از نشانه های شهری تا نشانه های فرهنگی- اجتماعی؛ به سوی رویکرد نشانه شناسی اجتماعی

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه معماری، دانشکده هنر و معمای، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 دانشار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

بناها به عنوان نشانه‌های شهری نقش مهمی در محیط شهری از خلق هویت تا جهت‌یابی ایفا می‌کنند و اگر معنای ثانویه‌ای بر آن ها مترتب گردد تبدیل به نشانه‌های فرهنگی- اجتماعی می‌گردند. بنابر‌این بررسی عواملی که در ارتقای یک اثر معماری به نشانه فرهنگی- اجتماعی موثرند، حائز اهمیت است. هدف نوشتار پاسخگویی به این پرسش است که: چه عواملی و چگونه در ارتقای معنای یک اثر معماری از نشانه شهری به نشانه فرهنگی اجتماعی موثرند؟ روش تحقیق در بررسی ادبیات نظری، مطالعات استادی و کتابخانه‌ای و در بررسی نمونه‌های موردی تفسیری-تحلیلی است؛ رویکرد نحلیلی این پزوهش نشانه‌شناسی اجتماعی است. نتیجه تحقیق آن است که مولفه‌های تاثیرگذار بر ارتقای یک اثر معماری به نشانه فرهنگی-اجتماعی عبارتند از: عوامل کالبدی (شامل فرم، تناسبات، ابعاد، رنگ، بافت، پیش‌زمینه و پس‌زمینه، تکنولوژی و سبک)، عوامل ساختاری (شامل نفوذپذیری، موقعیت و وسعت)، عوامل معنایی (شامل ابعاد اجتماعی (سنت، قدرت، رسانه، اقتصاد، خاطرات جمعی)، عوامل فرهنگی (آئیین‌ها و مراسم)، روانکاوی (ناخودآگاه جمعی و تباری)، زمان (هم‌زمانی و درزمانی)، عوامل کالبدی (بعد زیبایی شناسی، نشانه‌ها (کلامی، انتزاع، انواع نشانه)، عوامل اقلیمی، کاربری اجتماعی).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

From urban signs to cultural-social landmarks towards a social semiotics approach

نویسندگان [English]

  • Zahra Turkaman 1
  • Mojtaba Ansari 2
  • Mustafa Kiani 3
1 Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Architecture, Faculty of Art and Puzzle, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran
3 Associate Professor of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Art University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Buildings as urban cues play an important role in the urban environment from identity creation to orientation and if they have a secondary meaning they become socio-cultural symbols. Therefore, it is important to consider the factors that contribute to the promotion of an architectural work to the socio-cultural mark. The purpose of this article is to answer the question: What factors and how do they contribute to the enhancement of the meaning of an architectural work from urban sign to social cultural sign? The research method is in the study of theoretical literature, academic and library studies and in the interpretation of interpretive-analytical case examples; the transcendental approach of this study is social semiotics. The results show that the factors that influence the promotion of an architectural work to socio-cultural landmarks are: physical factors (including form, proportions, dimensions, color, texture, foreground and background, technology and style), structural factors ( Including permeability, position and extent), semantic factors (including social dimensions (tradition, power, media, economics, collective memory), cultural factors (rituals and ceremonies), psychoanalysis (collective unconscious and ethnic), time (synchronous and temporal). ), Physical factors (aesthetic dimension, symptoms (verbal, abstract, types of symptoms), climatic factors, social use).

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban cues
  • socio-cultural cues
  • semiotics
  • social semiotics
احمدی بابک، (1384) از نشانه­های تصویری تا متن. چاپ هفتم. تهران: نشر مرکز. ۱۳۸۴.
احمدی­پور زهرا ، خوجم­لی عبدالوهاب ، پورجعفر محمدرضا، (1396)،  تحلیل ژئوپلیتیک عوامل موثر در نمادسازی شهر تهران (برج میلاد)، فصلنانه ژئوپلی­تیک، سال سیزده، شماره 2، ص 35-66
اکو امبرتو، (1384)، اسطوره سوپرمن و چند مقاله دیگر، ترجمه کیهان خجسته، چاپ اول، تهران، انتشارات ققنوس
امامی­فر سید نظام­الدین، (1390)، نشانه­شناسی فرهنگی اعلان از ظهور انقلاب اسلامی ایران تا 1380، رساله جهت اخذ درجه دکترا، دانشگاه شاهد، دانشکده هنر، تهران
بانی­مسعود امیر، (1389)، معماری معاصر ایران در تکاپوی سنت و مدرنیته، چاپ اول، تهران: نشر هنر معماری  قرن
پورجعفر محمدرضا و منظرالحجه مهدی، (1389)، نشانه­های شهری: تعاریف، گونه-شناسی، مکان­یابی، برنامه­ریزی و طراحی، انتشارات طحان، تهران
ت.ا.کنر، (1395)، نمادها و نشانه ها، ، کیارنگ علایی، تهران: کتاب پرگار (تاریخ انتشار به زبان اصلی 2011)
چندلر دانیل، (1394)، مبانی نشانه­شناسی، ترجمه مهدی پارسا، چاپ پنجم، انتشارات سوره مهر، (انتشار به زبان اصلی 1994)
دانشپور سید عبدالهادی، (1379)، بازشناسی مفهوم هویت در فضای عمومی شهری (خیابان)، رساله دکترا، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران
دباغ امیرمسعود، (1390)، تاثیر معماری متاخر غرب بر معماری معاصر ایران از منظر نشانه­شناسی، رساله دکترا، رشته معماری، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علوم تحقیقات تهران
راپاپورت آموس، (1391) معنای محیط ساخته شده، فرح حبیب، تهران: انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری (تاریخ انتشار به زبان اصلی 1982)
ساسانی فرهاد، (1389)، معناکاوی: به سوی نشانه­شناسی اجتماعی، نشر علمی، تهران
سجودی فرزان، (1393)، نشانه­شناسی کاربردی، چاپ سوم، تهران: انتشارات لم
سوسور فردینان، (1378) دوره زبان­شناسی عمومی،  ترجمه کورش صفوی، نشر هرمس، تهران. (تاریخ انتشار به زبان اصلی 1916)
ضمیران محمد، (1382)، درآمدی بر نشانه­شناسی هنر، چاپ اول، تهران:نشر قصه
عظیمی لیلا ، نامداری مهرداد ، پرهام محمد، تأثیر شبکه های اجتماعی مجازی بر هویت ملی و هویت قومی شهروندان شهرستان نورآباد دلفان، سال هشتم - شماره بیست و هشتم، ص ۹۰-۹۵
کرس گونتر، (1392)، نشانه شناسی اجتماعی از نظریه تا کاربرد: بازنمود چند وجهی رویکرد نشانه شناسی اجتماعی به موضوع ارتباط در عصر حاضر، ترجمه سجاد کبگانی و رحمان صحرا گرد، تهران: انتشارات مارلیک، (تاریخ انتشار به زبان اصلی: 2010)
گروتر یورگ کورت، (1390)، زیبایی شناسی در معماری، ترجمه جهانشاه پاکزاد، انتشارات دانشگاه بهشتی، تهران، (سال انتشار به زبان اصلی: 1987)
لاوسون برایان، (1391)، زبان فضا، علیرضا عینی فر و فواد کریمیان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران (تاریخ انتشار به زبان اصلی2001)
لینچ کوین، (1387)، سیمای شهر، منوچهر مزینی، تهران: دانشگاه تهران (تاریخ انتشار به زبان اصلی 1960)
لیوون تئون، (1395)، آشنایی با نشانه شناسی اجتماعی، ترجمه محسن نوبخت، تهران، نشر علمی، (تاریخ انتشار به زبان اصلی 2005)
موسوی سید یعقوب ، صمدی علی، (1397)، تحلیل نابرابری اجتماعی و اقتصادی در دسترسی و استفاده از فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی شهر تهران)، نشریه مطالعات جامعه شناختی شهری، سال هشتم - شماره ی بیست و ششم، صص 6۲-۳۱
یوسفی و صادقی نژاد، 1396، مرور انتقادی نظریه سیمای شهر لینچ: نشانه شناسی نقشه های ادراکی شهروندان و بازشناسی هویت کالبدی شهر، مطالعات جامعه شناختی شهری، 22، 47-72
Alkan Bala Hayya, Landmarks in Urban Space as Signs, Current Urban Studies, 2016, 4, 409-429
Bellenti Feredrico & Panico Mario,2016, The meaning of monuments and memorials: toward a semiotic approach, Punctum,2(1),28-46
Caduff David. Timpf Sabine, On the assessment of landmark salience for human navigation, Cogn Process (2008) 9-249
DEnish Alock & K.P AR. Sheeja, 2014, A Study On Visibility Analysis of Urban landmarks, International Journal of Science & Engineering Reserch, Volum 5, p 113-129
Duckham, M., Winter, S., Robinson, M. Including landmarks in routing instructions. J, Location-Based Serv. 4(1), 28-52 (2010)
Halliday Michael A. K,1978, Language as social semiotic: The social interpretation of language and meaning, London, Eward Arnold
James.j. Gibson,1950, THE PERCEPTION OF THE VISUAL WORLD, The riversice press, Cambridge
Jencks C, 2006, The iconic Buildings is Here To Stay, City V 10, No.1,3-20
Jencks, C. 2004: Towards an Iconography of the Present. In Log 3, ed. Cynthia Davidson. New York: Anyone Corporation.101-108
landmark. Br. J. Dev. Psychol. 6, 378-381 (1988)
Lynch, K. The Image of the City. The MIT Press, Cambridge (1960)
Martin bromwen & Ringham Feliztas, 2000, Dictionary of asemiotics, cassell, London & Newyork
Nass J.M Peter,2011, city full of symbols: ATheory of Urban Space and Rapoport Amos, 1977, "Human Aspects Of Human Forms" Towards a Man—Environment Approach to Urban Form and Design. Oxford Pergamon.
Presson, C.C., Montello, D.R. Points of reference in spatial cogmition: stalking the elusive
Qin Xiong Min Weng and Kang Mengjun, Salience Indicators for Landmark Extraction at Large Spatial Scales Based on Spatial Analysis Methods, isprs International Journal of Geo-Information, 2017,1-16
Winter Stephan and Robinson Michelle,(2010), Including landmarks in routing instructions Matt Duckham, Journal of Location Based Services Vol. 4. No. 1. March 2010, 28-52
Sorrow Molly E & Hirtle Stephan c, 1999, The Nature of Landmarks for Real and Electronic space,
Sorrows, M.E., Hirtle, S.C. The nature of landmarks for real and electronic spaces. In: Freksa C., Mark, D.M. (eds.) Spatial Information Theory. Lecture Notes in Computer Science, vol. pp. 37–50. Springer, Berlin (1999)