طراحی الگوی برنامه‌ریزی توسعه اکوتوریسم شهر خلخال با استفاده از رویکرد مدل‌سازی ساختاری ‌تفسیری

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه امام علی (ع)، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری گردشگری دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 کارشناس ارشد مدیریت جهانگردی

4 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

صنعت گردشگری به ویژه به منظور گذران اوقات فراغت یکی از نیازهای اصلی انسان محسوب می‌شود. از بُعد اقتصادی برای بسیاری از کشورها این صنعت منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی است. یکی از حوزه‌های جذاب گردشگری برای مردم و گردشگران، طبیعت‌گردی یا اکوتوریسم است. اکوتوریسم به نوعی از گردشگری اشاره دارد که گردشگران به بازدید منابع و مناطق طبیعی می‌پردازند. این نوع از گردشگری بر جذابیت محیط زیست تاکید دارد. این پژوهش از نوع روش تحقیق کیفی – کمی (درچارچوب روش‌شناسی ‌تحقیق‌ آمیخته) و از نقطه نظر هدف کاربردی می‌باشد. ابتدا با بررسی ادبیات تحقیق عوامل مؤثر در توسعه اکوتوریسم استحصال شد و سپس در مصاحبه با خبرگان عوامل دسته بندی و سپس اولویت‌بندی با استفاده از مدل‌سازی ساختاری ‌تفسیری انجام شد. نتایج نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند توسعه اکوتوریسم این منطقه را شکوفا نماید مدیریت مناسب است. این عامل می‌تواند سایر عوامل را تحت تأثیر قرار داده و آن‌ها را در راستای توسعه پایدار گردشگری جهت دهی نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing the Pattern of Ecotourism Development in Khalkhal city using the Structural Interpretation Modeling Approach

نویسندگان [English]

  • Hojjatollah Pasha Pour 1
  • Mohammad Alizadeh 2
  • Mozhdeh Pasyar 3
  • Sonia Azhari 4
1 Assistant Professor, Imam Ali University, Tehran, Iran
2 Ph.D. Student of Tourism, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
3 M.A. in Tourism Managment
4 M.A. in Tourism Management & planning
چکیده [English]

Abstract
Tourism is one of the main human needs in order to spend leisure time. From an economic point of view, for many countries, this industry is the main source of income, employment, private sector growth and infrastructure development. One of the attractive tourist areas for people and tourists is nature tourism or ecotourism. Ecotourism refers to a kind of tourism that tourists visit to visit natural resources and natural areas. This type of tourism emphasizes the attractiveness of the environment. This research is a qualitative-quantitative research method (in the framework of mixed research methodology) and from the point of view of applied purpose. At first, by studying the research literature, effective factors in the development of ecotourism were extracted and then, in interviewing the experts, the factors were categorized and then the prioritization was done using interpretive structural modeling. The results show that one of the most important factors that could enhance ecotourism development in this area is proper management. This factor can affect other factors and guide them towards sustainable development of tourism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Ecotourism
  • Interpretative Structural Modeling
  • Khalkhal
اسعدی، میرمحمد، برومندزاد، یاسمین، مالکی‌نژاد، آسیه، (1396) بررسی تحلیلی توسعه گردشگری سالمندی با رویکرد نگاشت‌شناختی (مورد مطالعه: استان یزد)، مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال ششم، شماره‌ی 22، صص 96-77.
اکبرپورسراسکانرود، محمد، نوربخش، فاطمه، (1389) نقش اکوتوریسم در توسعه پایدار شهری و روستایی نمونه موردی: جزیره قشم، مجله مسکن و روستا، شماره 132، 76-61.
امیدی نجف‌آبادی، مریم، حق‌بین، مریم، فرج‌الله حسینی، سیدجمال، (1395) بررسی عوامل مؤثر بر توسعه اکوتوریسم؛ مطالعه موردی: لواسان کوچک، فصلنامه پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، سال نهم، شماره 3، صص 22-11.
امین بیدختی، علی اکبر، جعفری، سکینه، سلطانی نژاد، مهدیه، (1396) نقش میانجی مدیریت و برنامه ریزی در رابطه بین نقش منابع، جامعه و گردشگری با توسعه‌ی پایدار اکوتوریسم، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 48، صص 58-39.
آخوند نژاد، آرمان، داز، بی بی سارا، (1396) رفتار محیط دوستانه گردشگران طبیعت محور: مورد تالاب بین المللی آلاگل، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال دوازدهم، شماره 40، صص 170-155.
آذر،‌ عادل، خسروانی، فرزانه و جلالی، رضا (1392) تحقیق در عملیات نرم (رویکردهای ساختاردهی مسئله)، ‌چاپ اول، تهران، ‌انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
آذر، عادل، صفری، محمد، (1395) شناسایی عوامل مؤثر بر پایداری طرح‌های بازنشستگی خصوصی با استفاده از رویکرد ترکیبی متدولوژی سیستم‌های نرم و نگاشت‌شناختی فازی، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال یازدهم، شماره 43، صص 58-21.
آقایی هشجین، منوچهر، (1388) برنامه‌ریزی توسعه‌ی توریسم از طریق پهنه‌بندی قابلیت‌ها وجاذبه‌های گردشگری در شهرستان خلخال، پایان نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، دانشکده تحصیلات تکمیلی.
پرهام، ساناز، صالحی، اسماعیل، صالحی، مقصودی، منیژه، (1390) ارزیابی توان توسعه اکوتوریسم استان اصفهان، روستای اشکاوند و مناطق اطراف آن، مجله محیط زیست و توسعه، سال 2، شماره 4، صص 16-7.
تقوی فرد، محمد تقی، اسدیان اردکانی، فائزه، (1395) ارائه مدل توسعه‌ی گردشگری الکترونیکی با رویکرد مدل‌سازی ساختاری-تفسیری، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال یازدهم، شماره 33، صص 39-19.
رهبری، سمیه، گودرزی، ابوالفضل، (1396) بررسی و اولویت‌بندی جاذبه‌های گردشگری ورزشی استان اصفهان، مجله گردشگری شهری، دوره 4، شماره 2، صص 98-81.
شهماری‌کلستان، عسگر، (1396) شناسایی و اولویت‌بندی مولفه‌های ارزش ویژه برند در مقاصد گردشگری، مطالعه موردی شهرستان خلخال، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خلخال.
عظیمی، ناصر علی، حاجی پور، عبدالحمید، (1387) برنامه‌ریزی توسعه صنعت گردشگری و اکوتوریسم برای توسعه اقتصادی مطالعه موردی برنامه‌ریزی در ایران، مجله علوم محیطی، سال ششم، شماره اول، صص 64-53.
علیزاده، محمد، (1391) برنامه‌ریزی راهبردی در راستای توسعه گردشگری با تاکید بر شهرستان خلخال، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
علیزاده، محمد، درخشان، حجت اله، ازهری، سونیا، (1396) ارزیابی قابلیت‌های جاذبه‌های فرهنگی و ارائه راهبردهای توسعه پایدارمطالعه موردی: مجموعه شیخ‌صفی‌الدین اردبیلی، مجله مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال چهاردهم، شماره پنجاه و سوم، صص 96-81.
غلامی، منا، (1388) بررسی جاذبه‌های گردشگری مناطق کویری و بیابانی ایران با رویکرد اکوتوریسم پایدار، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
 غلامی، یونس، خلجی، نسترن، (1396) تدوین و اولویت‌بندی راهبردهای توسعه گردشگری با رویکرد پایداری (نمونه موردی: شهر کاشان)، مجله گردشگری شهری، دوره 4، شماره 2، صص 30-17.
فرجی‌راد، خدر، پریشان، مجید، یاری‌حصار، ارسطو، (1396) تحلیل چالش‌های توسعه گردشگری تجاری در شهر مرزی بانه از دیدگاه تسهیلات و زیرساخت‌های گردشگری، مجله گردشگری شهری، دوره 4، شماره 2، صص 15-1.
فلاح تبار، نصراله، (1395) جایگاه اکوتوریسم در توسعه پایدار شهر قشم (با بهره‌گیری از مدل SWOT)، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال هفتم، شماره 1، صص 42-29.
فیروزجائیان، علی‌اصغر، فیروزجائیان، مجتبی، هاشمی‌پطرودی، سیدحمید، غلامرضازاده، فاطمه؛ (1392) کاربرد تکنیک مدل‌سازی ساختاری (ISM) در مطالعات گردشگری، تحلیلی با رویکرد آسیب شناسانه، مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال دوم، شماره‌ی 6، صص 159-129.
قاسمی، محمد (1390) گردشگری به عنوان یک سیستم: نمونه مشهد، مجلّه‌ی جغرافیا و توسعه‌ی ناحیه‌ای، شماره‌ی هفدهم، صص 124-95.
قالیچی‌ها، کیوان (1390) نقش توان‌های اکوتوریستی شهر خلخال در توسعه گردشگری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
کرباسیان، مهدی، جوانمردی، محمد، خبوشانی،‌ اعظم و زنجیرچی،‌ سید محمود، (1390)،‌ طراحی یک رویکرد تلفیقی از الگوی ساختاری تفسیری ISM و TOPSIS فازی انتخاب و رتبه‌بندی تامین‌کنندگان چابک، مجله علمی پژوهشی مدیریت تولید و عملیات، دوره دوم، ‌شماره 1، صص 134-107.
کیانی سلمی، صدیقه، بسحاق، محمدرضا، (1396) تحلیل نقش خدمات و زیرساخت‌های گردشگری در وفاداری و تمایل به بازدید مجدد گردشگران، فصلنامه علمی- پژوهشی گردشگری و توسعه، سال ششم، شماره سوم، صص 176-154.
مقصودی، مهران، شمسی‌پور، علی‌اکبر، نور بخش، سیده فاطمه، یزدان پناه اسرمی، مهدی، (1391) تحلیل و ارزیابی پتانسیل‌ها و راهبردهای توسعه اکوتوریسم در منطقه‌ی مرنجاب، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال دوم، شماره هفتم، صص 41-25.
هاشم پور، ژاله، اکبری، منا، علیزاده، محمد، (1394) مدیریت اکوتوریسم لازمه‌ی توسعه‌ی گردشگری پایدار، کنفرانس ملی ایده‌های نوین در کشاورزی، محیط زیست و گردشگری، اردبیل، 30 آبان ماه.
Arsić, S, Nikolić, D. Živković, Z. (2017) Hybrid SWOT - ANP - FANP model for prioritization strategies of sustainable development of ecotourism in National Park Djerdap, Serbia. Forest Policy and Economics 80 (2017) 11–26.
Khoshtaria, T.K, Chachava, N.T. (2017) Prospects of ecotourism development in recreation areas of South Georgia, Annals of Agrarian Science 15 (2017) 312-317.
Masud, M. M. Aldakhil, A. M. Nassani, A. A. Nurul Azam, M. (2017) Community-based ecotourism management for sustainable development of marine protected areas in Malaysia, Ocean & Coastal Management 136 (2017) 104-112.
Wishitemi, B. Momanyi, S. O, Gichana Ombati, B. Makonjio Okello, M. (2015) The link between poverty, environment and ecotourism development in areas adjacent to Maasai Mara and Amboseli protected areas, Kenya, Tourism Management Perspectives 16 (2015) 306–317.