تحلیل فضایی روند وقوع پدیده گرد و غبار در استان سیستان و بلوچستان با روش‌های آماری

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسنده

استادیار گروه جغرافیا، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

به منظور تحلیل تغییرات روند وقوع پدیده گرد وغبار داده‌های ماهانه و سالانه فراوانی روزهای توام باگرد و غبار ایستگاه‌های سینوپتیک استان سیستان و بلوچستان طی دوره آماری 2010-1956 از سازمان هواشناسی کشور دریافت ومورد استفاده قرار گرفت. با توجه به طبیعت گسسته داده‌ها و عدم توزیع بهنجار سری زمانی جهت تحلیل روند داده‌ها استفاده از آزمون‌های ناپارامتریک مناسب‌تر است. دراین پژوهش جهت مطالعه بهنجاری سری زمانی داده‌ها، از آزمون لایلی فورس، جهت تحلیل رونداز آزمون‌های من - کندال و سنس استیمیتور و توزیع جغرافیایی نوع روند روزهای همراه با گرد غبار از نرم افزار GIS استفاده شده است. نتایج حاصل ازآزمون های مذکورنشان داد (به استثنای خاش و سراوان) که فاقد روند است، سایرایستگاه های مورد مطالعه دارای روند افزایشی معنی دار می‌باشند. همچنین فراوانی طوفان‌های گرد و غبار در دوره گرم سال و در قسمت‌های شمالی و جنوبی استان بیشتر است. در مقیاس فصلی میزان فراوانی طوفان‌ها در فصل بهار بیشتر از سایر فصول بوده و در شرق استان بیش از غرب آن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis of Dust Occurrence Process in Sistan and Baluchestan Province Using Statistical Methods

نویسنده [English]

  • Batool Bahak
Dept. of Geography, Yadegar-e- Imam (Rah) Branch, Islamic Azad Univesity, Shahr-e- Rey, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
In order to analyze the changes of dust occurrence process, monthly and annual data for the frequency of dusty days at synoptic stations of Sistan and Baluchestan Province during the statistical period of 1956-2010 was received from the state meteorological organization was used. Considering the discrete nature of data and abnormal distribution of time series for analyzing data process, it is more suitable to use non-parametric tests. In this research, Laili Force test was used to study the normality of time series data, Mann Kendall and Sen’s Estimator tests were used for process analysis, and GIS software was used for geographical distribution of process type of dusty days. The results obtained from the aforesaid tests showed that all the studied stations had a significant incremental process except for Khash and Saravan stations which lacked any process. Moreover, frequency of dust storms is higher in the warm period of the year and in north and south parts of the province. In seasonal scale, frequency of storms during spring is higher than other seasons and it is also higher in the east of the province as compared to the west.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Sistan and Baluchestan
  • Mann Kendall
  • Sen’s Estimator
  • Dust
امیدوار کمال و نکونام، زری، 1390، کاربرد گلباد و گل غبار در تحلیل پدیده گرد و خاک و تعیین رژیم فصلی بادهای همراه با این پدیده (مطالعه موردی: شهر سبزوار)، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای طبیعی، شماره 76، صص 104-85.
امیدوار کمال، 1387، تحلیلی از رژیم‌های باد شدید و طوفانی یزد، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره چهاردهم، شماره 1، صص 105-83.
حسینی، سید بهمن، 1379، مطالعه سینوپتیکی طوفان‌های شدید در تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد هواشناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
حیدری، محمد طالب،1386، غبار و الگوی جوی مولد آن در غرب کشور، نشریه هواشناسی کرمانشاه، تابستان 1386، ص 11 و 12.
خانجانی، نرگس، منصوری فاطمه و راننده کلاکش،1390، بررسی ارتباط میان آلودگی هوای و مرگ در اثر بیماریهای تنفسی درکرمان، چهاردهمین همایش ملی بهداشت محیط.
خلیلی، علیرضا و بذرافشان، جواد، 1383، تحلیل روند تغییرات بارندگیهای سالانه، فصلی و ماهانه پنج ایستگاه قدیمی ایران در یکصد و شانزده سال گذشته، مجله بیابان، شماره 9.
ذوالفقاری حسن و عابدزاده، حیدر،1384، تحلیل سینوپتیک سیستم‌های گرد و غبار در ایران، مجله جغرافیا و توسعه، ص 45-36
راشکی، علیرضا، گنجعلی، مجتبی، درخشانی، عباس و میرشکار، رضا، 1389، بررسی غلظت طوفانهای گردوغبار منطقه سیستان و بار رسوبی حمل شده توسط انها، دومین همایش ملی فرسایش بادی.
رسولی، علی اکبر، ساری صراف، بهروز و محمدی غلام حسن، 1389، تحلیل روند وقوع پدیده اقلیمی گرد و غبار در غرب کشور در 55 سال اخیر با استفاده از روشهای آماری ناپارامتریک، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال سوم، شماره 9، صص 28-15.
رییس پور کهزاد،1386، تحلیل آماری سینوپتیکی طوفان‌های گرد و غباری استان خوزستان، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
زمردیان، پورکرمانی، محمد جعفر،1368، بحثی پیرامون ژئومورفولوژی استان سیستان و بلوچستان-سراوان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 4، مشهد.
زهرایی، اکبر، 1390، تحلیل روند و مدلسازی طوفان‌های گرد و غباری استان خوزستان در دوره گرم سال، اولین کنگره بین المللی پدیده گرد و غبار و مقابله با آثار زیانبار آن، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان، بهمن ماه 1390.
طاوسی، تقی، خسروی، محمود و رئیس پور، کوهزاد، 1389، تحلیل همدیدی سامانه‌های گرد و غباری در استان خوزستان، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 20، صص 118-97.
عظیم زاده و همکاران (1381)؛ مطالعه تأثیر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در شاخص فرسایش پذیری خاک و ارائه مدل جهت پیشگویی آن، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گرگان.
علیجانی بهلول, جعفرپور زین العابدین, علی اکبری بیدختی عباسعلی, مفیدی عباس، 1386، تحلیل سینوپتیکی الگوهای گردشی بارش‌های موسمی جولای 1994 در ایران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 10.
علیجانی، بهلول،1376، آب و هوای ایران، انتشارات پیام نور، تهران
قائمی، هوشنگ و محمود عدل (1378)؛ ناپایداری و طوفان‌های رعد و برق، سازمان هواشناسی کشور، 10-7.
لشکری، حسن و کیخسروی قاسم، 1387، تحلیل آماری سینوپتیکی توفان‌های گرد و غبار استان خراسان رضوی در فاصله زمانی (2005-1993)، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شماره 65، صص 33-17.
همتی، نصرالله،1384، بررسی فراوانی وقوع طوفانهای خاک در نواحی مرکزی و جنوب کشور، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، ژئوفیزیک دانشگاه تهران
 IPCC. 2001: Climate change (2001), Scientific basis, Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, NY, USA.
Kutiel H,Furman H, (2003) dust storm in Middle East، sources of Origin and their Temporal Characteristic,University of Hifa,pp 419-425
Millington, A. C, & Ken pye,. (1994). Environmental change in dryland, John wiley & sons.
Natsagdori,L.D.Judjer. Y.Schang(2002) Analysis of dust storm observed.Mongolia during 1937-1999, p12
Orlovsky,L, (1962) dust storm in Turkemenistan,Journal of Arid Environment, pp,42
Serano,A, Mateos,V,L and Garcia,J,A (1999), Trend analysis of monthly precipitation over the Lbeian peninsula for the period 1921-1995.Phys.Chem.Earth(B),Vol24,NO.1-2:85-90.
Turgay,P.and Ercan,k(.2005),Trend analysis in Turkish precipitation data. Hydrological processes published online in wiley inter science (www.interscience.wiley. com).
Weihong Q and Shaoyinshi, (2001)Variations of the dust storm in China and its climatic control.Journal of climate.vol 15