برنامه‌ریزی و مکان‌یابی سرویس‌های بهداشتی شهر اهواز با استفاده از تلفیق مدل تحلیل سلسله مراتبی AHP)) و سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS))

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسنده

استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

از دیرباز مسئله‌ی پیدا کردن بهترین مکان برای استقرار منابع و امکانات، جزء اساسی‌ترین مراحل برنامه‌ریزی‌های شهری و منطقه‌ای بوده است. در حالت کلی بهترین مکان استقرار منابع و امکانات، مکانی است که بتوان در آن بیشترین استفاده (ازنظر کمی) و درعین‌حال بهترین استفاده (ازنظر کیفی) را داشت. دراین‌بین سرویس‌های بهداشتی نیز یکی از این زیرساخت‌ها و تأسیسات شهری می‌باشد که در کلان‌شهر اهواز به‌واسطه ضعف خدمات‌رسانی مدیریت شهری عملاً به فراموشی سپرده‌شده است؛ به‌طوری‌که مشکلات زیادی را برای شهروندان اهوازی ایجاد کرده است. این مقاله با تأکید بر این مورد به دنبال مکان‌یابی این زیرساخت در کلان‌شهر اهواز با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و مدل تحلیل فرایند سلسله مراتبی (AHP) می‌باشد. روش کار نیز به‌صورت توصیفی- تحلیلی با ماهیت کاربردی می‌باشد و منبع جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات نیز طرح‌های گردشگری و طرح تفصیلی شهر است. همچنین با استفاده از منابع موجود، معیارهایی را جهت مکان‌یابی سرویس‌های بهداشتی معرفی نموده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که کلان‌شهر اهواز با کمبود فضاهای سرویس بهداشتی مواجه است و نیازمند مکان‌های جدید جهت احداث سرویس‌های بهداشتی به‌خصوص در مکان‌های گردشگری می‌باشد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Lavatories planning and Site Selection of Ahvaz city using the combination of hierarchical analysis process model and Geography information system

نویسنده [English]

  • Majid Goodarzi
Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Long ago, finding the best location for setting up of resource and equipments has been the most important part of urbanities and local plainings. In general, the best locality for setting up of sources and equipments is the place where be able to use either the best qualitative or the best quantitative. Among these, lavatoryis one of these basic part of urbanities equipments that has been forgotten in Ahvaz city because of mismanagement of urbanities management which has been made a lot of problems for Ahvaz citizens.This essay with emphesise on this case is followed location of this base in Ahvaz city by using geographic information system and analyse hierarchical process model. The procedure of this work, is also descriptive analyse with functional base and source collection of data and information is also tourism plans and rank plan of(city) urban. By using of these resources we can in traduce models for location of lavatorie. the conclusions of this study shows ahvaz city is faced by Shortage of lavatory locatins and needs new locations for establishing lavatories especially in tourism seasons (times).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Site Selection
  • Lavatorie
  • geographic information system
  • hierarchical analyse process
  • Ahvaz city
احمدی، محمد (1384). جزوه مجموعه قوانین استاندارد ساخت‌وساز پیمانکاران در استان خوزستان، سازمان نظام‌مهندسی استان.
 پرهیزگار، اکبر (1383). ارائه مدل و ضوابط مکان گزینی ایستگاه‌های آتش‌نشانی، جلد سوم، مرکز پژوهش‌های شهری و روستایی، معاونت پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، سازمان شهرداری و دهیاری‌های کشور.
تقوایی، مسعود، شیخ بیگلو، رعنا و مریم بند علی (1389). برنامه‌ریزی و مکان‌یابی بازارهای روز شهر اصفهان با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی، نشریه جغرافیا و توسعه، شماره 19.
حبیبی، کیومرث و سعید نظری عدلی (1386). پیاده‌سازی الگوریتم تحلیل سلسله مراتبی در محیط GIS جهت مکان گزینی بهینه فضاهای عمومی شهری (نمونه موردمطالعه: فضاهای ورزشی منطقه شش شهر تهران)، همایش ژئوماتیک 86، سازمان نقشه‌برداری.
حیدری، عبدالله و محسن احد نژاد (1388). تحلیل توزیع فضایی و مکان‌یابی فضاهای آموزشی با استفاده از منطق فازی در محیط GIS، مطالعه موردی؛ مدارس ابتدایی منطقه 2 شهر زنجان، همایش ژئوماتیک 88، سازمان نقشه‌برداری.
رضایی، علی (1388). الگوی مکان گزینی مکان‌های آموزشی با تأکید بر مدارس دبیرستان شهر مسجدسلیمان، پایان‌نامه دوره کارشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز.
رنگزن، کاظم، موحد، علی، تقی زاده، ایوب و بلال زارعی (1386). مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر اهواز، همایش ژئوماتیک سازمان نقشه‌برداری کشور.
زبردست، اسفندیار (1380). کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، مجله هنرهای زیبا، شماره 10.
زیاری، کرامت الله و مهرناز رضوانی (1389). بررسی و مکان گزینی خدمات پستی با استفاده از روش AHP در محیط GIS، نمونه موردی شهر سمنان، فصلنامه جغرافیایی آمایش، دانشگاه آزاد اسلامی ملایر، شماره 8. بهار 89.
 سازمان آمار (1390). ارائه نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهر اهواز در سال 1390.
شاهیوندی، احمد (1385). مکان‌یابی فضای سبز شهری (نمونه موردی؛ شهر خرم‌آباد)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان.
 شهابیان، شهرام (1376). مکان‌یابی فضاهای ایستگاه‌های آتش‌نشانی با استفاده از GIS، نمونه موردی؛ ناحیه شهران، مجله شهر نگار، شماره 3.
شهرداری اهواز (1393). واحد آمار و اطلاعات.
شیعه، اسماعیل (1380). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
فتائی، ابراهیم و علی آل شیخ (1386). مکان‌یابی دفن مواد زائد جامد شهری با استفاده از GIS و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی؛ شهر گیوی)، دهمین همایش ملی بهداشت محیط همدان، 8 الی 10 آبان ماه 1386.
فرجی سکبار، حسنعلی (1384). مکان‌یابی واحدهای خدمات بازرگانی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، مطالعه موردی؛ بخش طرقبه مشهد، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 51.
قدسی پور، حسن (1379). مباحثی در تصمیم‌گیری چند معیاره، فرایند تحلیل سلسله مراتبی، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
نائینی، آرمان و مسعود ورشوساز (1388). استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره و منطق فازی در مدیریت مکان‌یابی مراکز خدمات عمومی شهری، همایش ژئوماتیک، سال 88، سازمان نقشه‌برداری.
هادیانی، زهره و شمس الله کاظمی زاده (1387). مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی با استفاده از روش تحلیل شبکه و مدل تحلیل سلسله مراتبی در محیط GIS، مطالعه موردی؛ شهر قم.
کریمی، احمد، و حمید عبادی (1385). مدل‌سازی مکان‌یابی تأسیسات شهری با استفاده از GIS با تأکید بر مکان‌یابی پارکینگ‌های طبقاتی، همایش ژئوماتیک سال 85، سازمان نقشه‌برداری.
کریمی، وحید (1384). مدل‌سازی مکان‌یابی تأسیسات شهری با استفاده از GIS با تأکید بر مکان‌یابی پارکینگ‌های طبقاتی، همایش ژئوماتیک سازمان نقشه‌برداری کشور.
گلی، علی و لعیا الفت (1388). مکان‌یابی دستگاه‌های خودپرداز با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، مطالعه موردی؛ شعب بانک کشاورزی منطقه 10 شهرداری تهران، نشریه جغرافیا و توسعه، شماره 18.
Ahadnejad Reveshti, Mohsen (2010). Site selection study for fire extinguisher stations using network analysis and A.H.P. Model, Case study: city of Zanjan, Map Asia Journal.
Evans,d, (2004) Investigation of Active Fire Protective System Project 4 Building And Fire Research Laboraltory National Institute Of Standars And Technology. U.S. Department Of Commerce.
Geographic Information Systems: A(2000), Powerful New Tool for Fire and Emergency Services An ESRI White Paper.
GIS for Fire Station Locations and Response Protocol.An ESRI ® White Paper, January(2007).
GIS Technology and Applications for the Fire Service An ESRI ® White Paper, March(2006. (
Hubina,T, (2011) GIS – Based Decision Support Tool For Optimal Spatial Planning Of Landfill In Minsk Region Balarus.
Lee,Colin (2012).Models in Planning, Oxford: pergamon Press, 1973. Lichfield,N. et al, Evaluation the Planning rocess, London.
Saaty T,Vargas,L.G(2009), The analytic hierarchy process Wash Criteria should not be ignored, Interntional Journal of Management and Decision Marking,Vol.7,NO.2/3pp.412.
Siddiqui,M, (2005), Landfill Sitting Using Geographic Information System, A demonstration Journal Of Environmental Engineering.
Vastava,H, Nathawat, M. S, (2008), Selection Of Potential Waste Disposal Sites Around Ranchi Urban Complex Using Remote Sensing And GIS Techniques, Urban Planning, Map Asia Conference.