تحلیل شاخص‌های حکمروایی خوب شهری و سنجش اثر آن در کارایی و اثربخشی مدیریت محلی با رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعه موردی: منطقه ۲۰ شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استاد گروه جغرافیا، واحد علوم و تحقیقات تهران،‌ دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،‌ ایران

10.22034/jgeoq.2023.335887.3632

چکیده

مسائل و مشکلات مدیریت شهری سنتی، منجر به حرکت به سمت رویکرد حکمروایی خوب شهری به عنوان اثر بخش‌ترین، کم‌هزینه‌ترین و پایدارترین الگوی مدیریت شهری شده که مستلزم عینیت بخشیدن به مشارکت شهروندان در ابعاد گوناگون است. پژوهش از لحاظ هدف، از نوع کاربردی می‏باشد که به روش توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‏ای و بررسی‏های میدانی در چارچوب الگوی تحلیلی ـ موردی انجام شده است. با مرور مبانی نظری و تدوین مهمترین شاخص‌های حکمروایی با از تکنیک پیمایش و ابزار پرسشنامه و مصاحبه با جامعه دلفی استفاده شده است. حجم نمونه آماری با استفاده از نمونه‌گیری در دسترس، 27 نفر متخصص با روش نمونه‌گیری هدفمند به انجام رسیده است. جهت تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS و مدلسازی معادلات ساختاری با رویکرد روش حداقل مربعات جزئی از نرم‌افزار Smart PLS جهت ارزیابی مدل مفهومی تحقیق استفاده شده است. تحلیل ضرایب مسیر مربوط به ۸ بعد مورد بررسی نشان می‌دهد که شاخص قانونمندی (0.745) بالاترین تأثیر و بعد از آن به ترتیب شاخص‌های مسئولیت‌پذیری (0.684)، مشارکت (0.661)، عدالت (0.641)، شفافیت (0.529)، کارایی و اثربخشی (0.429)، پاسخگویی (0.356)، و سپس اجماع محوری (0.317) کمترین تأثیر را بر ساختار مدیریت شهری دارد. در بخش دوم با شناسایی و تحلیل پیشران های اثرگذار و تدوین سناریوهای احتمالی، از مجموع 209 وضعیت حاکم بر صفحة سناریو تعداد 105 حالت و 50.24 درصد وضعیت مطلوب، تعداد 62 حالت و 29.67 درصد در حالت ایستا و تعداد 42 حالت و 20.10 درصد وضعیت بحرانی را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis the Urban Good Governance Indicators and Measuring its Effect on the Efficiency and Effectiveness of the Local Management Using Future Studies Approach (Case study: Region 20 of Tehran City)

نویسندگان [English]

  • Shima Fadavi nia 1
  • parvaneh zivyar 2
  • rahem sarvar 3
1 PhD student in Geography and Urban Planning, Science and Research Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Geography, Yadgar Imam Khomeini Unit, Shahr Ray, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Professor of Geography Department, Islamic Azad University, Tehran Science and Research Unit, Tehran, Iran
چکیده [English]

The problems of traditional urban management have led to a move towards a good urban governance approach as the most effective, least costly and sustainable model of urban management, which requires objectifying the participation of citizens in various dimensions. In terms of purpose, the research is an applied type that has been done in a descriptive-analytical method based on library studies and field studies in the framework of a case-analytical model. By reviewing the theoretical foundations and compiling the most important governance indicators, the survey technique and questionnaire tools and interviews with the Delphi community have been used. Statistical sample size using available sampling, 27 specialists were performed by purposive sampling method. SPSS software and structural equation modeling with partial least squares method were used to analyze the data. Smart PLS software was used to evaluate the conceptual model of the research. Analysis of path coefficients related to the 8 studied dimensions shows that the regularity index (0.745) has the highest impact, followed by the indicators of responsibility (0.684), participation (0.661), justice (0.641), transparency (0.529), efficiency and effectiveness (0.429), accountability (0.356), and then pivotal consensus (0.317) have the least impact on the structure of urban management. In the second part, by identifying and analyzing the effective drivers and formulating possible scenarios, out of a total of 209 situations on the scenario page, 105 cases and 50.24% of the desired situation, 62 cases and 29.67% in the static state, 42 states and 20.10% of the critical state is showing

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Good Governance
  • Urban Management
  • Local Management
  • Path Coefficient
  • Tehran City

مراجع

ابراهیم‌زاده، عیسی و اسمعیل‌نژاد، مرتضی­(1396)، پناهندگان اقلیمی چالش آینده تحولات منطقه‌ای (مطالعه موردی:خراسان جنوبی). فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 15، شماره 48، صص 18-1.
احدنژاد، محسن، جعفری، مینا و نسرین جعفری­(1396)، ارزیابی توسعۀ درون‌زای بافت مرکزی شهرها با تأکید بر شاخص‌های کیفیت زندگی: مطالعۀ موردی بافت مرکزی شهر زنجان، فصلنامۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره 8، شمارۀ 28، صص 1-20.
اربابی سبزواری، آزاده؛ قاسم‏پور، آرش (1400)، تحلیلی بر جایگاه حکمروایی خوب شهری و نقش آن در نظام مدیریت برنامه‏ریزی شهری (مطالعه موردی: شهرداری اهواز)، فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، سال پنجم، شماره55، جلد چهارم، صص 42-18.
پطرودی، سید حمید؛ جعفر نژاد چقوشی، احمد؛ صادقی مقدم، محمدرضا و صفری، حسین (1396)، چالش‌های حاکمیت شبکه مدیریت بحران (مطالعه موردی: شهر تهران)، نشریه مدیریت دولتی، دوره 9، شماره 3، صص402-379.
پورموسوی، موسی؛ اقبال، محمدرضا و خوشخوان جلال (1394)، بررسی میزان تحقق­پذیری شاخص‌های مدیریت بحران در طرح تفصیلی (مورد مطالعه: منطقه 20 شهرداری تهران)، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، دوره دوم، شماره 2، صص 31-17.
تقوایی، علی اکبر و رسول تاجدار (1388)، درآمدی بر حکمروایی خوب شهری در رویکردی تحلیلی، فصل نامه مدیریت شهری ،دوره 7، شماره 23، صص 45-58.
توکلی‌نیا، جمیله؛ ایمانی جاجرمی، حسین و یداله نیا، حسین (1400). تحلیل جایگاه حکمروایی خوب در عملکرد مدیریت شهری (مطالعه موردی: شهر بابل). آمایش محیط، 14 (53)، صص 85-108.
جعفری فرد، جعفر؛ صابری: حمید؛ اذانی: مهری و خادم الحسینی، احمد (1399). واکاوی شاخص‌های حکمروایی خوب شهری (مطالعۀ موردی: شهر کهنوج). جغرافیای اجتماعی شهری، 7 (1)، صص 273-291.
حاتمی‏نژاد، حسین؛ بزرافکن، شهرام، آروین، محمود (1396) تحلیل نقش الگوی حکمروایی خوب شهری در کاهش آسیب‏پذیری مسکن شهری در برابر زلزله، مطالعات برنامه‏ریزی سکونتگاه‏های انسانی، پاییز 1396، شماره 40، صص 617-599.
حسینی، سیدهادی (۱۳۹۶) شهر فشرده و توسعه پایدار شهری سبزوار، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال هفدهم، شماره ۴۵، صص ۱۱۶- ۹۳
حسینی، علی؛ رمضان پور، حامد و آشوری, حسن (1399) تحلیل شاخص‌های حکمروایی شهری و تأثیر آن بر کیفیت مکان (مطالعۀ موردی: شهر آذرشهر). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 8(4)،  صص813-831.
خاتم، سعید؛ احمدی، سید عباس و خاتم، مهناز (1400). بررسی وضعیت حکمروایی خوب شهری درکلانشهرتهران. پژوهش‎های جغرافیای سیاسی. (آماده انتشار).
خان‌محمدی, عصمت, سرور, رحیم, استعلاجی, علیرضا. (1400). تدوین سناریوهای آینده اسکان غیررسمی پهنه جنوبی حریم کلانشهر تهران. فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای, 11(3),  صص423-447.
ربانی، طاها؛ مشکینی، ابوالفضل؛ رکن الدین افتخاری، عبدالرضا و رفیعیان، مجتبی (1398). تبیین مسائل حکمروایی شهری در سناریوهای آینده کلان‌شهر تهران مبتنی بر رویکرد تبدیل سناریوهای کیفی به کمی. فصلنامه شهر پایدار، 2(1)، صص 45-62.
رضایی، فرشته؛ توکلی نیا، جمیله و صرافی، مظفر (1400). بررسی نقش سازمان‌های مردم نهاد در تحقق پذیری حکمروایی خوب شهری نمونه موردی کلانشهر تهران. نشریه علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 25 (77)، صص 113-130.
زنگی آبادی، علی؛ حسینی خواه، حسین و قاسمی، محمد رضا (1399). برنامه‌ریزی توسعۀ منطقه‌ای بر پایۀ روش آینده‌پژوهی تحلیل اثرات متقاطع و سناریو نویسی سایب (مطالعۀ موردی: استان کهگیلویه و بویراحمد). پژوهشهای جغرافیای انسانی، 52 (2)، صص 657-674.
زیاری، کرامت‏اله؛ یداله‏نیا، هاجر، یداله‏نیا، حسین (1399) تحلیل عملکرد مدیریت شهری با تاکید بر شاخص‏های حکمروایی خوب از منظر شهروندان (مورد مطالعه: شهرساری)، پژوهش و برنامه‏ریزی شهری، بهار 1399، شماره 40، صص 16-1.
شمس پویا، محمد کاظم؛ توکلی نیا، جمیله؛ صرافی، مظفر و فنی، زهره (1396). تحلیلی بر برنامه‌ های توسعه و سیاست‌های زمین شهری با تأکید بر رویکرد حکمروایی خوب زمین؛ موردپژوهی: کلانشهر تهران. فصلنامه علمی ـ پژوهشی اطلاعات جغرافیایی «سپهر»، 26 (104)، صص 57-76.
شهیدی پور، روح اله؛ سنگی، الهام؛ مظاهریان، حامد؛ کرمی، علیرضا و جعفری شهرستانی، علی (1399). شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های ارزیابی عملکرد مناطق شهرداری تهران با استفاده از روش دلفی فازی. فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، 5 (15)، صص 51-87.
صرافی، مظفر و ناصر نجاتی (۱۳۹۶) حکمروایی چندسطحی منطقه کلان شهری در راستای رویکرد نومنطقه گرایی»، هویت شهری دوره ۱۱، شماره ۳۱، صص ۳۱-۴۲
طاهر موسوی، زهرا و قره داغی، رستم (1399). ارزیابی عملکرد شهرداری‌های استان آذربایجان شرقی براساس شاخص‌های حکمرانی خوب. خطمشی‌گذاری عمومی در مدیریت، 11 (1)، پیاپبی 37، صص 27-38.
طباطبایی، شیما (1397) اهمیت آینده پژوهی در ارتقای ایمنی در مواجهه با بلایای طبیعی. مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها, دوره 6، شماره 1، (15)، ص ۲ـ۱.
عبدالحسین‌زاده، محمد (1399). تبیین مفهوم و کاربرد شفافیت در عرصه حکمرانی و اداره امور دولتی. سیاست‌های راهبردی و کلان, 8 (30)، صص 178-206.
غلامی، حمیده؛ پناهی، علی و احمدزاده، حسن (1399) آینده‌پژوهی تاب‌آوری سکونتگاه‌های شهری در برابر مخاطرات محیطی با تأکید بر پاندمی کرونا (مطالعه موردی: شهر تبریز). جغرافیا و مخاطرات محیطی, 9(4), صص 179-199.
کاظمیان، غلامرضا؛ براری، احسان؛ شریف‌زاده، فتاح و قربانی‌زاده، وجه اله (1400). مدل متناسب حکمروایی خوب شهری برای کلانشهرهای کشور و تحلیل یکپارچه وضعیت فعلی (مورد مطالعه : مشهد). فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 12 (44)، صص 55-74.
کاویانی راد، مراد (1389). تحلیل فضایی مخاطرات محیطی و بحران های بوم شناسی در ایران. مطالعات راهبرد ۱۳ (68)، صص 57-33.
محبوبی، سحر و حبیبی، داوود (۱۳۹۸). تبیین رابطه حکمروایی خوب شهری و رضایتمندی شهروندان از عملکرد شهرداری (مطالعه موردی: شهر دوگنبدان ). مطالعات محیطی هفت حصار، ۳۰ (۸)، صص ۴۷-۵۸اسماعیل‌زاده، حسن و محمد همتی (۱۳۹۱) حکمروایی خوب، راه چارۀ تحقق شهر خوب»، مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، دوره 288، شمارۀ 2، صص ۱۰۲-۱۱۵.
معروف نژاد، عباس و خواجوی نیا، لاله (1399). ارزیابی و رتبه بندی برخی از مؤلفه‌های حکمروایی در مناطق شهری شرق کلانشهر اهواز از دیدگاه شهروندان وکارشناسان با استفاده از تکنیک MABAC. جغرافیا و مطالعات محیطی، 9 (34)، صص 89-106.
معینیان میاندوآب، غزال؛ برنجی، نسیم (1398) بررسی تحقق‌پذیری حکمروایی خوب شهری با تأکید بر نقش نهاد شهرداری (موردمطالعه: شهر تبریز)، فصلنامه معماری شناسی، دوره 2، شماره 8، صص. 37-29.
Alcamo, J. (2008) Developments in Integrated Environmental Assessment, Developments in Integrated Environmental Assessment, Vol.2, pp.123–150.
Arnold, M, de Cosmo, S (2015) Building Social Resilience, Protecting and Empowering those most at risk, International Bank for Reconstruction and Development / International Development Association or The World Bank, www.worldbank.org.
Asongu, S. A., Agboola, M. O., Alola, A. A., & Bekun, F. V. (2020) The criticality of growth, urbanization, electricity and fossil fuel consumption to environment sustainability in Africa. Science of the Total Environment, 712, 136376.
Bettencourt, L. M. (2020) Urban growth and the emergent statistics of cities. Science Advances, 6(34), eaat8812.
Bhaduri, S. (2020) Unit-2 Urban Management and Management of Urban Services. New Delhi: Indira Gandhi National Open University.
Broccardo, L., Culasso, F., & Mauro, S. G. (2019) Smart city governance: exploring the institutional work of multiple actors towards collaboration. International Journal of Public Sector Management.
Carlton, B. (2014) A Model for Municipal Institutional Capacity Analysis, FCM (Federation of Canadian Municipalities), Retrieved from http://www.cardinalgroup.ca/nua/aif/ aif02.Html.
Cento Bull, A., & Jones, B. (2006). Governance and social capital in urban regeneration: A comparison between Bristol and Naples. Urban Studies, Vol. 43, No.4, pp. 767-786.
Cerreta, M. (2010) Thinking through complex values. In Making Strategies in Spatial Planning (pp. 381-404). Springer, Dordrecht.
De Guimarães, J. C. F., Severo, E. A., Júnior, L. A. F., Da Costa, W. P. L. B., & Salmoria, F. T. (2020) Governance and quality of life in smart cities: Towards sustainable development goals. Journal of Cleaner Production, Vol. 25, No.3, pp.119-926.
De Oliveira, J. A. P., Doll, C. N., Balaban, O., Jiang, P., Dreyfus, M., Suwa, A., ..., & Dirgahayani, P. (2013) Green Economy and Governance in Cities: Assessing Good Governance in Key Urban Economic Processes. Journal of Cleaner Production, Vol. 58, pp.138-152. ‏
Estévez-Mauriz, L., Fonseca, J. A., Forgaci, C., & Björling, N. (2017) The livability of spaces: Performance and/or resilience? Reflections on the effects of spatial heterogeneity in transport and energy systems and the implications on urban environmental quality. International Journal of Sustainable Built Environment, Vol. 6, No.1, pp. 1-8.
Florida, R. (2002). The rise of the creative class (Vol. 9). New York: Basic books.
Gani, A., & Duncan, R. (2007). Measuring Good Governance Using Time Series Data: Fiji Islands. Journal of the Asia Pacific Economy, Vol. 12, No.3, pp.367-385. ‏
Hawley, R. J., Bledsoe, B. P., Stein, E. D., & Haines, B. E. (2012) Channel Evolution Model of Semiarid Stream Response to Urban‐Induced Hydromodification 1. JAWRA Journal of the American Water Resources Association, Vol. 48, No.4, pp.722-744.
Habitat, U. N. (2016) World Cities Report 2016: Urbanization and Development–Emerging Futures. Publisher: UN-Habitat.
Hogan, D. M., Jarnagin, S. T., Loperfido, J. V., & Van Ness, K. (2014) Mitigating the effects of landscape development on streams in urbanizing watersheds. JAWRA Journal of the American Water Resources Association, Vol. 50, No.1, pp.163-178.
Houet, T. & Marchadier, C. & Bretagne, G. & Moine, M.P. & Rahim, Aguejdad. & Vincent, Viguie. & Bonhomme, M. & Lemonsu, A. & Avner, P. & Hidalgo, Julia. & Masson, V. (2016) Combining narratives and modelling approaches to simulate fine scale and long-term urban growth scenarios for climate adaptation, Environmental Modelling & Software, Vol.86, pp.1-13.
Huck, A., & Monstadt, J. (2019) Urban and infrastructure resilience: Diverging concepts and the need for cross-boundary learning. Environmental Science & Policy, Vol. 100, pp. 211-220.
Inglehart, R. (1990) Values, ideology, and cognitive mobilization in new social movements. Challenging the political order: new social and political movements in western democracies, pp.43-66.
Joseph, J. (2013) Resilience as Embedded Neoliberalism: A Governmentality Approach. Resilience, Vol. 1, No. 1, pp.38-52. ‏
Korosteleva, E. A., & Flockhart, T. (2020) Resilience in EU and international institutions: Redefining local ownership in a new global governance agenda. Contemporary Security Policy, Vol. 41, No. 2, pp.153-175.
Liu, H. K., Hung, M. J., Tse, L. H., & Saggau, D. (2020) Strengthening urban community governance through geographical information systems and participation: An evaluation of my Google Map and service coordination. Australian Journal of Social Issues, Vol. 55, No. 2, pp.182-200.
Lyall, C., & Tait, J. (2019). Beyond the limits to governance: new rules of engagement for the tentative governance of the life sciences. Research Policy, Vol. 48, No.5, pp.1128-1137.
Manca, D. P., Varnhagen, S., Brett-MacLean, P., Allan, G. M., Szafran, O., Ausford, A., ... & Turner, D. (2007), Rewards and challenges of family practice: Web-based survey using the Delphi method. Canadian Family Physician, Vol. 53, No.2, pp.277-286.
Markus, G. B., & Krings, A. (2020), Planning, participation, and power in a shrinking city: The Detroit Works Project. Journal of Urban Affairs, Vol. 42, No. 8, pp.1141-1163.
Porio, E. (2014), Climate change vulnerability and adaptation in Metro Manila: Challenging governance and human security needs of urban poor communities. Asian Journal of Social Science, Vol. 42, No. 1-2, pp.75-102.
Rashid, H. (2011), Interpreting flood disasters and flood hazard perceptions from newspaper discourse: Tale of two floods in the Red River valley, Manitoba, Canada. Applied Geography, Vol. 31, No.1, pp.35-45.
Shamsuddin, S. (2020), Resilience resistance: The challenges and implications of urban resilience implementation. Cities, Vol. 103, pp. 1-8.
Sheng, Y. K. (2010) Good urban governance in Southeast Asia. Environment and Urbanization Asia, Vol. 1, No. 2, pp.131-147.
Van Dijk, M. P. (2008), Urban management and institutional change: An integrated approach to achieving ecological cities (No. IHS WP 16).
Windle, P. E. (2004), Delphi technique: assessing component needs. Journal of PeriAnesthesia Nursing, Vol. 1, No.19, pp. 46-47.
Yang, H. (2021), Holistic Governance: An Explanatory Framework, In: Urban Governance in Transition (pp. 57-95). Singapore: Springer.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 12، شماره 49
دی 1401
صفحه 870-900

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار