تحلیل نابرابری های فضایی در کلان شهرها(نمونه موردی: مناطق یک و ده شهرداری تبریز)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.

3 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

چکیده

تحولات شهرسازی طی چند دهه اخیر، باعث رشد و توسعه ناموزون فضایی در کلان شهرهای ایران گردیده است. این توسعه ناموزون در پی گسترش فیزیکی شهر باعث بوجود آمدن نابرابری فضایی در کلان شهرها شده که تبعات آن در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی به طور عام به عنوان یکی از مسائل و مشکلات جامعه تلقی شده و به طور خاص از جمله موضوع های پیچیده و چند بعدی شهرسازی کشور است. سوال اصلی مقاله حاضر این است که پراکنش و میزان برخورداری شاخص های عدالت فضایی (کاربری اراضی شهری) در مناطق یک و ده شهرداری کلان شهر تبریز چگونه است؟ روش این مقاله کیفی است. روش گرداوری اطلاعات کتابخانه ای استو روش تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز توصیفی تحلیلی است. فرضیه ای را که برای پاسخگویی به سوال اصلی در صدد بررسی آن هستیم این است که توزیع نامناسب و نابرابر خدمات در شهرها به علت جا ماندن توسعه شهر از رشد آن، در حال حاضر یکی از چالش های مدیریت شهری در پاسخ گویی به شهروندان است. نتایج مقاله نشان می دهد که شناسایی پراکندگی فضایی جمعیت و توزیع خدمات عمومی شهری در مناطق یک و ده شهرداری کلان شهر تبریز عادلانه نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Spatial Inequalities in Metropolises (Case Study: Tabriz Municipal Districts 1 and 10)

نویسندگان [English]

  • Roshan Kooshaneh 1
  • Ezatpanah Bakhtiar 2
  • Mir najaf Mousavi 3
1 Ph.D. student in Geography & Urban Planning, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran
2 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran.
3 Associate Professor of Geography, Urmia University, Urmia, Iran
چکیده [English]

Urban development over the last few decades has led to the spatial and uneven development of Iran's metropolis. This uneven development following the physical expansion of the city has created spatial inequality in the metropolis. Its consequences in different economic, social, political and environmental aspects are generally regarded as one of the problems of society and in particular, it is one of the most complex and multidimensional issues of urban planning. The main question of this article is that what is the distribution and extent of spatial justice‌(urban land use) indicators in Tabriz metropolitan municipalities? The methodology of this article is qualitative. The library data collection method is also descriptive-analytic. The hypothesis that we are trying to answer the main question is that inadequate and unequal distribution of services in cities due to the growth of the city due to its growth, at present, one of the challenges of urban management is to respond to citizens. The results show that the spatial distribution of population distribution and distribution of public utilities in Tabriz metropolitan municipalities is not fair.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial Inequalities
  • Metropolis
  • Tabriz
پورمحمدی، محمدرضا و قربانی، رسول، (1382)، ابعاد و راهبردهای پارادایم متراکم سازی فضاهای شهری، مدرس، دوره دو، شماره 7، تهران، صفحات 85-108.
چلبی، مسعود، (1386)، جامعه شناسی نظم (تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی)، انتشارات نی، چاپ چهارم، تهران.
حسین زاده دلیر، کریم و همکاران، (1387)، طرح های شهری ایران از قلمرو تهیه تا واقعیت آن در اجرا (مطالعه موردی: طرح جامع تبریز)، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 11، صفحات 209-223.
حسین زاده دلیر، کریم، (1374)، تبریز بزرگ، نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، سال اول، شماره 2، صفحات 1-18.
حسین زاده دلیر، کریم؛ پورمحمدی، محمدرضا؛ سلطانی، علیرضا، (1389)، بررسی عوامل موثر در ناکارآمدی طرح های جامع شهری ایران (مطالعه موردی: طرح جامع شهر تبریز)، نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی دانشگاه تبریز، شماره 31، صفحات 131-151.
خالو باقری، مهدیه، (1391)، رویارویی با نابرابری فضایی ضمن بکارگیری برنامه ریزی مبتنی بر ارتقای کیفیت زندگی، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، شماره 1. صفحات 49-67.
داداش پور، هاشم و رستمی، فرامرز، (1390)، بررسی تحلیل نحوه توزیع خدمات عمومی شهری از دیدگاه عدالت فضایی، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 16.
داداش پور، هاشم؛ رستمی، فرامرز، (1390)، سنجش عدالت فضایی یکپارچه خدمات شهری براساس توزیع جمعیت، قابلیت دسترسی و کارایی در شهر یاسوج، مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال سوم، شماره دهم، صفحات 1-22.
دانشپور، زهره، (1385)، تحلیل نابرابری فضایی در محیط های پیرا شهری، نشریه هنرهای زیبا، شماره 28، صفحات 14-5.
زیاری، کرامت ا...؛ مهدیان، بهنمیری؛ مهدی، علی، (1392)، بررسی و سنجش عدالت فضایی بهرمندی از خدمات عمومی شهری براساس توزیع جمعیت و قابلیت دسترسی در شهر بابلسر، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره 28، صفحات 217-241.
زیاری، کرامت الله؛ حاتمی نژاد، حسین؛ ترکمن نیا، نعیمه، (1391)، درآمدی بر نظریه رشد هوشمند شهری، شهرداری ها، شماره 104، تهران، صفحات 17-29.
عرصه، مهندسین مشاور، (1374)، طرح توسعه و عمران و حوزه نفوذ تبریز، سازمان مسکن و شهرسازی آذربایجان شرقی.
کلانتری، خلیل، (1380)، برنامه ریزی و توسعه منطقه ای، انتشارات خوشبین، تهران.
مرصوصی، نفیسه، (1382)، تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهر تهران (مطالعه موردی: شهرداری تهران، پایان نامه دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس.
نعمت الهی بناب، سمیندوخت، (1373)، برنامه ریزی متروپل های درجه دوم، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.
نیک پور، عامر؛ ملکشاهی، غلامرضا؛ رزقی، فاطره، (1394)، بررسی و تحلیل فضایی نابرابری های اجتماعی در مناطق شهری با رویکرد شهر متراکم، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 16.
وارثی، حمید رضا؛ زنگی آبادی، علی؛ یغفوری، حسین، (1387)، بررسی تطبیقی توزیع خدمات عمومی شهری از منظر عدالت اجتماعی، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 11، صفحات 139-156.
Ebrahemzadeh, A., Bazrafshar, J., Habibzadeh, K. (2010). Analysis and Evaluation of Rural-Rrban Land Uses Can be in the Small Country Case Study of Khush Rudpey Babol. Urban and Regional Studies and Research. Vol 2. No 5. Pp 138-111.
Hekmatnia, H. (2010). Land Use Planning Shhrbhabad Using Pattern Analysis SWOT. Iranian Journal of Islamic Studies. No II. Pp 83-94.
Mehdizadeh, J. (2006). Strategic Planning Urban Development, Second Edition. Published by Kianaghsh.
Prange, Julia. (2009). Spatial Justice: A New Frontier in Planning for Just. Sustainable Communities. Tufts University.
Seifaddini, F. (2009). Foundations of Urban Planning.  Fourth Edition. Published by Yyzh.
Shankar, R., Shah, A. (2010). Bridging the Economic Divide within Countries. World Development. Vol 122-138.
Sohe Rana M.D. (2009). Status of Water Use Sanitation and Hygienic Condition of Urban Slums. Khulna. WWW.Elsevier.com. Pp 322-328.
Soja, E. (2008). The city and Justice Spatial. The Conference Spatial Justice. Paris Nanterra.
Talen, Emily. (1998). Visuallizing fairness, Equity Maps for Planner. APA Journal.
Tsou, Ko- Wan, Yu- Ting, Hung and Yao- Lin Chang. (2005). An Accessibility Based Integrated Measure of Relative Spatial Equity in Urban Public Facilities. Cities. Vol 22. No 6. Pp 424- 435.
Ziari, K. (2009). Urban land use planning. Eighth Edition (Second Edition Tehran University). Publisher of Tehran University.
https://html.scirp.org