مفهوم متفاوت ضرر در خسارات زیست محیطی با مطالعه تطبیقی در اسناد بین‌المللی

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی ، واحد آیت الله آملی ،دانشگاه آزاد اسلامی ، آمل،ایران

2 استادیار حقوق خصوصی ،عضو هیات علمی دانشگاه مازندران، ،بابلسر،ایران

3 استادیار حقوق خصوصی ،عضو هیئت علمی واحدآیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی،آمل، ایران

10.22034/jgeoq.2022.278263.2993

چکیده

یکی از موضوعات جدیدی که در دهه‌های اخیر به آن پرداخته شده ، حق بر محیط زیست سالم است. محیط زیست، به تمام محیطی اطلاق می‌شود که انسان احاطه کرده و زندگی ، فعالیت‌های او در ارتباط با آن قرار دارد. خسارت به این حق، بر خلاف بسیاری از حقوق دیگر جنبه شخصی نداشته و می‌تواند آثار زیانبار جمعی و جهانی داشته باشد.چنانکه کمیسیون اروپا در اسناد خود گرایش های متفاوتی در این خصوص داشته است و در لایحه 2000 خود دو نوع خسارت قابل مطالبه پیش بینی کرده:1.خسارت زیست محیطی که در برگیرنده خسارت وارد بر تنوع زیستی،آب و محوطه های آلوده است 2. خسارت سنتی که همان خسارت وارد بر اشخاص و اموال است. حال اینکه مفهوم خسارت وارده بر محیط زیست دارای چه خصوصیتی می باشد که متفاوت از مفهوم ضرر وارده با سایر موارد در جامعه واشخاص است؟ موضوع اساسی پژوهش حاضربوده که به روش توصیفی- تحلیلی به این موضوع پرداخته شده وبیان خواهدشدمقصود از ضرر در خسارات زیست‌محیطی،به هرصدمه و نقصانی که به محیط زیست وارد آید، اعم از اینکه حال باشد یا آینده، شخصی باشد یا نوعی، مستقیم باشد یا غیرمستقیم، قابل مطالبه جمعی باشد یا فردی، قابل جبران باشد یا نباشد؛اطلاق می یابد. براساس ماهیت و تحول مفهوم ضرر در خسارت زیست محیطی به نظر می-رسد که اعمال قواعد عام و سنتی روش‌های جبران خسارت زیست محیطی در حوزه حقوق محیط زیست چندان کارایی ندارد و از این رو تدوین نظام جبران خسارت خاص زیست محیطی با رویکرد روش‌های نوین ضروری بنظر میرسد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Different concepts of damage in environmental damages with a comparative study in international documents

نویسندگان [English]

  • somayeh taheri 1
  • Sayyed Hassan Hosseini Moghaddam 2
  • mahdi falah 3
1 PhD Student in Private Law, Ayatollah Amoli Branch, Islamic Azad University, Amol, Iran
2 Assistant Professor of Private Law, Faculty Member of Mazandaran University, Babolsar, Iran
3 Assistant Professor of Private Law, Faculty Member of Ayatollah Amoli Branch, Islamic Azad University, Amol, Iran
چکیده [English]

One of the new topics that have been addressed in recent decades is the right to a healthy environmen.The environment refers to the whole environment that surrounds man and life,his activities are related to it.Compensation for this right,unlike many other rights,is not personal and can have harmful collective and global effects.As the European Commission has different tendencies in this regard in its documents and in its 2000 bill,two types of of damages can be claimed in advance.Proposed:1.Environmental damage that includes damage to biodiversity,water and polluted areas; 2.Traditional damage that is the same damage to persons and property.Now,what is the characteristic of the concept of damage to the environment that is different from the concept of dmage to other cases in society and individuals?The main topic of the present study was that this issue was addressed in a descriptive –analytical method and the purpose of the damage in environmental damage to any damage to the environment,whether it is present or future,personal or some kind,is direct.Either indirectly,collectively claimable,or individual,compensable or not; Based on the nature and evolution of the concept of damage in environmental damage,it seems that the application of general and traditional rules of environmental compensation methods in the field of environmental law is not very effective, and therefore the development of special environmental compensation system with modern methods approach.It is necessary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environment
  • Loss
  • Future loss
  • Compensation
  • International documents

مراجع

آخوندی، محمود(1368). آئین دادرسی کیفری جلد دوم، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ دوم،
فردین، مینا؛ میلانی، علیرضا؛ بیرانوند، مسعود؛ و متین راسخ, مجید (1399). بررسی چالش های پیشگیری اجتماعی؛ مطالعه موردی جرایم وآلودگی های زیست محیطی. فصلنامه جغرافیا ( برنامه ریزی منطقه ای 10(2-2), 719-732. .
حاجی قاسمی اردبیلی، محمد؛ و میلانی، علیرضا (1398). نقدی بر رویکرد نظام کیفری ایران درقبال جرایم علیه محیط زیست(جغرافیای انسانی) با نگاهی بر کنوانسیون های بین المللی. فصلنامه جغرافیا ( برنامه ریزی منطقه ای 10(1-1), 329-344. .
خیری، محمد (1397). سازمان‌های مردم نهاد و مدیریت مشارکت محور: با تاکید بر ارائه مدلی غیر بوروکراتیک برای مدیریت مالی و جغرافیایی بحران های زیست محیطی کلانشهرهای ایران. فصلنامه جغرافیا ( برنامه ریزی منطقه ای 8(2), 229-251. .
ابوالحمد، عبدالحمید(1388). حقوق اداری ایران،مشهد:انتشارات توس،چاپ هشتم.
اسکینی،ربیعا(1371). مباحثی از حقوق تجارت بین الملل،تهران:نشر دانش آموز،چاپ اول.
امیر ارجمند، اردشیر(1374). حفاظت از محیط زیست و همبستگی بین المللی،مجله تحقیقات حقوقی، شماره 15،تابستان.
انتظاری­نجف­آبادی، علیرضا(1394). مسئولیت­مدنی­ناشی­از­خسارات­زیست محیطی­، تهران: نشر مخاطب، چاپ اول.
انصاری، مهدی­؛­ و­ کاتوزیان، ناصر­(1387). «مسئولیت ناشی از خسارت های زیست محیطی»، فصلنامه حقوق،مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 38، شماره 2.
باریکلو، علیرضا(1385). مسئولیت مدنی، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
بنان، غلامعلی(1351). محیط زیست انسان و جلوگیری از آلودگی آن،تهران:انجمن علمی حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی.
بهرامی احمدی، حمید(1388). قواعد فقه،جلد اول،تهران:دانشگاه امام صادق(ص)،چاپ اول.
پاتریس، ژوردن(1385). اصول مسئولیت مدنی،ترجمه و تحقیق:مجید ادیب، تهران: نشر میزان، چاپ دوم.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1388). مبسوط در ترمینولوژی حقوق،جلد سوم،تهران: کتابخانه گنج دانش، چاپ چهارم.
خوئینی، غفور­؛ کرمی سعید(1393). مسئولیت مدنی ناشی از آلودگی های زیست محیطی در انفال، نشریه دانش حقوق مدنی، سال سوم، شماره2.
درودیان، حسنعلی(1376). حقوق مدنی4، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
دهخدا،علی اکبر(1377).لغت نامه،تهران:انتشارات دانشگاه تهران،چاپ دوم.
رمضانی قوام آبادی،محمدحسین(1392). حفاظت از محیط زیست در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه دیدگاه های حقوق قضائی، شماره63.
روش، کاترین(1391). بایسته های حقوق محیط زیست،ترجمه و تحقیق:علی مشهدی،حسن خسروشاهی و زینب یوسفی، تهران: انتشارات خرسندی.
زمانی، سید قاسم(1381). توسعه مسئولیت بین المللی در پرتو حقوق بین الملل محیط زیس»،مجله پژوهش های حقوقی،شماره2.
سلیمی،هادی(1392). مسئولیت مدنی اشخاص حقوقی ناشی از خسارات زیست محیطی در حقوق موضوعه ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق،دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
سنهوری، عبدالرزاق احمد(1995). الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، جلد اول، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
شاه حسینی،عطیه ؛ مشهدی،علی(1395).جبران خسارات زیست محیطی بر اساس طرح 2006 کمیسیون حقوق بین الملل مبنی بر اصول تخصیص زیان در موارد آسیب فرامرزی ناشی از فعالیت های خطرناک» ،فصلنامه پژوهش حقوق عمومی،سال 19،شماره55.
شلتون، دینا و کیس،الکساندر(1389). کتابچه قضائی حقوق محیط زیست،ترجمه: محسن عبداللهی،تهران: انتشارات خرسندی، چاپ اول.
شهیدی،مهدی(1382). حقوق مدنی،آثار قراردادها و تعهدات، تهران: نشرمیزان.
صفایی، سید حسین(1355). مفاهیم و ضوابط جدید در حقوق مدنی، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات.
عمید،حسن(1362). فرهنگ عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر،چاپ هجدهم.
فهیمی،عزیزاله؛ مشهدی،علی(1393). حمایت از محیط زیست در مخاصمات مسلحانه از منظر اسلام و حقوق بین الملل بشردوستانه،تهران:انتشارت خرسندی.
فهیمی،عزیزاله(1396). ضرر در خسارت های زیست محیطی» ،مجله حقوق تطبیقی،شماره1،
فیروزی،نادر(1384). حق بر محیط زیست،تهران:انتشارات جهاد دانشگاهی.
قوام،میرعظیم(1375). حمایت کیفری از محیط زیست،تهران:انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست.
کاتوزیان،ناصر(1371). وقایع حقوقی، تهران: نشر یلدا.
کیس،الکساندر(1379). مقدمه ای بر حقوق بین الملل محیط زیست،ترجمه:محمدحسن حبیبی،جلد اول ، تهران:انتشارات دانشگاه تهران.
لورراسا،میشل(1375). مسئولیت مدنی،ترجمه:محمد اشتری،تهران:نشر حقوقدان،چاپ اول.
معین،محمد(1360).فرهنگ معین،جلد اول،تهران:انتتشارات امیرکبیر،چاپ هشتم.
ولفروم،رودیگر(1381). مسئولیت بین المللی مدنی در قبال خسارات زیست محیطی ؛وسیله ای برای اجرای قواعد حقوق بین الملل محیط زیست»، ترجمه و تحقیق: نادر ساعد، فصلنامه محیط زیست،شماره 37.
وحدتی شبیری،سید حسن(1385). مبانی مسئولیت قراردادی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
Boyle,Alan(2014).Human Rights or Environmental Rights;A Reassessment, Edinburgh:University Press.
European Parliment and of the Council(2004).n214.
Jacques and jourdain,Patrice(2001).Les effets de la responsibilite,LGDJ,
Knox,John(2009).Climate Change and Human Rights Law,50 Va J. Int ‘1. L. 1.
Michel(1996).Droit de environment,paris:Dollaz,
Sands,Philippe(2003).Principles of International Environmental Law,2nd Edition.
Schwaban,Aaron(2006).InternationalEnvironmental Disputes(Contemporary World Issues),ABC-CLIO publishing,
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 12، شماره 46
فروردین 1401
صفحه 903-921

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار