحی فضاهای شهری فراغتی در ایران، بررسی تطبیقی ابعاد و مؤلفه‌های سرزندگی در خیابان­های قیام و دهم فروردین شهر یزد، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره شانزدهم.
یاراحمدی، سمانه. (1389)، لبه‌های شهری، بررسی نقش لبه‌ها در تحقق اهداف منظر، نشریه منظر، ویژه منظر شهری تهران، شماره 11.
Carmona, M & S. Tiesdell. (2007) "Urban Design Reader", New York, Elsevier: 263-307.