تحلیلی بر عوامل و فرایندهای کلان اقتصادی، زیست محیطی و مدیریتی موثر بر زیست پذیری شهری مورد پژوهش : محله های منطقه 12 شهر تهران

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسنده

استادیار دانشگاه کوثر بجنورد

چکیده

توسعه روزافزون جمعیت شهری و کاهش کیفیت شرایط زیست در شهرها از یک سو و جایگزینی رویکردهای کیفی به جای توجه به استانداردهای کمی از سوی دیگر باعث طرح و رونق یافتن موضوعاتی نظیر زیست پذیری شهری شده است که در مقیاس ها، قلمروها و ابعاد مختلف قابل بررسی است. بر خلاف روش معمول مطالعات در زمینه زیست پذیری که آن را حاصل شرایط و وضعیت کنونی یک مکان می داند، ایده پژوهش حاضر بر اساس قبول زیست پذیری به عنوان پدیده ای تبعی و منتج از ماهیت عواملی است که تحولات شهر و شهرنشینی را شکل می دهند. از این رو نظر به محدوده مکانی مورد مطالعه که منطقه12 شهر تهران می باشد شناخت و درک زیست پذیری بخش مرکزی شهر تهران منوط به بازشناسی عوامل و فرایندهای تحول نظام شهری تهران در کلیت خود و دگرگونی های بخش مرکزی این شهر به طور خاص است. نتیجه تحقیق که بر پایه مطالعات کتابخانه ای و میدانی (تکمیل پرسشنامه به روش نمونه گیری گلوله برفی از اساتید برجسته دانشگاهی و کارشناسان متخصص و منتخب شهرداری منطقه 12 شهر تهران) و آزمون فریدمن برای سنجش میزان اثرگذاری گویه ها انجام شده است نشان می دهد عوامل کلان همچون بسط روابط سرمایه داری، ورود ایران به تقسیم کار جهانی، اقتصاد مبتنی بر نفت، صنعتگرایی، مدرنیزم، تصمیمات، قوانین و طرح های شهری، تحولات جمعیتی و عوامل محیطی ، برخی از مهم ترین عوامل شکل دهنده به تحولات شهر و شهرنشینی تهران و بالتبع وضعیت زیست پذیری بخش مرکزی و منطقه 12 آن است. از این رو وضعیت زیست پذیری یک مکان را می توان به عواملی فراتر از عوامل خرد محلی نسبت داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An analysis on the Economic ,Environmental and Manegerial Macro factors and Processes Affecting Urban Livability. Case Study: District 12 Neighbourhood –Tehran

نویسنده [English]

  • foroogh khazaee nezhad
Assistant Professor of Kosar University of Bojnord
چکیده [English]

Increasing growth of urban development and decrease in the quality of living conditions in cities on one hand and replacing quality approaches instead of paying attention to the quantity standards on the other hand has led to raising issues such as urban livability which can be discussed in different aspects , areas and scales. Unlike the regular way of studies in the field of livability seeing it as the status of a place , the idea of the present research is livability as a subordinate phenomenon caused by the nature of the factors forming the developments of urbanism and urban life. Hence, considering the location under study )District 12 ( , identifying the livability of central district Tehran is subject to recognizing the factors and processes of development in Tehran's urban system and the transformations in the central district of this. The finding of this research that is based on library and field study ( filling out questionnaire in snowball sampling method from elite academic lecturers and the selected experts of municipality) and Freedman test for testing the rate of effects of the questions shows that macro factors such as extending the capitalism relations, oil-based economy , industry orientation , modernism , decisions, rules and urban plans, demographic transformations and environmental factors are the most important factors affecting urban developments in Tehran and following it, the condition of livability in district 12. Hence, the condition of livability of a place can be attributed to some factors beyond minor local factors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: livability
  • Micro and Macro factors
  • Neighbourhood
  • District 12
  • Tehran

مراجع

احسن،کاظم(1385)، چشم انداز تمرکززدایی از تهران، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
اسکانی کزازی، غلامحسین. لاله سیاه پیرانی، میترا(1389)، تحلیل سینوپتیکی آلودگی هوای شهر تهران، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیا، 161-135.
اطلس کلانشهر تهران(1389)، سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران با همکاری دانشگاه تهران، تهران.
بندرآباد، علیرضا(1389)، تدوین اصول الگوی توسعه فضایی و شکل شهر زیست پذیر ایرانی(مطالعه موردی مناطق 1، 15 و 22 تهران)، رساله دکتری به راهنمایی دکتر حمید ماجدی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران.
حبیبی، داود. قشقایی، رضا. حیدری، فرزاد(1392)، نگاهی به ویژگی ها و معیارهای شهر زیست پذیر، کنفرانس ملی مهندسی عمران، معماری و شهرسازی پایدار، تبریز.
حسامیان، فرخ. اعتماد، گیتی. حائری، محمدرضا(1387)، شهرنشینی در ایران، چاپ ششم، انتشارات آگاه، تهران.
حسامیان، فرخ(1388)، تجددگرایی و شهرنشینی، مجموعه مقالات توسعه فرهنگی اجتماعی کلان شهر تهران، دفتر مطالعات فرهنگی شهر تهران.
خراسانی، محمدامین(1390). تبیین زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی(مطالعه موردی شهرستان ورامین)، رساله دکتری، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا. 
خزاعی نژاد، فروغ(1394). تحلیل زیست پذیری در بخش مرکزی شهر تهران مورد پژوهش: محله های منطقه 12، رساله دکتری، دانشگاه خوارزمی، دانشکده علوم جغرافیایی.
خیرالدین، رضا(1389)، تحلیل زمین مرجع اقدامات مدیریت شهری تهران در دوره 1386-1372 بسوی یکپارچگی شهری یا تشدید شکاف فضایی؟، هنر و معماری، شماره42، صص82-71.
داودپور، زهره(1384)، کلانشهر تهران و سکونتگاه های خوروی، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، تهران.
دوپلانول، گزاویه(1358)، مطالعاتی درباره جغرافیای انسانی شمال ایران، ترجمه : سیروس سهامی، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
رهنمایی، محمدتقی. شاه حسینی، پروانه(1386)، فرایند برنامه ریزی شهری ایران، انتشارات سمت، تهران.
رنجبر، هادی و همکاران(1391)، نمونه گیری در پژوهش های کیفی: راهنمایی برای شروع، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، شماره3، صص 250-238
.زنگانه، احمد(1392)، تبیین پژمردگی شهری در منطقه 12 شهر تهران، رساله دکتری، راهنما: دکتر فرانک سیف الدینی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
سلیمانی مهرنجانی، محمد و همکاران(1395)، زیست پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص ها، مجله پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، شماره 5.
عسگری،سهراب(1388)، بررسی اثرات زیست محیطی بر توسعه فضاهای شهر تهران، مجموعه مقالات توسعه فرهنگی اجتماعی کلان شهر تهران، دفتر مطالعات فرهنگی شهر تهران.
کامروا، سید محمدعلی (1386)، شهرسازی معاصر ایران، انتشارات دانشگاه تهران.
کمانرودی کجوری، موسی(1384)، موانع ساختاری مدیریت توسعه شهری تهران، جستارهای شهرسازی، شماره 13و14، صص 61-52.
صفوی، سید یحیی. علیجانی، بهلول(1385)، بررسی عوامل جغرافیایی در آلودگی هوای تهران، پژوهش های جغرافیایی، شماره 58، صص112-99.
هورکارد، برنارد(1388)، تهران البرز، ترجمه سیروس سهامی ، نشر محقق، تهران.
نادری فر، مهین و همکاران، گلوله برفی، روشی هدفمند در نمونه گیری تحقیقات کیفی، گام های توسعه در آموزش پزشکی، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، شماره 3، صص 179-171.
مدنی پور، علی(1381)، تهران ظهور یک کلانشهر، ترجمه: حمید زرآزوند، نشر پردازش، تهران.
مرادی مسیحی، واراز(1384)، طرح استراتژیک تهران 80، مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری تهران.
مهدیزاده، جواد(1381)، نظری به روند تاریخی توسعه کالبدی-فضایی شهر تهران(بخش دوم: دوره نوسازی و پیدایش مادرشهر تهران)، جستارهای شهرسازی،
مهدیزاده، جواد(1381)، نظری به روند تاریخی توسعه کالبدی-فضایی شهر تهران(بخش دوم: دوره نوسازی و پیدایش مادرشهر تهران)، جستارهای شهرسازی، شماره 3، صص 26-16.
مهدیزاده، جواد(1382)، نظری به روند تاریخی توسعه کالبدی-فضایی شهر تهران(بخش سوم:دوره تکوین کلانشهر تهران 1357-1340)، جستارهای شهرسازی، شماره 4، صص 43-37.
مهدیزاده، جواد(1382)،نظری به روند تاریخی توسعه کالبدی-فضایی شهر تهران(بخش چهارم: دوره شکل گیری مجموعه شهری تهران 1357 تا امروز)، جستارهای شهرسازی، شماره 5، صص 41-34.
مهدیزاده و همکاران، 1385)، برنامه ریزی راهبردی توسعه شهری تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت معماری و شهرسازی دفتر معماری و طراحی شهری، تهران.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 8، شماره 33
اسفند 1397
صفحه 245-264

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار