ارزیابی ساختار شهری در راستای برنامه ریزی پدافند غیر عامل با روش SWOT (مطالعه موردی: شهر بوشهر)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 مربی مرکز مطالعات پدافند غیر عامل، مدرس دانشگاه و دانشجوی دکترا تخصصی، تهران، ایران

2 عضو هیات علمی گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

4 مدرس دانشگاه، کارشناس ارشد برنامه ریزی منطقه‌ای، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مربی مرکز مطالعات پدافند غیرعامل، تهران، ایران

5 استادیار شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

چکیده

در طول تاریخ شهرها مکانی برای تأمین امنیت انسان در برابر مخاطرات انسانی و طبیعی بوده‌اند. اما تغییرات گسترده شهرها در طی چند دهه اخیر و تمرکز سرسام آور جمعیت در مراکز شهری، شهرها را به محیطی مخاطره آمیز تبدیل کرده است. از این رو، بحث تأمین امنیت شهروندان و دفاع از همه امکانات و تسهیلات شهری به شیوه هوشمند و برنامه ریزی شده، راه را برای مفهوم پدافند غیر عامل شهری باز کرده است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی ساختار شهر بوشهر جهت برنامه ریزی پدافند غیر عامل می‌باشد. روش تحقیق حاضر که با رویکرد راهبردی و با هدف ارائه راهبردهای ایمنی – امنیتی غیر عامل متناسب با ساختارهای جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهر بوشهر انجام شده است؛ توصیفی – تحلیلی است. فلذا، شهر بوشهر که به دلیل دارا بودن مرزهای آبی مشترک با کشورهای همسایه، یکی از شهرهای استراتژیک کشور است، مورد مطالعه موردی قرار گرفت و پس از بررسی و تحلیل وضع موجود با استفاده از مدل SWOT، راهبردهای عملیاتی برای ایجاد و تداوم ایمنی و امنیت برای این شهر ارائه شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که شرایط کنونی شهر بوشهر فاقد یک برنامه جامع دفاعی جهت تأمین امنیت شهر و شهروندان در شرایط بحرانی و بروز حملات احتمالی از سوی دشمن می‌باشد و می‌بایست برنامه ریزان، مدیران شهری و طراحان شهری نسبت به برنامه ریزی پدافند غیر عامل چاره اندیشی داشته باشند چراکه این شهر بنا به موقعیت استراتژیکی‌اش دارای مراکز حساس، حیاتی و مهم متعددی است که هریک دارای وزن و اهمیت استراتژیک و نیز عمق نفوذ و تاثیرگذاری متفاوتی به منظور تحقق برنامه ریزی پدافند غیرعامل می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Urban Structure in the Planning of Civil Defense Using SWOT (Case Study: Bushehr City)

نویسندگان [English]

  • Hassan Huseini Amini 1
  • Sohrab Amiriyan 2
  • Sasan Bodaghlo 3
  • Behnaz Amin Nayeri 4
  • Yaghoub Peyvastegar 5
1 Ph.D. student, Civil Defense Center, Tehran, Iran
2 Faculty member of Geography, Payame Noor University, Tehran, Iran
3 M.Sc. of Urban Planning, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
4 M.A. in Regional Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran Civil Defense Center, Ph.D. student, Tehran, Iran
5 Assistant Prof. Dept. of Urban Planning, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran
چکیده [English]

Abstract
Historically, cities have been a place to protect human beings against human and natural hazards. However, the widespread changes in cities over the last few decades and staggering concentration of urban centers have made cities as perilous places. Hence, the issue of securing citizens and defending all facilities ina smart and planned way has opened the route for the concept of non- operating urban defense. The purpose of this study is to evaluate the structure of Bushehr city for non operational defense planning. The methodology of this research is descriptive – analytical, with a strategic approach aimed at providing non- factor security strategies appropriate to the geographic, economic, social and culural structures of Bushehr, due to its shared water borders with neighboring countries, this city is one of the most strategic cities of country which has been chosen as the case study of this research. After reviewing and analyzing the existing situation, SWOT model has been used,then operational strategies for creating and maintaining safety and security in this city was provided. The results of the research indicate that the current conditions in Bushehr lack a comprehensive defense plan to secure the city and citizens in critical situations and possible attacks by the enemy, and planners, urban managers and urban designers should plan defense plans. The non-operating factor is because the city has its critical and important centers of strategic significance and strategic depth as well as depth of influence and influence in order to realize the planning of passive defense, according to its strategic location.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Structure of city
  • Civil Defense
  • SWOT
  • Bushehr City
  • Operational Strategies

مراجع

ابراهیم زاده، عیسی، آقاسی زاده، عبداله (1388). تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری در ناحیه ساحلی چابهار، با استفاده از مدل راهبردی SWOT، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، ش اول: 107- 128.
 ابوالحسـنی، عبداله (1389). نشـریه شـماره 4 پدافنـد غیـر عامـل- معمـاری و طراحـی شـهری در ایـران، تهـران: معاونـت پدافند غیرعامل قـرارگاه پدافند هوایی خاتـم االنبیـا )(ص).
اسماعیلی شاهرخت، مسلم (1389). آمایش شهری با رویکرد پدافند غیر عامل (مطالعه موردی: شهر بیرجند)، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس.
اکبری، علی (1384). دفاع غیر عامل، آشنایی با اصول و ملاحظات (نشریه شماره 3)، معاونت دفاع غیر عامل قرارگاه دفاع هوایی قرارگاه خاتم الانبیا (ص).
ای درایک، جی هواتمر (2004)، مدیریت بحران اصول و راهنمای عملی دولت‌های محلی، تهران: مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهری.
بهزادفر، مصطفی، زمانیان، روزبه (1387). برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری با تکیه بر بخش محصول نمونه موردی شهرستان نیشابور، نشریه بین المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت، جلد 19، ش 6: 89-103.
بیرو، آلن (1375)، فرهنگ علوم اجتماعی، باقر ساروخانی، تهران: انتشارات کیهان.
پورمحمـدی، محمدرضـا، ملکی، کیومرث، شـفاعتی، آرزو، پرنـدکام، فرهـاد (1391). برنامه ریـزی شـهری متناسـب بـا پدافنـد غیرعامـل بـا تاکیـد بـر ارزیابـی و برنامـه ریـزی بهینـه کاربری اراضـی شـهری (نمونه موردی شهر سنندج)، فصلنامه سـپهر، دوره بیسـت و یکم، ش 83: 97-107.
جدی، علی اصغر (1386). الزامات معمارانه در پدافند غیر عامل پایدار، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
حسینی امینی، حسن (1390). آمایش دفاعی سرزمین از منظر پدافند غیر عامل، تهران: انتشارات آثارمعاصر.
 حسینی امینی، حسن، برنافر، مهدی، اسدی، صالح (1389). ارزیابی ساختار شهر لنگرود جهت برنامه ریزی پدافند غیر عامل، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 15، ش 18: 129- 149.
خرم آبادی، محمد (1390). تاریخچه و مفاهیم پدافند غیرعامل، فصلنامه سازمان نظام مهندسی ساختمان، ش 36: 70- 73.
زرقانی، سید هادی، رضوی نژاد، مرتضی (1392). تحلیل ریسک اهمیت مراکز حیاتی، حساس و مهم کلانشهر مشهد با استفاده از مدل ANP، فصلنامه مطالعات برنامه ریزی شهری، ش 1: 11-28.
زرگر، ابراهیم (1386). پدافند غیرعامل در معماری راهکاری جهت کاهش خطرپذیری در برابر سوانح، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیر مترقبه. 113-138.
سلیمانی، محمود (1389). پدافند غیر عامل مقاومت ملی پایدار ویژه دانش آموزان دوره متوسطه، تهران: سازمان آموزش و پرورش.
 سنگ سفیدی، ابراهیم (1393). مدل سازی آسیب پذیری شبکه حمل و نقل شهری ناشی از موشکباران با استفاده از GIS، پژوهشکده شهرسازی و معماری دفاعی، تهران: دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
 قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) (1383). پدافند غیر عامل، تهران: انتشارات معاونت پدافند غیر عامل قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص).
غفوریان، میترا، حصاری، الهام، پی سخن، مینا (1395). محرمیت در خانه‌های سنتی بوشهر، قزوین: انتشارات جهاد دانشگاهی.
کریمی، جعفر، محبوب فر، محمدرضا (1391). تکنیک‌ها و مدل‌های برنامه ریزی توریسم، انتشارات ارکان دانش، اصفهان، بهار.
کامران، حسن، حسینی امینی، حسن، پریزادی، ط. (1390). تحلیل ساختارهای شهر شهریار و راهبردهای پدافند غیر عامل، فصلنامه جغرافیا، ش 30: 163-176.
کامران، حسن (1391). تحلیل ساختار شهر شهریار و راهبردهای پدافند غیر عامل، فصلنامه جغرفیای شهری، انجمن جغرافیای ایران، شماره 30: 67-81.
موحدی نیا، جعفر (1386). اصول و مبانی پدافند غیر عامل، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
موحدی نیا، جعفر (1388). اصول و مبانی پدافند غیر عامل، تهران: انتشارات دانشگاه مالک اشتر.
 مهندسین مشاور راهوند شهر (1392). مطالعه جامع بافت تاریخی و فرهنگی بوشهر. جلد دوم. بوشهر: سازمان امیراث فرهنگی استان بوشهر.
مهندسان مشاور شهر و برنامه (1389). طرح تجدیدنظر در طرح جامع بوشهر. بوشهر: اداره کل مسکن و اشهرسازی استان بوشهر.
نباتی، عزت اله (1386). پدافند غیر عامل، تهران: انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی سپهبد صیاد شیرازی.
وب سایت پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور، (1395).
هانگر، جی دیوید، ویلن، آل توماس (1381). مبانی مدیریت استراتژیک، سید محمد اعرابی و داود ایزدی، تهران: انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی.
هژبری نوبری، علیرضا (1381). نگاهی جدید به معماری دفاعی اورارتور، مجموعه مقالات مطالعات ایران، تهران: نشر مطالعات فرهنگی بین المللی.
نیازی تبار، حسین (1386). آسیب شناسی پدافند غیر عامل در برابر اقدامات، نشریه نگرش راهبردی، ش 92: 53-69.
Alexander, D. (2002). From Civil Defense to Civil Protection and back again, Available in: http:// www. Paydarymelli.ir
Allen, C. (2003). Fair Justice: the Bradford Disturbance: the Sentencing and the Impact, Journal of Social Justice, 67, 34- 50.
Brandon, P. (2011). Extreme Management in Disaster Recovery, Journal of Procedia Engineering, 14, 14- 21.
Barry, B. (1991). People state and fear, Second Edition, London: Boulder Co Lynne Rienner.
Chatterjee, P. (2009). Violent Morphologies: Landscape, Border and Scale in Ahmadabad Conflict, Journal of Geoforum, 40, 12- 30.
Daivid Fried, R. (2004). Strategic Management, Ali Parsaeyan and Seyed Mohammad Erabi, 6th Publicashed, Tehran: Center for Cultural Recerch.
Military Glossary Dictionary (2013), Civil Defense and Other Emergencies, Faculty & Staff.
Sherman, L. (2002). Policing for Prevention: in evidence based crime Prevention, England: Rutledge.
Spilerman, S. (2005). The cause of racial disturbance, Journal of American Sociological Review, 35 (34), 56- 72.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 9، شماره 34
خرداد 1398
صفحه 539-555

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار