بررسی مؤلفه‌های سیاسی و اجتماعی تأثیرگذار بر امنیت مرزهای ایران (مطالعه موردی مرزهای شرقی)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

2 دانشیار جامعه شناسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

چکیده

چکیده
درجه حساسیت امنیتی مرزهای ایران به ویژه مرزهای شرقی بیش از حد معمول در تمامی مرزهای دیگر است که این مسئله متأثر از مؤلفه‌های مختلفی است اما دو دسته از این عوامل دارای تأثیرگذاری بیشتری هستند یعنی مؤلفه‌های سیاسی و اجتماعی. هدف این مقاله عبارت است از بررسی مؤلفه‌های سیاسی و اجتماعی تأثیرگذار بر امنیت مرزهای ایران با تأکید ویژه بر مرزهای شرقی. سؤال اصلی مقاله این است که در حوزه امنیت و ناامنی مرزهای ایران به طور کلی و به ویژه مرزهای شرقی مؤلفه‌های سیاسی و اجتماعی چه نقشی دارند؟ نتایج این مقاله نشان می­دهد که کوشش برای ارتقای سطح امنیت مرزها یکی از مهم‌ترین چالش‌های کشور است؛ به طور کلی آنچه که به عنوان عوامل ناامنی مرزی شناخته می‌شوند عبارت­اند از: مسائل قومی، نژادی و مذهبی، هویتی، توسعه‌یافتگی مناطق مختلف، تغییرات جمعیتی اعم از مهاجرت به شهر و توسعه حاشیه‌نشینی، مهاجرت و تغییرات جمعیتی نخبگان و... است که در صورت ضعف و یا گسترش بی‌رویه، می­تواند امنیت مرزها را تحت تأثیر قرار دهد و کشور را با مشکلاتی فراوان مواجه سازند؛ انسجام هویتی و اجتماعی و تغییرات جمعیتی، از مؤلفه‌های اجتماعی قدرت مرزها محسوب می‌شود که مؤثرترین ابزار تأمین امنیت مرزها به شمار می­رود. این مقاله تلاش دارد تا با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه­ای پاسخی به پرسش اصلی مقاله بدهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation of Political and Social Components Affecting the Security of the Borders of Iran: A Case Study of Eastern Borders

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Barzegar 1
  • Tahere Mirsardo 2
1 Ph.D. student of Political Sociology, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran
2 Associate Prof. of Sociology, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran
چکیده [English]

Abstract
The degree of security sensitivity of the borders of Iran, especially the eastern borders, is more than usual across all other borders which is affected by various components but two of these factors are more influential that is, political and social components. The purpose of this article is to examine the political and social factors affecting the security of the borders of Iran With special emphasis on eastern borders. The main question of the paper is that what is the role of the political and social components in the area of security and insecurity of the borders of Iran in general, and in particular the eastern borders?  The results of this paper show that efforts to promote border security are one of the most important challenges facing the country; In general, what are known as borderline insecurity are: Ethnic, racial and religious issues, identity, development of different regions, demographic changes, such as migration to the city and marginalization, migration and demographic changes of elites, ... Which, in the event of weakness or excessive expansion, could affect the security of the borders and cause the country a lot of problems; Identity and social cohesion and demographic changes are among the social components of border power Which is the most effective means of securing borders. This paper tries to answer the main question of the article by using a descriptive-analytical method and using library resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Security
  • Borders
  • Eastern Borders
  • Political Components
  • Social Components

مراجع

احمدی پور، زهرا و محمد رضا حافظ نیا و علی محمد پور (1387)، تأثیرات اقتصادی و اجتماعی بازگشایی مرزها (نمونه‌ی موردی: بخش باجگیران در مرز ایران و ترکمنستان)، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 65.
احمدی‌پور، زهرا و سیدعلی علوی و محمدرضا هیودی (1392­)­، تأثیر ویژگی‌های قومی در فرآیند مشارکت سیاسی کشور، فصلنامة جغرافیایی، سال یازدهم، شمارة 36، صص 181- 200.
ارشدی، نرگس و عدالت زیبنده کپته (1395)، بررسی و تحلیل عوامل مؤثر ژئوپلیتیکی بر کارکرد مرز سیاسی در شهرستان مرزی آستارا، فصلنامه علوم و فنون مرزی، شماره 19.
اسدی فرد، محمد­(1393)، بررسی مؤلفه‌های ناامنی در مناطق مرزی شرق کشور، فصلنامه علمی – ترویجی دانشکده علوم و فنون مرز، سال پنجم، شماره 4، زمستان 13
اصلانی، ابراهیم و محمدجعفر آجورلو و حسن سعادتی جعفرآبادی (1393)، بازارچه‌های مرزی و امنیت مرزهای سیاسی کشور (مورد مطالعه: بازارچه مرزی جلفا)، فصلنامه علوم و فنون مرزی، شماره 8.
افتخاری، اصغر (1385). کالبد شکافی تهدید، تهران، دانشگاه امام حسین (ع)، پژوهشکده جنگ.
بوزان، باری­(1378)، مردم، دولت­ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پورخسروانی، انیس­(1382)، همکاری‌های ایران و پاکستان در عرصة امنیت انسانی: موانع و راهکارها، مجموعه مقاله‌های همایش بین المللی امنیت انسانی در غرب آسیا.
جمشیدیان، هادی و محمد کاظم بصیرتی (1393)، مقایسه قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران و قدرت نرم غرب، فصلنامه امنیت ملی، شماره 12.
حافظ نیا، محمد رضا (1383)، تحلیل کارکردی مرز بین المللی: مرز ایران و افغانستان، فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره 35.
حدادی، محمود (1388)، ایرانی امروز در گذار به جهانی شدن، فصلنامه رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 45.
ربیعی، علی­(1386)، مطالعات امنیت ملی، تهران: وزارت امور خارجه.
رضایی، ایمان و علی رضا کشور دوست (1392)، نگاهی بر تحولات ژئوپلتیکی مرزهای شمالی ایران، فصلنامه فضای جغرافیایی، شماره 42.
زرقانی، سید هادی و صباح مهدی زاده و هادی اعظمی (1391)، تحلیل بازتاب‌های سیاسی- فضایی بازارچه‌های مرزی (نمونه موردی بازارچه مرزی باشماق مریوان)، فصلنامه برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره شانزدهم، شماره 1.
زرقانی، سید هادی­(۱۳۸۱)، عوامل مؤثر بر امنیت مرزی با تأکید بر مرز شرقی ایران و افغانستان، مجله­ی علوم جغرافیایی، شماره ۱.
سعیدی، علی اصغر و خالد اسماعیل زاده و جمال عبدالله پور (1388)، بررسی جامعه شناختی اقتصادی بازارچه‌های مشترک مرزی (مطالعه موردی: بازارچه‌های مرزی سردشت و پیرانشهر)، فصلنامه علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبائی)، شماره 45.
سلطانی، مسعود و صدیقه سادات هاشمی (1392)، بررسی نقش استعمار در تعیین مرزهای شرقی ایران (مورد مطالعه: مرز ایران و پاکستان امروز)، فصلنامه علوم و فنون مرزی، شماره 4.
طالبی آرانی، روح الله (1385)، نقد و بررسی کتاب: جهانی شدن، امنیت و دولت - ملت: پارادایم‌ها درگذر، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 31.
قنبری، سیروس و سمانه سارانی و سمیه شهرکی ده سوخته (1395)، نقش بازارچه مرزی در ارتقاء شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی روستاهای مرزی استان سیستان و بلوچستان (مطالعه موردی: بازارچه میلک)، فصلنامه علوم و فنون مرزی، شماره 17.
کبیری هندی، مریم و افشین دانه کار (1391)، پارک صلح: بهره وری محیط زیستی از فرصت‌های مرزی، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و ششم - شماره 1.
کریمی پور، یدالله (۱۳۷۹)، مقدمه‌ای بر ایران و همسایگان. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی تربیت معلم تهران.
کلانتری، خ.­(1377)، مفهوم و معیارهای توسعه اجتماعی. اطلاعات سیاسی- اقتصادی. شماره­های 132-131، مرداد و شهریور.
ماندل، رابرت، (1377)، چهره متغیرامنیت ملی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
محمودی، ابوالقاسم و عبداله روزبه گل افشانی و سهراب صالحی (1394)، تحلیل ژئوپلیتیکی مرز ایران و ترکیه، فصلنامه علوم و فنون مرزی، شماره 13.
مختاری، رضا و محمد زهدی گهرپور (1392)، منابع تنش و تهدید مرز ایران و ترکمنستان و آثار آن بر امنیت داخلی و روابط ژئوپلیتیکی دو کشور، فصلنامه علوم و فنون مرزی، شماره 7
مظلوم، علی (1388)، امنیت و امنیت ملی، فصلنامه حصون، شماره 19.
ملازهی، پیر محمد (۱۳۸۰). تحولات سیاسی-ایدئولوژیک در بلوچستان. تهران: فصلنامه‌ی مطالعات ملی.
موسوی، سید محمد رضا و محمد رضا باقرزاده (1392)، تبیین نقش و اهمیت بازارچه‌های مرزی بر توسعه پایدار نواحی پیرامونی (مورد مطالعه: شهرستان بیله سوار)، فصلنامه علوم و فنون مرزی، شماره 6،
میرزایی، حجت الله (۱۳۸۸). مجموعه‌ی مقالات همایش مرزها. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
نای، جوزف (1382)، قدرت نرم، ترجمه محمد حسینی مقدم، فصلنامه راهبرد، شماره 29.
نای، جوزف (1386)، منافع قدرت نرم، ترجمه ناصر بلیغ، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، شماره 36.
یکتا، حسین (1381)، ایران و عراق؛ از عهدنامه الجزایر تا رویارویی، فصلنامه زمانه، شماره 2.
https://commons.wikimedia.org
http://www.nationsonline.org
https://fanack.com
http://www.reisenett.no
https://commons.wikimedia.org
https://joshberer.wordpress.com
https://www.ezilon.com
http://hoquq.iict.ac.ir
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 8، شماره 31
شهریور 1397
صفحه 221-247

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار