تبیین تحولات ساخت زراعی در جهت تداوم کارکرد کارا: مورد: نواحی روستایی غرب دریاچه ارومیه

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی (پردیس بین المللی)

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی (پردیس بین المللی)

3 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی (پردیس بین المللی)

چکیده

ساختار زراعی مرکب از سه عنصر اصلی یعنی شیوه کشت، مرفولوژی زراعی و مجموعه مساکن روستایی بوده؛ و مالکیت مکمل این عناصر است و با درک آنها معنا پیدا می­کند. با این فرض، اجزای فوق عناصر تشکیل­دهنده یک چشم­انداز روستایی خواهند بود که در اثر نیروها و عوامل مختلف متحول و دگرگون خواهند شد، به شکلی که تحول هر جزء دگرگونی اجزای دیگر را به­دنبال خواهد داشت. پژوهش حاضر با هدف بازسازی مفهومی تحولات ساخت زراعی و عوامل تأثیرگذار بر آن در پنج روستای منتخب که در نواحی روستایی غرب دریاچه ارومیه قرار دارند (بخش مرکزی شهرستان ارومیه)، با رویکرد کیفی نظریه زمینه­ای انجام شده است. نمونه­ها به صورت هدفمند و با نمونه­گیری نظری انتخاب شدند که شامل روستاییانی بودند که در دو دهه گذشته کشاورز بوده­اند. انتخاب نمونه­ها تا رسیدن به اشباع نظری از ساکنان روستاهای مورد مطالعه ادامه داشت و در کل، 55 نفر در این مطالعه شرکت کرده و مورد مطالعه قرار گرفته­اند. داده­های گردآوری شده در قالب 42 مفهوم، شش مقوله عمده و یک مقوله هسته­ای کدگذاری شدند. نتایج نشان داد درک پیامدهای تغییرات بخش کشاورزی به مثابه تحول در ساخت زراعی روستا و افزایش روی آوردن به مشاغل خدماتی، متأثر از یک سری شرایط بوده و در نتیجه تعاملات متعدد حاصل شده است. بر این اساس، در منطقه مورد مطالعه، به دلیل حاکمیت یک سری شرایط مانند عوامل محیطی (تغییرات اقلیمی)، عوامل اجتماعی و ساخت نهادهای سیاسی (سیاست­های دولت) اقتصاد روستایی و الگوی کشت موجود در مناطق مورد مطالعه را با دو حالت مثبت و منفی تحول و تغییر مواجه کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explanation of changes in agricultural structure in order to continue working efficiently: about: rural West Lake Urmia

نویسندگان [English]

  • Hassan Afrakhteh 1
  • Rozina Hanifi 2
  • Asghar Tahmasebi 3
1 Professor of Geography & Rural Planning, Kharazmi University, Tehran, Iran
2 Ph.D. Candidate, Geography & Rural Planning, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Geography & Rural Planning, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
Agricultural structure is composed of three main elements of cultivation practices, agricultural morphology and rural housing complex. Ownership is a complement to these elements and makes sense to them. By this assumption, the above components will be elements of a rural landscape that will be transformed by forces and various factors, in the form that transforms each component of the transformation of other components. The purpose of this study was to reconstruct the concept of agricultural structure developments and its influential factors in the five selected villages located in the rural areas of the West of Lake Urmia (central part of Urmia city), with the qualitative approach of underlying theory. The samples were selected purposefully and with a theoretical sampling method, which included villagers in the past two decades of the farmer. The samples were selected to reach the theoretical saturation of the residents of the villages studied and, in general, 55 people participated in this study and studied. Collected data was encoded in the form of 42 concepts, six major categories and a nuclear category. The results showed that understanding the implications of agricultural sector changes as a change in the rural cultivation and increasing the convergence of service industries has been affected by a series of conditions, resulting in multiple interactions. Accordingly, in the study area, due to the rule of a series of conditions such as environmental factors (climate change), social factors and the construction of political institutions (government policies), rural economy and the pattern of cultivation in the studied areas with two positive and Negative transformations has changed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Agricultural Structure
  • Cultivation Practices
  • Agricultural Morphology
  • Rural Housing Complex
  • West of Lake Urmia

مراجع

اسماعیلی، فضل­اله (1374). بررسی دگرگونی ساخت زراعی روستاهای شهرستان الیگودرز. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی.
افراخته، حسن (1378). عوامل مؤثر در تحول ساخت زراعی مطالعه موردی چابهار. اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 25، صص 145-123.
افراخته، حسن و قرنجیک، عبدالمجید (1394). تبیین تحولات نظام زراعی، عوامل و نتایج آن: مطالعة موردی شهرستان ترکمن، استان گلستان 90-1370. فصلنامه روستا و توسعه، سال 18، شماره 2، صص 172-153.
افراخته، حسن؛ عزیزپور، فرهاد و بیات، مصطفی (1393). تحولات مورفولوژی زراعی سکونتگاه­های روستایی دهستان صالحان (شهرستان خمین) دوره 85-1341. جغرافیا و توسعه، شماره 37، صص 84-71.
آشیر، کارل و استاز، جان (1377). اقتصاد کشاورزی و فرایند توسعه اقتصادی، ترجمه غلامرضا آزاد و احمد ایزدپناه، انتشارات شرکت چاپ و نشر بازرگانی، تهران.
اشتراوس، انسلم و کوربین، جولیت (1392). مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، ترجمه ابراهیم افشار، تهران: نشر نی، چاپ سوم.
آمار، تیمور و رضایی، پرویز (1386). بررسی عوامل مؤثر در تحولات نظام زراعی دهستان رحمت آباد (شهرستان رودبار) در دهه 80-1370. پژوهش­های جغرافیایی، شماره 61، صص 113-101.
پاپ زن، عبدالحمید، پرستو، قبادی، کیومرث، زرافشانی، و شهپر، گراوندی (1389). مشکلات و محدودیت­های گردشگری روستایی با استفاده از نظریه بنیانی (مورد: روستای حریر استان کرمانشاه»، پژوهش‌های روستایی، سال اول، شماره 3، صص 52-25.
جمشیدی، معصومه؛ جمشیدی، علیرضا و شیخی، حجت (1395). ارائه روش نظریه زمینه­ای برای مدل­سازی مفهومی پیامدهای تغییرات اقتصادی در روستاهای شهرستان چرداول: مطالعه­ی موردی روستاهای مسیر راه کربلا در دهستان شباب. فصلنامه روستا و توسعه، سال 19، شماره 1، صص 184-163.
حسن­آبادی، رضا (1379). تحولات ساختار زراعی روستاهای دهستان پیوه ژن بخش احمدآباد مشهد - 1375-1345. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی.
حسن­زاده، یوسف (1373). بررسی ساختار زراعی و روند تحولات آن در روستاهای دشت مهاباد. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی.
خادم آدم، ناصر (1376). ایجاد تحول در نظام بهره برداری کشاورزی. مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 120-119.
دانایی‌فرد، حسن (1384)، تئوری پردازی با استفاده از رویکرد استقرایی: استراتژی مفهوم­سازی تئوری بنیادی، تهران: انتشارات دانشور رفتار، دانشگاه شاهد.
دانایی‌فرد، حسن، سید مهدی، الوانی، و عادل، آذر (1383)، روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع، تهران: انتشارات صفار.
درئو، ماکس (1374). جغرافیای انسانی، ترجمه سیروس سهامی، انتشارات رایزن، مشهد.
دولفوس، اولیویه (1370)، تحلیل جغرافیایی، ترجمه‌ی سیروس سهامی، نشر نیکا، تهران.
دهقان، مهدی و بافکر، یوسف (1370). تحلیلی پیرامون ضرورت تحول در واحدهای بهره­برداری اراضی کشاورزی، سازمان برنامه و بودجه، تهران.
زنگنه­تبار، جهانبخش (1376). تحول ساخت زراعی در مناطق روستایی کرمانشاه (1340-1375)، مورد: دهستان قره­سو. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی.
سعیدی، عباس (1390)، پویش ساختاری- کارکردی، رویکردی نظام‌وار در مطالعات مکانی- فضایی، فصل‌نامه‌ی جغرافیا، سال نهم، شماره‌ی 29، صص 7 تا 16.
سعیدی، عباس (1391)، مفاهیم بنیادین در برنامه‌ریزی کالبدی- فضایی (بخش نخست)، برنامه‌ریزی کالبدی-فضایی، سال اول، شماره‌ی اول، صص 9 تا 26.
سفیری، خدیجه (1389)، روش تحقیق کیفی، تهران: موسسه انتشارات و پخش کتاب برآیند پویش، چاپ اول.
سلیمی، قربانعلی (۱۳۷۶). مقدمه­ای برروش تحقیق در آموزش و پرورش. اصفهان، انتشارات گویا.
لوبو، رنه (1354). بنیان­های زراعی در جهان، ترجمه محمود محمودپور، دانشگاه تبریز.
محمد پور، احمد، محمدتقی، ایمان (1387)، «بازسازی معنایی پیامدهای تغییرات اقتصادی در منطقه اورامانات تخت کردستان ایران: ارائه یک نظریه زمینه‌ای»، فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 27، صص 213-191.
محمدپور، احمد (1392)، روش تحقیق کیفی، ضد روش 1(منطق و طرح در روش-شناسی کیفی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان، چاپ دوم.
مرادی، خدیجه و آگهی، حسین (1393). واکاوی چالش­های مدیریت روستایی با رویکرد کیفی تئوری بنیانی. جغرافیا و توسعه، شماره 34، صص 181-167.
مرادی، محمد (1379). تحولات مورفولوژی زراعی سکونتگاه­های روستایی طی دوره زمانی 1375-1341، مورد دهستان بابارشانی (شهرستان بیجار). پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی.
نادری، عزت­اله و سیف­نراقی، مریم (1378). روش­های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی. تهران، انتشارات بدر.
نظری، حمید (1372). شکل­گیری روند تحولات روستاهای ترکمن صحرا، مورد مجموعه اویا زا. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی.
ولدخانی، عباس (1370). تحلیل و عامل مؤثر در رشد تولید بخش کشاورزی (زراعت) ایران، دانشگاه تهران.
هایامی، یوجیرو و روتان، ورنون (1378). توسعه کشاورزی، ترجمه مجید کوپاهی، انتشارات وزارت کشاورزی.
هومن، حیدر علی (1385)، راهنمای عملی پژوهش کیفی، تهران: انتشارات سمت.
Egan, T (2002), "Grounded Theory: Research and Theory Building", Advances in Developing Human Resources, Vol. 4, No. 3, Pp277-295.
Mehmetoglu, M, and Altinay, L (2006), "Examination of grounded thory analysis with an application to hospitality research", International Journal of Hospitaly Management, vol. 25, No. 7, pp. 12-33.
Pandit, N. R (1996), "The creation of theory: A recent application of grounded theory method", Qualitative Report, Vol. 2, No. 4, http: // www. nova. edu/ssss/qr/qr2-4/Pandit. htm/
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 8، شماره 31
شهریور 1397
صفحه 193-215

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار