ارزیابی ساختار ثبات و امنیت منطقه‌ای فضاهای جغرافیایی و ژئوپلیتیکی پسا داعش در منطقه غرب آسیا (مطالعه موردی عراق)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار دانشکده جغرافیا، گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار جغرافیای سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

منطقه ﻏﺮب آﺳﻴﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﻲ ﺗﻤﺪن ویژگی‌ها و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻮده و از ویژگی‌های ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺗﺎرﻳﺨﻲ، ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ دارای اﻫﻤﻴﺖ ﺳﻮق اﻟﺠﻴﺸﻲ است، ﺻﻠﺢ، اﻣﻨﻴﺖ و ﺛﺒﺎت آن ﭘﻴﺶ ﺷﺮط دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ، اﻣﻨﻴﺖ و ﺛﺒﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺤﺴﻮب می‌شود. این منطقه در چند سال گذشته کانون اصلی بحران‌های جهانی و محل اصلی رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای بوده است. غرب آسیا از مهم‌ترین مناطق ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی جهان است، با تبدیل شدن این منطقه به جولانگاه گروه‌های تروریستی نوظهور و سپس حرکت به سوی ساختار پسا داعش عرصه‌ای پیچیده و پر بحران را در برابر تمامی قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی قرار داده است. ائتلاف‌های ضد داعش ابزاری برای موازنه ژئوپلیتیک و تغییرات در جغرافیای سیاسی و ساختار ژئوپلیتیکی منطقه به‌ویژه در عراق بوده است. برآیند تغییرات ژئوپلیتیک جریان سلفی تکفیری برآوردهای ج.ا.ا را در منطقه مشخص‌تر و دقیق‌تر می‌کند و فرصتی است برای بازسازی شناختی خود از روندها و آینده تحولات در برهه زمانی 2003 تا 20017. رقابت‌های ژئوپلیتیک منطقه و جنگ داخلی عراق با گروه تروریستی داعش منجر به شکست حاکمیت داعش در منطقه شده است. با شکست داعش تحلیل فضای ژئوپلیتیکی پسا داعش بسیار سخت خواهد بود، با شروع پسا داعش رقابت و چالش میان جبهه مقاومت به رهبری ایران با جبهه غربی، عربی و عبری به رهبری آمریکا در منطقه، تنش‌ها و قطب‌بندی‌هایی را در فضای پسا داعش شکل داده که می‌تواند این رقابت‌های ژئوپلیتیکی حرکتی به‌سوی حذف کامل داعش و پوست‌اندازی منطقه از محور ژئوپلیتیک وابسته به سمت محور ژئوپلیتیک غیر وابسته (مقاومت) باشد. فضای منطقه در پسا داعش با ساختار خاص سیاسی، امنیتی بین کشورها حاضر در مبارز با داعش و کشورها جبهه مقاومت منجر به کنترل تهدیدات گردیده است. امنیت ژئوپلیتیکی و فضای ژئوپلیتیکی در این فضا تنش‌های و قطب‌بندی‌هایی را شکل داده است. با توجه به اشتراکات ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژی میان کشورهای این منطقه بخصوص عراق با همسایگان، تبیین سناریوهای احتمالی تحولات عراق و ارزیابی تأثیرات فضاهای جغرافیایی در پسا داعش در منطقه غرب آسیا موضوع اصلی این تحقیق هست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessing the Structure and Regional Security of the Post-ISIS Geographic and Geopolitical Spaces in the West Asia Region (Case Study of Iraq)

نویسندگان [English]

  • Behrooz Derikvand 1
  • Kiumars Yazdan Panah 2
  • Mohammad Akhbari 3
1 Ph.D. in Political Geography, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Geography, Department of Political Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Associate Professor of Political Geography, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
The West Asia region is historically a place where civilization is a feature and culture. It has unique historical, cultural and social features. Since this region is of great importance to the Souq Al-Jashidi, Peace, security and stability are prerequisites for achieving peace, security and global stability. This area has been the main focus of the global crisis over the past few years and the main place of competition has been regional and trans-national powers. West Asia is one of the most geopolitical and geostrategic regions of the world. By turning this region into a hive of emerging terrorist groups, and then move to its post-ISS structure in a complicated arena and he has put on the forefront of all regional and global powers. Anti-ISIL Coalitions a tool for geopolitical balance and change In the geopolitical and geopolitical structures of the region, especially in Iraq. The resulting geopolitical changes in the Takfiri Salafi flow are more precise and accurate in the region. And an opportunity to redefine the trends and future developments during the period 2003-2001. Geopolitical contests of the region and the Iraqi civil war with ISIL terrorist group has led to the defeat of ISIL's rule in the region. With the defeat of ISIL, it will be very difficult to analyze the post-ISIS geopolitical space, With the start of ISIS, the rivalry and challenge between the resistance front led by Iran and the Western Front, Arabic and the US-led Hebrew in the region has shaped tensions and polarization in its post-ISIS space, Which could make these geopolitical rivalries a move towards the complete elimination of ISIS The region's geopolitical axis is dependent on the non-dependent geopolitical axis. Isis post-space area with the specific structure of political, security between nations in the struggle against ISIS and countries lead the resistance to threats have been controlled. Geopolitical security and geopolitical space have shaped tensions and polarization in this space. Considering geopolitical and geo-strategic differences among the countries of this region and, in particular, Iraq with allies, explaining the possible scenarios of Iraq's developments and the assessment of the impact of geographical areas on ISIS in the West Asian region is a major issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: geographic spaces
  • regional security
  • geopolitics
  • west Asia
  • postgraduate
  • Iraq
اسدی، علی‌اکبر (1393)، ایران و آمریکا در عراق: تنوع کنش‌ها، فصلنامه روابط خارجی، سال ششم، شماره (4)، زمستان 1393، صص. 155-127.
اسدی، علی‌اکبر (1395)، عربستان سعودی و آمریکا در دوره ترامپ: ظرفیت‌ها و موانع همکاری، مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره (259)، پاییز 1395، صص. 4-1.
پوراحمدی، حسین (1388)، تأثیر اهداف راهبردی آمریکا در خاورمیانه بر منافع جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، سال اول، شماره (2)، تابستان 1388، صص. 88-57.
حافظ نیا، محمدرضا­(1385)، ­اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک­، مشهد: انتشارات پاپلی.
حافظ نیا، محمدرضا (1385)، تأثیر خودگردانی کردهای شمال عراق بر کشورهای همسایه، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره (83)، سال، صص 36-5.
حیدری، سید محمد (1385)، رویدادهای عراق، ترجمه سید حسین ابطحی، تهران: مؤسسه فرهنگی روح‌الله.
دﻫﻘﺎﻧﻲ ﻓﻴﺮوزآﺑﺎدی، سید جلال و بهزاد احمدی لفور کی (1395)، امنیت ملی خاورمیانه، چاپ اول، تهران: اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر
ربیعی، حسین و جهانگیر حیدری (1393)، تحلیل و تبیین عوامل اثرگذار بر پویش‌های ژئوپلیتیک منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای قطر، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره (19)، تابستان، صص. 135-104.
زارعی، احمد (1392)، زمینه‌های ظهور و گسترش داعش در محیط امنیتی غرب آسیا، فصلنامه علمی- پژوهشی آفاق امنیت، سال هفتم، شماره (23)، تابستان 1392، صص. 94-67.
سهرابی، محمد (1396)، تهاجم نظامی آمریکا به عراق و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل: سال دهم، شماره (38)، تابستان، صص. 39-68.
طالبی آرانی. روح‌الله (1395)، ظهور داعش و دگردیسی در رفتار کردها (سوریه و عراق)، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره (2)، تابستان، صص. 150-127.
قدسی. امیر (1391)، تحولات ژئوپلیتیک خاورمیانه و تقابل استراتژی‌ها، دو فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، سال اول، شماره (1)، بهار و تابستان 1391، صص. 169-154.
کاویانی راد، مراد و یدالله آذر خواه و عبد المهدی شیخیانی (1395)، تبیین آثار مقیاس‌های جغرافیایی بر شکل‌گیری پدیده ناحیه گرایی در جنوب شرق ایران، مجلّه جغرافیای سیاسی، سال اول، شماره (1)، صص. 23-2
مایل افشار، فرحناز و عزت‌الله عزتی (1389)، تحلیلی بر نقش قدرت‌های مداخله‌گر در خلیج‌فارس و تأثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی – پژوهشی، سال هفتم، شماره (26)، تابستان 1389، 76-53.
یوسفی، جعفر (1395)، نقش قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای در بحران سوریه و عراق، مجله علمی-تخصصی پژوهش ملل دوره اول، شماره (4)، صص. 6-1.
16-نامی، محمدحسین. محمد پور، علی، (1378)، جغرافیای کشور عراق، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
نجات، سید علی­(1394)، کالبدشکافی داعش ماهیت، ساختار تشکیلاتی، راهبردها و پیامدها، تهران: انتشارات مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
واعظی، محمود­ (1378)، ایران آمریکا، تعامل در عرصه عراق، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
واعظی، حسن­(1379)، ایران و آمریکا، بررسی سیاست‌های آمریکا در ایران، تهران: انتشارات سروش.
Cronin, Kurth (2005), 'Isis is not a terrorist group', also availabale at: https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2015-02-16/isis-not-terrorist-group.
Eyoob. M. (2002). ' The Arab Spring: Its Geoestrategic Significance, ISPU, Aadjunct Scholar.1-14.