تبیین ژئوپلیتیکی بحران‌های مذهبی در جنوب غرب آسیا(مطالعه موردی عراق 2016-2003)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری جغرافیای سیاسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران‌، ایران.

2 دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

چکیده

عوامل شکل دهنده به کم و کیف معادلات سیاسی و امنیتی عراق امروزه به ترتیب اولویت در سطوح سه‌گانه‌ی داخلی­، منطقه­ای و منطقه‌ای قابل بررسی است. با توجه به این که اولین و مهم‌ترین سطح شکل دهنده به حیات سیاسی و اجتماعی هر کشوری سطح داخلی است و اگر بپذیریم که مؤلفه‌های داخلی سبب آغاز بحران و تداوم آن است، باید گفت مؤلفه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه­ای، دارای نقش تشدید کننده و تسریع کننده­ی بحران و تداوم آن هستند. بر این مبنا، هدف این پژوهش تبیین ژئوپلیتیکی بحران‌های مذهبی در جنوب غرب آسیا (مطالعه موردی عراق­) بود که برای این منظور و آزمون فرضیه­های پژوهش، از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با استفاده از تحقیقات میدانی و استانی و مصاحبه و پرسشنامه با اساتید و کارشناسان ارشد ژئوپلیتیکی و متخصص در حوزه پژوهش استفاده گردید و برای تجزیه و تحلیل داده‌های به دست آمده پژوهش از آمار توصیفی و برای نشان دادن اطلاعات به صورت جداول فراوانی و درصد و نمودارها و آزمون T تک نمونه­ای برای رد یا تائید فرضیه­های پژوهشی استفاده شد. نتایج تحلیل داده­ها نشان داد که­ ژئوپلیتیک بحران‌های مذهبی در قدرت‌یابی گروه­های سیاسی و مذهبی در عراق مؤثر است. همچنین خلأ قدرت ایالات متحده امریکا در عراق منجر به بحران‌های ژئوپلیتیکی توسط قدرت­های منطقه­ای در آن کشور شده است. علاوه بر این بحران‌های مذهبی در عراق منجر به متزلزل شدن قدرت سیاسی در سطح ملی و منطقه­ای شده است. همچنین بحران‌های مذهبی از بعد ژئوپلیتیکی منجر به شکل‌گیری ناامنی گسترده در سطح ملی و فراملی شده و نیز بحران‌های ژئوپلیتیکی از بعد مذهبی هویت ملی در عراق را دچار تزلزل نموده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geopolitical Explanation of Religious Crises in Southwest Asia (Iraq Case Study 2016-2003)

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Pourhossein 1
  • Mohammad Akhbari 2
1 Ph.D. Political Geography, Tehran University Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Prof. of Political Geography, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

the factors shaping the Iraqi political and security equations today, in order of priority, are internal, regional, and transnational. Given that the first and the most important level shaping the political and social life of each country is the internal level, and if we accept that the internal component of the crisis is beginning and continued, then the regional and trans-regional components must have a role Aggravating and accelerating the crisis and its continuity. Based on this, the purpose of this study was to explain the geopolitical aspects of religious crises in Southwest Asia (case study of Iraq). To this end, to respond to the research hypotheses, an analytical-descriptive research method was used, using field research and documentation, and interviewing and The questionnaire was used by professors and senior geopolitical experts specializing in the field of research. For analyzing the data obtained in this research, a descriptive study was conducted to show the information in frequency tables and percentages and charts, and from a single sample T for rejection or confirmation Research hypotheses were used. The results of the data analysis showed that:Geopolitics Religious crises are effective in empowering political and religious groups in Iraq. The vacuum of US power in Iraq has led to geopolitical crises by the regional powers in that country.Religious crises in Iraq have led to the collapse of political power at the national and regional levels.Religious crises from the geopolitical dimension have led to the emergence of widespread insecurity at the national and transnational level. Geopolitical crises have shaken the religious identity of Iraqi national identity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • geopolitics
  • religious geopolitics
  • religious crises
  • southwest Asia
  • Iran
اکبری، حسین(1392)، بحران حاکمیت در عراق، موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، تهران.
الخلیل، سمیر(1370)، جمهوری وحشت، ترجمه احمد تدیّن، تهران، نشر طرح نو.
الزبیدی، حسن لطیف(1390)، دایره المعارف احزاب در عراق، مترجم سید عدنان محقق، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
ان. ویلی، جویس(1363)، نهضت اسلامی شیعیان عراق، تهران، موسسه اطلاعات.
اولیور، ری(1389)، تجربه اسلام سیاسی، ترجمه محسن مدیرشانه چی و حسین مطیعی امین، قم: اسلامی.
ای‌ فولر، گراهام، فرانکه، رند رحیم(١٣٨٤)، شیعیان عرب: مسلمانان فراموش شده، ترجمه ی خـدیجه تبریزی و علی اصغر محمدی، قم‌: انتشارت‌ شیعه‌ شناسی.
آقا بخشی، علی(1374)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: مرکز اطلاعات مدارک علمی ایران.
آیتی، سیدباقر(1370)، اطلس علمی جغرافیایی ارشاد(سیاسی-طبیعی-اقتصادی)، انتشارات ارشاد.
برادن، کتلین و فردشلی(1383)، ژئوپلیتیک فراگیر، ترجمه: علیرضا فرشچی و حمیدرضا رهنما، انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
برزگر، کیهان(1385)، سیاست خارجی ایران در عراق جدید. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
برژینسکی، زبگینیو(1386)، پس از سقوط بازی نهایی در جهان تک قطبی، ترجمه: امیر حسین توکلی، انتشارات سبزان.
برنابلداجی، سیروس(1383)، شیعیان عراق؛ بررسی جامعه­شناختی، فصلنامه شیعه شناسی، شماره 7
 برنارد، لوئیس(1394)، دین سیاست و حکومت در خاورمیانه. ترجمه: علی باقری دولت ابادی و جابر قاسمی انتشارات علامه بهبهانی قم.
بلوئت، برایان(1387)، ژئواستراتژی جهانی (مکیندر و دفاع از غرب)، ترجمه: محبوبه بیات، انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد علی صیاد شیرازی.
پایروندی، محمدرضا(1392)، بنیادگرایی و سنت گرایی، تهران: نشر افلاک.
پورسعید، فرزاد(1382)، عراق جدید و تهدید منزلت منطقه‌ای جمهوری اسلامی. فصلنامه مطالعات راهبردی. سال نهم، شماره 6.
پیشگاهی فرد، زهرا و امیر قدسی(1390)، نقش آفرینی ضد ژئوپلیتیک در تندیشه‌های ژئوپلیتیکی. فصلنامه جغرافیایی آمایش، شماره 7.
تیمور، احمد(1347)، هـ. الیزیدیه و منشاء نحلتهم، المطبعة السلفیة، قاهره.
جعفری ولدانی، اصغر(1388)، ژوپلتیک جدید دریای سرخ و خلیج فارس، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
جک سی. پلینو، روی آلتون(1375)، فرهنگ روابط بین‌الملل. ترجمه و تحقیق حسن پستا. انتشارات فرهنگ معاصر.
جهانی راد، حجت اله و حاجی زاده، احمد(1395)، تعارضهای مذهبی زمینه ساز بحران در منطقه ژئوپلیتیکی غرب آسیا؛ مطالعه موردی: پدیده بنیادگرایی اسلامی. اولین همایش بین‌المللی بحران‌های ژئوپلیتیکی جهان اسلام.
خسروی، غلامرضا(1389)، مؤلفه‌های داخلی پایدار و مؤثر بر سیاست خارجی عراق جدید، فصلنامه مطالعات راهبردی. سال سیزدهم، شماره 1.
خطیب بغدادى، احمد بن علی(1417)، ه ق. التصنیف الموضوعی لتاریخ بغداد، بیروت، دار الکتب العلمیة ج‏1.
رضایی، حسن(1389)، عراق جدید، شیعیان و انتخابات دوم پارلمانی، پژوهش‌های منطقه‌ای، شماره سوم.
رضایی، مهدی(1392)، حضور نظامی ایالات متحده در عراق پس از جنگ، کتاب آمریکا (2)، انتشارات مؤسسه ابرار معاصر تهران.
سعدی، علی(1389)، کمربند آتش، مترجم صغری روستایی و دیگران، تهران.
سلیمی، حسین(1384)، نظریه‌های گوناگون درباره جهانی شدن، تهران: سمت.
سنجابی، علیرضا(1390)، استراتژی و قدرت نظامی، انتشارات پاژنگ، تهران.
شیولسون، ریچارد(1392)، استدلال آماری در علوم رفتاری. ترجمة علیرضا کیامنش. انتشارات جهاد دانشگاهی: تهران.
عرشیان، ابوذر(1390)، جنگ سلطه: تحلیلی بر جهت گیری آمریکا در اشغال عراق و تشکیل دولت وحدت ملی، قم: اعتدال.
عزتی، عزت اله(1371)، ژئوپلیتیک، انتشارات سمت.
قاسمی، علیرضا(1394)، یکجانبه گرایی و راهبردهای سیاست خارجی آمریکا. فصلنامه مطالعاتی تهران مرکز. دور جدید. شماره 1.
میر حیدر، دره(1386)، مفاهیم بنیادی در جغرافیای سیاسی، انتشارات سازمان جغرافیای نیروهای مسلح.
نامی، محمد حسن؛ محمدپور، علی(1390)، جغرافیای کشور عراق با تأکید بر مسائل ژئوپلیتیک، تهران، نشر سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. چاپ دهم.
نامی، محمدحسن و دیگران(1388)، نقش عوامل جغرافیای در انتخاب نهادها و پایتخت‌های حکومتی ایران، انتشارات سازمان جغرافیای نیروهای مسلح.
نامی، محمدحسن و علیرضا عباسی(1388)، تحلیل جایگاه ژئواکونومیک ایران در خاورمیانه، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال پنجم، شماره دوم.
Fishman, Bian‌ (Autumn‌ 2006),"After‌ Zarqawi‌:the‌ Dilemas and Future of‌ Alqaeda in Iraq",TheWashington Quarterly, Vol.29,No.4.
Juergesmeyer, Mark (1993); Antifundementalism, Infludementalism Comprehend, Deeds, Chicago University Press.
Ahamad, Hashim (2003‌).Military‌ Power and State Formation in‌ Modern‌ Iraq‌,Middle East policy‌, Vol‌.10,No.4.
Andeson‌, Liam‌, Stansfield, Gareth (Winter 2004 )"the Futuer of Iraq:Dictatorship, Democracy, or Division? The Washington‌ Quarterly‌, Vol. 27, No.1
Bobby, Sayyid, S. (1999); "Sign O'times Kaffirs and Infidels Fighting the Ninth Crusade", in Ernesto Laclau, The Making of Political Identities, London: Iverso.
Glanser, B. G. and A. L. Strauss, “The Discovery Of Grounded Theory”. Chicago, 1993, Ill.: Aldine-
 Jaber, Fala (2003)the Shite Movement‌ in Iraq London: London‌ University‌.8-Mouhleb, Naima (Winter 2006)"Memories of‌ State‌:politics,History,and Collective Identity in‌ Iraq‌", Journal‌ of‌ Pease‌ Research, Vol.43‌,No‌.493
Wimmer, Andreas (Winter 2003-2004)"Democracy and Ethno-Religious Conflict in Iraq",Survival, Vol‌.45‌, No‌.4.
huntington، samuel(1996)، the clash of civilization، simon and schuster، new yoRk.
jones، martin and others (2oo4)، an introduction to political geography:spase، place and politics، Rudlication.